حدیث در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نخستین کتاب [[حدیثی]]، صحیفه‌ای است که [[علی]]{{ع}} از [[احادیث پیامبر]] اکرم{{صل}} در زمان خود پیامبر{{صل}} جمع کرد که از آن به [[صحیفه علی]]{{ع}} یا [[کتاب علی]]{{ع}} تعبیر می‌شود و جمعی از [[محدثان شیعه]] و اهل سنت از آن، [[حدیث]] نقل کرده‌اند.<ref>احمد بن حنبل، مسند الامام‌احمد بن حنبل، ۱/۷۹؛ مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، ۳/۱۲۶–۱۲۷؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۲/۸۸۷.</ref> به غیر از این [[صحیفه]]، امام‌علی{{ع}} صحیفه دیگری هم داشته که به املای [[رسول خدا]]{{صل}} بوده است<ref>کلینی، الکافی، ۱/۵۷؛ صدوق، من لایحضر، ۴/۲۶۳.</ref> و بر اساس روایتی از [[امام حسن]]{{ع}} همه [[احکام]] را دارا بوده‌ است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۴/۱۰۰–۱۰۱.</ref> از این کتاب تعبیر به «[[جفر]] و [[جامعه]]» نیز شده‌ است<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱/۱۵۰ و ۱۵۲.</ref> و در دوره‌های بعد، [[امامان معصوم]]{{ع}} به این کتاب استناد می‌کردند.<ref>طوسی، الاستبصار، ۱/۳۸۳؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۸/۳۸۶.</ref> [[حضرت فاطمه]]{{س}} نیز روایاتی را در [[زمان]] [[رسول اکرم]]{{صل}} جمع کرد.<ref>طبری امامی، دلائل الامامه، ۶۵–۶۶؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۲/۸۱.</ref> [[سعد بن عباده]] و [[جابر بن عبدالله انصاری]]،<ref>صالح، علوم الحدیث و مصطلحه، ۲۴ و ۲۶.</ref> [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری]]، [[مقداد]] و برخی دیگر از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} نیز به [[نقل حدیث]] پرداختند و آثاری از خود بر جای گذاشتند.<ref>آقابزرگ، الذریعه، ۲/۱۵۲.</ref> در طبقه [[تابعان]] نیز عده‌ای از [[پیروان اهل بیت]]{{ع}} ازجمله [[علی بن ابی رافع]]،<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۶–۷.</ref> [[سلیم بن قیس هلالی]]،<ref>کشی، رجال کشی، ۱۰۴.</ref> [[حارث بن عبدالله اعور همدانی]]، [[اصبغ بن نباته]]، [[میثم تمار]] و دیگران به تألیف کتاب‌ها و رساله‌های [[حدیثی]] پرداختند.<ref> مهریزی، آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه، ۶۴–۶۵.</ref>

در میان [[اهل سنت]] نیز پس از [[رفع ممنوعیت]] [[نوشتن حدیث]]، اقداماتی صورت گرفت. [[محمد بن شهاب زهری]] در [[قرن دوم هجری]] [[احادیث]] [[مدینه]] را گردآوری و برای [[عمر بن عبدالعزیز]] فرستاد و او آنها را به صورت دفترهایی به [[شهرها]] فرستاد.<ref>عمری، بحوث فی تاریخ السنة المشرفه، ۲۳۵.</ref> از قرن دوم هجری شخصیت‌های بسیاری به نگارش [[حدیث]] روی آوردند<ref>عمری، بحوث فی تاریخ السنة المشرفه، ۲۳۲–۲۳۳.</ref>؛ ازجمله [[مالک بن انس الموطأ]] را تألیف کرد. این [[زمان]] [[زمینه‌ساز]] دوران [[شکوفایی]] تدوین حدیث در [[قرن سوم]] و چهارم شد. [[صحاح شش‌گانه]] اهل سنت، [[صحیح بخاری]]، [[صحیح مسلم]]، [[سنن ابن‌ماجه]]، [[سنن ابی‌داوود]]، [[سنن ترمذی]] و [[سنن نسایی]] به ترتیب در این [[عصر]] تألیف شده‌اند.<ref>مهریزی، آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه، ۱۳۱–۱۳۵.</ref> به جز صحاح شش‌گانه [[کتاب‌های حدیثی]] دیگری نیز در همین [[مقطع]] تألیف شدند.<ref>مهریزی، آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه، ۱۳۵.</ref> از [[قرن پنجم]] به بعد [[کار]] تدوین [[جوامع حدیثی]]، نگارش مستدرکات و نگارش شرح بر کتاب‌های حدیثی در میان اهل سنت پیگیری شد.<ref>مهریزی، آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه، ۱۳۶–۱۳۸.</ref>