نظام اداری در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

نظام اداری در معارف و سیره نبوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۰۰

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - 'فرمانداری مکه' به 'فرمانداری مکه'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۹۱۲

ویرایش

@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 در [[نظام اداری]] [[رسول خدا]]{{صل}}، تقسیم کار امری مهم قلمداد می‌شد و افرادی برای کارهای [[اداری]] گماشته می‌شدند و رسول خدا{{صل}} برای ایشان شرح وظایفی می‌نگاشت. هر چند [[نظام]] اداری‌ای که [[پیامبر]] وضع کرد، عوامل اجرائی ثابت و دائمی چندانی نداشت و کارهای اداری را در [[مسجد]] سامان می‌داد و محل دیگری برای این کار اختصاص نداشت. آن [[حضرت]] [[کارها]] را به حسب نیاز به افرادی می‌داد و پس از انجام آن، آنان را از [[مسئولیت]] معاف می‌داشت. برخی [[مناصب]] [[دولت رسول خدا]]{{صل}} به شرح ذیل‌اند:
-# '''[[کارگزاران]]''': رسول خدا{{صل}}، [[والیان]] و امیرانی را برای شهرهایی تعیین کرد. چنان که رؤسای قبائلی که [[اسلام]] می‌آوردند و به [[دولت]] [[مدینه]] ابراز [[وفاداری]] می‌کردند، به عنوان [[رئیس]] [[منصوب]] از سوی رسول خدا{{صل}} در آن [[قبیله]] محسوب می‌شدند. رسول خدا{{صل}} پس از [[فتح مکه]]، [[عتاب بن اسید]] را به [[فرمانداری]] [[مکه]] منصوب کرد و در مناطق [[یمن]] افرادی را از طرف خویش گماشت که به دولت مدینه [[وفادار]] بودند<ref>برای ملاحظه فهرست والیان رسول خدا{{صل}}، ر.ک: کتانی، التراتیب الاداریه، ج۱، ص۲۱۲.</ref>. همچنین رسول خدا{{صل}} در دورانی که درگیر [[جنگ با دشمنان]] خویش بود، هر گاه به بیرون از مدینه می‌رفت، فردی را در این [[شهر]] به عنوان [[جانشین]] خود می‌گماشت که در بیش از ده مورد، این [[مسئولیت]] به عهده [[ابن اُم مکتوم]] بود<ref>کتانی، التراتیب الاداریه، ج۱، ص۲۶۱.</ref>. [[آیت‌الله]] [[احمدی میانجی]]، فهرستی از نام کسانی را که از سوی [[رسول خدا]]{{صل}} به مأموریتی فرستاده شده یا به منصبی گمارده شده‌اند، گرد آورده که شمار ایشان ۲۶۳ نفر است. برخی از این افراد مانند [[امام علی]]{{ع}}، چندین بار از سوی آن [[حضرت]] به مسئولیت‌هایی [[انتخاب]] شده‌اند<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج۱، ص۹.</ref>. نامه‌هایی از رسول خدا{{صل}} در دست هستند که شرح [[وظایف]] عاملان و [[والیان]] در آنها مشخص شده‌اند. آن حضرت هنگامی که [[عمرو بن حزم]] را به [[ولایت یمن]] می‌فرستاد، نامه‌ای بلند نوشت که شامل سفارش‌ها و شرح وظایف وی بود<ref>بیهقی، دلائل النبوه، ج۵، ص۴۱۴.</ref>. چنان که هنگام فرستادن [[معاذ بن جبل]]، در نامه‌ای وظایف او را در این [[مأموریت]] مشخص کرد<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۹۰.</ref>. از رسول خدا{{صل}} نامه‌ای کلی ثبت شده است که در آن سفارش‌ها و شرح وظایف والیان وی مشخص شده است<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۶۱۴.</ref>.
+# '''[[کارگزاران]]''': رسول خدا{{صل}}، [[والیان]] و امیرانی را برای شهرهایی تعیین کرد. چنان که رؤسای قبائلی که [[اسلام]] می‌آوردند و به [[دولت]] [[مدینه]] ابراز [[وفاداری]] می‌کردند، به عنوان [[رئیس]] [[منصوب]] از سوی رسول خدا{{صل}} در آن [[قبیله]] محسوب می‌شدند. رسول خدا{{صل}} پس از [[فتح مکه]]، [[عتاب بن اسید]] را به [[فرمانداری مکه]] منصوب کرد و در مناطق [[یمن]] افرادی را از طرف خویش گماشت که به دولت مدینه [[وفادار]] بودند<ref>برای ملاحظه فهرست والیان رسول خدا{{صل}}، ر.ک: کتانی، التراتیب الاداریه، ج۱، ص۲۱۲.</ref>. همچنین رسول خدا{{صل}} در دورانی که درگیر [[جنگ با دشمنان]] خویش بود، هر گاه به بیرون از مدینه می‌رفت، فردی را در این [[شهر]] به عنوان [[جانشین]] خود می‌گماشت که در بیش از ده مورد، این [[مسئولیت]] به عهده [[ابن اُم مکتوم]] بود<ref>کتانی، التراتیب الاداریه، ج۱، ص۲۶۱.</ref>. [[آیت‌الله]] [[احمدی میانجی]]، فهرستی از نام کسانی را که از سوی [[رسول خدا]]{{صل}} به مأموریتی فرستاده شده یا به منصبی گمارده شده‌اند، گرد آورده که شمار ایشان ۲۶۳ نفر است. برخی از این افراد مانند [[امام علی]]{{ع}}، چندین بار از سوی آن [[حضرت]] به مسئولیت‌هایی [[انتخاب]] شده‌اند<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج۱، ص۹.</ref>. نامه‌هایی از رسول خدا{{صل}} در دست هستند که شرح [[وظایف]] عاملان و [[والیان]] در آنها مشخص شده‌اند. آن حضرت هنگامی که [[عمرو بن حزم]] را به [[ولایت یمن]] می‌فرستاد، نامه‌ای بلند نوشت که شامل سفارش‌ها و شرح وظایف وی بود<ref>بیهقی، دلائل النبوه، ج۵، ص۴۱۴.</ref>. چنان که هنگام فرستادن [[معاذ بن جبل]]، در نامه‌ای وظایف او را در این [[مأموریت]] مشخص کرد<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۹۰.</ref>. از رسول خدا{{صل}} نامه‌ای کلی ثبت شده است که در آن سفارش‌ها و شرح وظایف والیان وی مشخص شده است<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۶۱۴.</ref>.
 #'''قاضیان''': درباره [[قضاوت]] نیز رسول خدا{{صل}} خود این سمت را در [[مدینه]] عهده‌دار بود. زُهری گفته است: رسول خدا{{صل}} هیچ کس را به سمت [[قضا]] انتخاب نکرد<ref>عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ج۸، ص۳۰۲.</ref>؛ حال آنکه درباره برخی از افراد همچون امام علی{{ع}} و مُعاذ بن [[جبل]] تصریح شده که برای قضاوت از سوی رسول خدا{{صل}} به [[یمن]] رفته‌اند<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ج۹، ص۲۰۸؛ ج۱۱، ص۲۹۴.</ref>. البته [[کارگزاران]] حضرت، به ویژه افرادی که به عنوان [[تعلیم]] [[قرآن]] و [[آموزش]] [[معارف]] فرستاده می‌شدند، در اختلاف‌های پیش آمده نیز قضاوت می‌کردند؛ چنان‌که برخی [[قضاوت‌های امام علی]]{{ع}} در مأموریت به یمن در عصر رسول خدا{{صل}} ثبت شده‌اند<ref>ابن حبان، الثقات، ج۱، ص۹۷.</ref>.
 # '''[[عاملان صدقات]]''': رسول خدا{{صل}} کسانی را به عنوان [[مأمور]] جمع‌آوری [[صدقات]] و زکات‌ها معین کرد که [[بلاذری]] نام شماری از ایشان را ثبت کرده است<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۱.</ref>. در زمینه [[سازمان]] [[مالی]] [[حکومت نبوی]]، چند اصطلاح به شرح ذیل موجوداند: ۱. مُصدق و [[جابی]]، که وظیفه‌اش [[گردآوری زکات]] بود. ۲. خارص که مقدار و اندازه [[اموال]] پرداختی را تخمین می‌زد که چندین نفر، از جمله [[عبدالله بن رواحه]] این سمت را در [[عصر نبوی]] برعهده داشته‌اند. ۳. کُتاب و نویسندگان اموال [[صدقه]]. بیشتر کسانی که [[وظیفه]] جبایت (گردآوری زکات) را در قبیله‌ها انجام می‌دادند، افرادی از میان همان [[قبیله]] بودند.