عصمت امام در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

بحث از '''[[عصمت امام]] در [[معارف]] و [[سیره]] [[امام رضا]]{{ع}}''' از جمله موضوعاتی است که در مجامع [[روایی]] [[امامیه]] قابل دستیابی است. سیری در تاریخ امامیه نشان می‌دهد که بحث از مصونیت امامان از ارتکاب انواع گناهان و تاکید بر طهارت آنان در دوران ائمه قبل تا قبل از عصر امامین باقرین {{ع}} نیز وجود داشته و علاوه بر آیات قرآن کریم در این خصوص، در دوران امام باقر و امام صادق{{ع}} نیز به صورتی ویژه مورد تصریح و تاکید قرار گرفت و ابعاد و زوایای آن نیز روشن‌تر شد و تا آنجا پیش رفت که این مساله در عصر [[امام رضا]] {{ع}} نیز به تثبیت رسید. آن حضرت ضمن تاکید بر عصمت ائمه، به گستره عصمت آنان از گناه، اشتباه و عیوب اشاره کرده و بر موهبتی و الهی بودن آن تاکید می‌نماید.

بحث از عصمت در عصر [[امام رضا]] {{ع}} چنان به تثبیت رسید که آن حضرت در بیانات خود ضمن تاکید بر عصمت ائمه، به گستره عصمت آنان از گناه، اشتباه و عیوب اشاره کرده و بر موهبتی و الهی بودن آن تاکید نموده است.

#امام رضا {{ع}} در یکی از بیانات خود، ویژگی‌هایی همچون [[برتری در علم]]، [[تقوا]]، [[شجاعت]] و [[عبادت]] و نیز [[مطهَّر بودن]] را از [[اوصاف امام]] شمرد<ref>{{متن حدیث|لِلْإِمَامِ عَلَامَاتٌ يَكُونُ أَعْلَمَ النَّاسِ وَ أَحْكَمَ النَّاسِ وَ أَتْقَى النَّاسِ وَ أَحْلَمَ النَّاسِ وَ أَشْجَعَ النَّاسِ وَ أَسْخَى النَّاسِ وَ أَعْبَدَ النَّاسِ وَ يلد [يُولَدُ] مَخْتُوناً وَ يَكُونُ مُطَهَّراً}}؛ (محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۹۲).</ref>.

#[[عبدالعزیز بن مسلم]] نقل می‌کند که همراه با امام رضا {{ع}} در [[مرو]] بودیم. روزی وارد [[مسجد]] شدم و دیدم [[مردم]] جمع شده‌اند و به بحث درباره مسئله [[امامت]] مشغول‌اند، نزد امام رضا {{ع}} رفتم و ایشان را باخبر کردم. امام {{ع}} با تأکید بر اینکه [[منزلت]] و [[جایگاه امام]] چنان رفیع است که هرگز به عقل‌های مردم نمی‌رسد، فرمودند: ... [[خداوند]] [[مقام امامت]] را در مرتبه سوم، پس از [[مقام نبوت]] و [[دوستی]] خود، به [[ابراهیم خلیل]] [[الله]] اختصاص داد... و در [[کلام]] خود فرمود: {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا}}<ref>«من تو را پیشوای مردم می‌گمارم» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>... [و] فرمود: {{متن قرآن|لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref>. پس [[حق تعالی]] به سبب این [[آیه امامت]] هر [[ظالم]] و [[ستمکاری]] را تا [[روز قیامت]] [[باطل]] کرد و [[امام]] را از [[برگزیدگان]] خود قرار داد.... امام، از [[گناهان]] [[پاک]] و از [[عیوب]] مبرا و مخصوص به [[علم]] [[الهی]] است.... او [[معصوم]]، تأییدشده، [[توفیق]] داده شده و محکم شده است و از [[اشتباهات]] و [[گمراهی‌ها]] و [[لغزش‌ها]] در [[امان]] است، و [[خداوند]] او را به این امور مختص ساخته است تا [[حجت]] او بر [[بندگان]] باشد<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَةَ أَجَلُّ قَدْراً وَ أَعْظَمُ شَأْناً وَ أَعْلَى مَكَاناً وَ أَمْنَعُ جَانِباً وَ أَبْعَدُ غَوْراً مِنْ أَنْ يَبْلُغَهَا النَّاسُ بِعُقُولِهِمْ أَوْ يَنَالُوهَا بِآرَائِهِمْ أَوْ يُقِيمُوا إِمَاماً بِاخْتِيَارِهِمْ إِنَّ الْإِمَامَةَ خَصَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلَ {{ع}} بَعْدَ النُّبُوَّةِ وَ الْخُلَّةِ مَرْتَبَةً ثَالِثَةً وَ فَضِيلَةً شَرَّفَهُ بِهَا وَ أَشَادَ بِهَا ذِكْرَهُ فَقَالَ {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا}}... الْإِمَامُ الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمُبَرَّأُ عَنِ الْعُيُوبِ الْمَخْصُوصُ بِالْعِلْمِ... وَ هُوَ مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلَ وَ الْعِثَارَ وَ خَصَّهُ اللَّهُ بِذَلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَى خَلْقِهِ...}}؛ (محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۹۵-۲۰۰).</ref>.

 

نکته مهم این روایت آن است که می‌توان گفت واژه «معصوم» در اینجا به [[عصمت از اشتباه]] نیز گسترش یافته است؛ زیرا امام {{ع}} واژگانی همچون «[[امن]]» را، هم درباره لغزش‌ها و هم اشتباهات به کار برده است، که در [[حقیقت]] بیانی دیگر از همان مفهوم معصوم است که در چند کلمه پیش، آن را به کار برد: {{متن حدیث|وَ هُوَ مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلَ وَ الْعِثَارَ}}<ref>محمد بن علی بن حسین (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۹۵-۲۰۰.</ref>.