پرش به محتوا

اخلاص در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اخلاص در قرآن]] - [[اخلاص در حدیث]] - [[اخلاص در فقه اسلامی]] - [[اخلاص در اخلاق اسلامی]] - [[اخلاص در معارف دعا و زیارات]] - [[اخلاص در معارف و سیره نبوی]] - [[اخلاص در معارف و سیره حسینی]] - [[اخلاص در معارف و سیره سجادی]] - [[اخلاص در معارف و سیره رضوی]] - [[اخلاص در عبادت]] - [[اخلاص در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اخلاص در قرآن]] - [[اخلاص در حدیث]] - [[اخلاص در فقه اسلامی]] - [[اخلاص در اخلاق اسلامی]] - [[اخلاص در معارف دعا و زیارات]] - [[اخلاص در معارف و سیره نبوی]] - [[اخلاص در معارف و سیره حسینی]] - [[اخلاص در معارف و سیره سجادی]] - [[اخلاص در معارف و سیره رضوی]] - [[اخلاص در عبادت]] - [[اخلاص در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
==معنای لغوی و اصطلاحی==
==معنای لغوی و اصطلاحی==
اخلاص به معنای پاک‌کردن و سالم‌ساختن از آمیختگی<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۷/۲۶.</ref> یا [[اعتقاد]] [[خالص]] به یکتایی خداوند<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۴/۱۸۶.</ref> است. برخی اخلاص در [[اطاعت]] را ترک ریا معنا کرده‌اند.<ref>جوهری، الصحاح، ۳/۱۰۳۷.</ref> در اصطلاح [[اخلاقی]] به معنای پالایش نیت از همه شوائب<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، ۲/۴۱۳.</ref> و پاک‌ کردن [[دل]] از آلودگی‏‌های تیره‏‌کننده<ref>جرجانی، کتاب التعریفات، ۵؛ تهانوی، موسوعة کشاف، ۱/۱۲۲-۱۲۳.</ref> است.
اخلاص به معنای پاک‌کردن و سالم‌ساختن از آمیختگی<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۷/۲۶.</ref> یا [[اعتقاد]] [[خالص]] به یکتایی خداوند<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۴/۱۸۶.</ref> است. برخی اخلاص در [[اطاعت]] را ترک ریا معنا کرده‌اند.<ref>جوهری، الصحاح، ۳/۱۰۳۷.</ref> در اصطلاح [[اخلاقی]] به معنای پالایش نیت از همه شوائب<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، ۲/۴۱۳.</ref> و پاک‌ کردن [[دل]] از آلودگی‏‌های تیره‏‌کننده<ref>جرجانی، کتاب التعریفات، ۵؛ تهانوی، موسوعة کشاف، ۱/۱۲۲-۱۲۳.</ref> است.
خط ۲۹: خط ۳۰:


==اقسام و درجات==
==اقسام و درجات==
در [[قرآن کریم]]<ref>{{متن قرآن|هُوَ الْحَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«اوست که زنده است، هیچ خدایی جز او نیست، از این روی او را در حالی که دین خویش را برای او ناب می‌دارید بخوانید؛ سپاس خداوند پروردگار جهانیان را» سوره غافر، آیه ۶۵.</ref>؛ {{متن قرآن|وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا}}<ref>«و در این کتاب از موسی یاد کن که ناب و فرستاده‌ای پیامبر بود» سوره مریم، آیه ۵۱.</ref> و [[روایات]]<ref>صدوق، الامالی، ۵۲۵؛ صدوق، معانی الاخبار، ۲۶۱.</ref> از دو گروه مخلِصین و [[مخلَصین]] یاد شده است؛ مخلِصین افرادی‌اند که در مرحله [[خودسازی]] به [[تکامل]] لازم نرسیده‌‌‌‌‌اند، اما مخلَصین افرادی هستند که در [[جهاد با نفس]] و پیمودن مراحل [[معرفت]] و [[ایمان]] از [[نفوذ]] [[وسوسه‌های شیاطین]] مصونیت پیدا می‌کنند <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۹/۶۱.</ref>؛ چنان‌که برخی روایات، [[نیت]] و [[اخلاص]] را در عبادت‌کنندگان مختلف دانسته‌اند و [[عبادت]] [[تجار]] را از روی [[رغبت]] به [[بهشت]] و عبادت بردگان را از روی [[ترس]] از [[جهنم]] و عبادت [[آزادگان]] را برای [[شکر]] از [[خداوند]] شمرده است.<ref>نهج البلاغه، ح۲۲۹، ۵۵۲.</ref> [[علمای اخلاق]]، اخلاص را دارای درجاتی می‌دانند. پایین‌ترین درجه آن این است که شخص عمل را برای رسیدن به [[ثواب]] و خلاصی از [[عقاب]] انجام دهد و بالاترین مرتبه آن این است که در انجام عمل، قصد دریافت عوض [[دنیوی]] و [[اخروی]] نداشته باشد و تنها نظر او رضای [[پروردگار]] باشد.<ref>نراقی، احمد، معراج السعاده، ۶۲۹.</ref>  
در [[قرآن کریم]]<ref>{{متن قرآن|هُوَ الْحَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}«اوست که زنده است، هیچ خدایی جز او نیست، از این روی او را در حالی که دین خویش را برای او ناب می‌دارید بخوانید؛ سپاس خداوند پروردگار جهانیان را» سوره غافر، آیه ۶۵؛ {{متن قرآن|وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا}}، «و در این کتاب از موسی یاد کن که ناب و فرستاده‌ای پیامبر بود» سوره مریم، آیه ۵۱.</ref> و [[روایات]]<ref>صدوق، الامالی، ۵۲۵؛ صدوق، معانی الاخبار، ۲۶۱.</ref> از دو گروه مخلِصین و [[مخلَصین]] یاد شده است؛ مخلِصین افرادی‌اند که در مرحله [[خودسازی]] به [[تکامل]] لازم نرسیده‌‌‌‌‌اند، اما مخلَصین افرادی هستند که در [[جهاد با نفس]] و پیمودن مراحل [[معرفت]] و [[ایمان]] از [[نفوذ]] [[وسوسه‌های شیاطین]] مصونیت پیدا می‌کنند <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۹/۶۱.</ref>؛ چنان‌که برخی روایات، [[نیت]] و [[اخلاص]] را در عبادت‌کنندگان مختلف دانسته‌اند و [[عبادت]] [[تجار]] را از روی [[رغبت]] به [[بهشت]] و عبادت بردگان را از روی [[ترس]] از [[جهنم]] و عبادت [[آزادگان]] را برای [[شکر]] از [[خداوند]] شمرده است.<ref>نهج البلاغه، ح۲۲۹، ۵۵۲.</ref> [[علمای اخلاق]]، اخلاص را دارای درجاتی می‌دانند. پایین‌ترین درجه آن این است که شخص عمل را برای رسیدن به [[ثواب]] و خلاصی از [[عقاب]] انجام دهد و بالاترین مرتبه آن این است که در انجام عمل، قصد دریافت عوض [[دنیوی]] و [[اخروی]] نداشته باشد و تنها نظر او رضای [[پروردگار]] باشد.<ref>نراقی، احمد، معراج السعاده، ۶۲۹.</ref>  


برخی از [[عارفان]] اخلاص را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: اخلاص، و خلوصِ در اخلاص؛ اما دسته اول، خود بر چهار قسم است:
برخی از [[عارفان]] اخلاص را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: اخلاص، و خلوصِ در اخلاص؛ اما دسته اول، خود بر چهار قسم است:
۱۰۷٬۹۱۲

ویرایش