پرش به محتوا

ابوبکره ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'دست' به 'دست'
جز (جایگزینی متن - 'دست' به 'دست')
خط ۴۸: خط ۴۸:
به [[یقین]] به مناسبت [[جنگ جمل]] و حضور [[عایشه]] در آن بود که روایاتی از رسول خدا {{صل}} درباره [[هلاکت]] مردان و اقوامی که [[زنان]] [[سرپرستی]] ایشان را عهده‌دار شدند، آورده است<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۸، ۴۳ و ۴۵؛ ابن قانع، ج۳، ص۱۴۳؛ مفید، ص۲۹۷.</ref>. او درباره سرپرستی زنان بر مردان چند گونه [[روایت]] نقل کرده است؛ یکی به مناسبت ملکه سبأ که روایت آن [[یادآوری]] شد. دیگر اینکه می‌گوید: در [[مدینه]] نزد [[پیامبر]] بودم که خبر آوردند پوران، دختر [[خسرو پرویز]] بر تخت نشسته است، رسول خدا {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|لَن یُفلِحَ قَومٌ ولَّوا أَمرهم إمرأه}}<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۳.</ref>؛ و نیز علت [[خانه نشینی]] خویش را، [[پیروی]] از فرمایش پیامبر بیان می‌کند که در آن، از [[جنگ]] میان [[مسلمانان]] [[نهی]] شده است. او [[قاتل]] و مقتول را مستحق [[عذاب]] می‌داند<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۱، ۴۶ و ۵۰.</ref>. وی از رسول خدا {{صل}} روایت کرد که به زودی حوادثی رخ می‌دهد که در آن [[انسان]] خوابیده بهتر از نشسته، نشسته بهتر از ایستاده، ایستاده بهتر از رونده و رونده بهتر از کوشنده است. مردی پرسید: [[فرمان]] چیست؟ پیامبر فرمود: "هرکس شتری دارد، به شترش بپیوندد و هرکس گوسفندی ([[دامپروری]]) دارد، به آنان سرگرم شود و هر کس زمینی ([[کشاورزی]]) دارد، به آن مشغول باشد و کسی که چیزی ندارد، شمشیرش را با سنگی بشکند و خویشتن را [[نجات]] دهد، خویشتن را نجات دهد (دو بار)"<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۰-۳۹.</ref>.
به [[یقین]] به مناسبت [[جنگ جمل]] و حضور [[عایشه]] در آن بود که روایاتی از رسول خدا {{صل}} درباره [[هلاکت]] مردان و اقوامی که [[زنان]] [[سرپرستی]] ایشان را عهده‌دار شدند، آورده است<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۸، ۴۳ و ۴۵؛ ابن قانع، ج۳، ص۱۴۳؛ مفید، ص۲۹۷.</ref>. او درباره سرپرستی زنان بر مردان چند گونه [[روایت]] نقل کرده است؛ یکی به مناسبت ملکه سبأ که روایت آن [[یادآوری]] شد. دیگر اینکه می‌گوید: در [[مدینه]] نزد [[پیامبر]] بودم که خبر آوردند پوران، دختر [[خسرو پرویز]] بر تخت نشسته است، رسول خدا {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|لَن یُفلِحَ قَومٌ ولَّوا أَمرهم إمرأه}}<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۳.</ref>؛ و نیز علت [[خانه نشینی]] خویش را، [[پیروی]] از فرمایش پیامبر بیان می‌کند که در آن، از [[جنگ]] میان [[مسلمانان]] [[نهی]] شده است. او [[قاتل]] و مقتول را مستحق [[عذاب]] می‌داند<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۱، ۴۶ و ۵۰.</ref>. وی از رسول خدا {{صل}} روایت کرد که به زودی حوادثی رخ می‌دهد که در آن [[انسان]] خوابیده بهتر از نشسته، نشسته بهتر از ایستاده، ایستاده بهتر از رونده و رونده بهتر از کوشنده است. مردی پرسید: [[فرمان]] چیست؟ پیامبر فرمود: "هرکس شتری دارد، به شترش بپیوندد و هرکس گوسفندی ([[دامپروری]]) دارد، به آنان سرگرم شود و هر کس زمینی ([[کشاورزی]]) دارد، به آن مشغول باشد و کسی که چیزی ندارد، شمشیرش را با سنگی بشکند و خویشتن را [[نجات]] دهد، خویشتن را نجات دهد (دو بار)"<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۰-۳۹.</ref>.


[[امام علی]] {{ع}} [[روز]] [[دوشنبه]] پس از [[جنگ جمل]]، وارد [[بصره]] شد و اهالی آنجا از مجروحان و [[امان]] یافتگان با [[حضرت]] [[بیعت]] کردند. [[امام]] از [[عبدالرحمان بن ابی بکره]] احوال پدرش را جویا شد. [[عبدالرحمان]] [[سوگند]] یاد کرد که وی سخت [[بیمار]] و البته از علاقه‌مندان حضرت است. امام به [[دیدار]] وی رفت و فرمود: "نشستی و [[منتظر]] نتیجه ماندی؟" [[ابوبکره]] [[دست]] بر سینه نهاد و عذر خواست و گفت: دردی آشکار دارم. امام عذرش را پذیرفت و [[ولایت]] بصره را به او پیشنهاد کرد. او پس از [[امتناع]]، پیشنهاد کرد مردی از هواداران حضرت [[والی بصره]] شود و پذیرفت [[مشاور]] [[حاکم بصره]] باشد. امام، [[ابن عباس]] را بر آنجا گمارد و [[فرمان]] داد با ابوبکره [[مشورت]] کند و نظراتش را [[اعمال]] کند<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۲۵۶.</ref>.
[[امام علی]] {{ع}} [[روز]] [[دوشنبه]] پس از [[جنگ جمل]]، وارد [[بصره]] شد و اهالی آنجا از مجروحان و [[امان]] یافتگان با [[حضرت]] [[بیعت]] کردند. [[امام]] از [[عبدالرحمان بن ابی بکره]] احوال پدرش را جویا شد. [[عبدالرحمان]] [[سوگند]] یاد کرد که وی سخت [[بیمار]] و البته از علاقه‌مندان حضرت است. امام به [[دیدار]] وی رفت و فرمود: "نشستی و [[منتظر]] نتیجه ماندی؟" [[ابوبکره]] دست بر سینه نهاد و عذر خواست و گفت: دردی آشکار دارم. امام عذرش را پذیرفت و [[ولایت]] بصره را به او پیشنهاد کرد. او پس از [[امتناع]]، پیشنهاد کرد مردی از هواداران حضرت [[والی بصره]] شود و پذیرفت [[مشاور]] [[حاکم بصره]] باشد. امام، [[ابن عباس]] را بر آنجا گمارد و [[فرمان]] داد با ابوبکره [[مشورت]] کند و نظراتش را [[اعمال]] کند<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۲۵۶.</ref>.


از وی روایاتی در مورد [[خوارج]] نقل شده است که [[رسول خدا]] {{صل}} در مورد شخصی که به [[عدالت پیامبر]] در [[تقسیم بیت المال]] [[اعتراض]] کرد فرمود: "این شخص و اصحابش از [[دین]] جدا می‌شوند؛ چنان که تیر از کمان جدا می‌شود و....»<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۲.</ref>. همچنین نظیر مضامین ذیل را از حضرت [[روایت]] کرد: "گروهی خواهند آمد که در انجام [[فرایض]] بر خویش سخت می‌گیرند و... ملازم [[قرآن]] هستند و قرآن را می‌خوانند، در حالی که از ترقوه ایشان بالاتر نمی‌رود و... هرگاه ایشان را دیدید، آنان را بکشید که [[اجر]] خواهید برد"<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۶.</ref>. در هر صورت، از حضور وی در [[جنگ نهروان]] گزارشی در دست نیست.
از وی روایاتی در مورد [[خوارج]] نقل شده است که [[رسول خدا]] {{صل}} در مورد شخصی که به [[عدالت پیامبر]] در [[تقسیم بیت المال]] [[اعتراض]] کرد فرمود: "این شخص و اصحابش از [[دین]] جدا می‌شوند؛ چنان که تیر از کمان جدا می‌شود و....»<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۴۲.</ref>. همچنین نظیر مضامین ذیل را از حضرت [[روایت]] کرد: "گروهی خواهند آمد که در انجام [[فرایض]] بر خویش سخت می‌گیرند و... ملازم [[قرآن]] هستند و قرآن را می‌خوانند، در حالی که از ترقوه ایشان بالاتر نمی‌رود و... هرگاه ایشان را دیدید، آنان را بکشید که [[اجر]] خواهید برد"<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۶.</ref>. در هر صورت، از حضور وی در [[جنگ نهروان]] گزارشی در دست نیست.
خط ۶۴: خط ۶۴:
با اینکه ابوبکره قسم خورده بود با زیاد صحبت نکند، هنگامی که او قصد [[سفر]] [[حج]] داشت، به قصر زیاد وارد شد و فرزند کوچکی از [[فرزندان]] او را در دامان گرفت و خطاب به آن طفل گفت: ای برادرزاده! پدرت قصد [[حج]] کرده و احتمالا از [[مدینه]] عبور می‌کند. در این صورت، نزد [[ام حبیبه]] [[همسر پیامبر]]، [[ام المؤمنین]] و [[دختر ابوسفیان]] خواهد رفت. با توجه به استلحاقی که او به خوبی می‌داند [[نادرست]] است، [[ملاقات]] او با ام حبیبه [[حرام]] است. ابوبکره می‌گوید: اگر برود و ام حبیبه از او [[حجاب]] کند، وی را رسوا کرده و اگر زیاد وی را بدون [[حجاب]] [[ملاقات]] کند، این فضاحتی بزرگ و هتک [[حریم]] [[رسول خدا]] {{صل}} است. زیاد در آن سال [[حج]] نگزارد<ref>بلاذری، ج۲، ص۱۳۸-۱۳۹.</ref>. همچنین می‌گوید: در آن سال زیاد به حج رفت و در [[مدینه]]، [[نصیحت]] برادرش را به یاد آورد و گفت: [[خداوند]] [[ابوبکره]] را جزای خیر دهد که هرگز نصیحت کردن را وانمی‌گذارد<ref>فضل بن شاذان، ص۵۴۷.</ref>. این ماجرا باید در سال ۴۴ باشد؛ زیرا استلحاق، در آن سال اتفاق افتاد<ref>فضل بن شاذان، ص۵۴۷.</ref> و [[ام حبیبه]] نیز در آن سال درگذشت<ref>ابن سعد، ج۸، ص۸۰.</ref>. [[احمد بن حنبل]] از این داستان در باب حنث قسم استفاده [[فقهی]] کرده و [[ابن قدامه]] با [[نقد]] [[احمد بن حنبل]] می‌گوید: این [[گفتگو]] نزد ابوبکره حنث قسم نبود<ref>المغنی، ج۱۱، ص۳۲۸.</ref>.
با اینکه ابوبکره قسم خورده بود با زیاد صحبت نکند، هنگامی که او قصد [[سفر]] [[حج]] داشت، به قصر زیاد وارد شد و فرزند کوچکی از [[فرزندان]] او را در دامان گرفت و خطاب به آن طفل گفت: ای برادرزاده! پدرت قصد [[حج]] کرده و احتمالا از [[مدینه]] عبور می‌کند. در این صورت، نزد [[ام حبیبه]] [[همسر پیامبر]]، [[ام المؤمنین]] و [[دختر ابوسفیان]] خواهد رفت. با توجه به استلحاقی که او به خوبی می‌داند [[نادرست]] است، [[ملاقات]] او با ام حبیبه [[حرام]] است. ابوبکره می‌گوید: اگر برود و ام حبیبه از او [[حجاب]] کند، وی را رسوا کرده و اگر زیاد وی را بدون [[حجاب]] [[ملاقات]] کند، این فضاحتی بزرگ و هتک [[حریم]] [[رسول خدا]] {{صل}} است. زیاد در آن سال [[حج]] نگزارد<ref>بلاذری، ج۲، ص۱۳۸-۱۳۹.</ref>. همچنین می‌گوید: در آن سال زیاد به حج رفت و در [[مدینه]]، [[نصیحت]] برادرش را به یاد آورد و گفت: [[خداوند]] [[ابوبکره]] را جزای خیر دهد که هرگز نصیحت کردن را وانمی‌گذارد<ref>فضل بن شاذان، ص۵۴۷.</ref>. این ماجرا باید در سال ۴۴ باشد؛ زیرا استلحاق، در آن سال اتفاق افتاد<ref>فضل بن شاذان، ص۵۴۷.</ref> و [[ام حبیبه]] نیز در آن سال درگذشت<ref>ابن سعد، ج۸، ص۸۰.</ref>. [[احمد بن حنبل]] از این داستان در باب حنث قسم استفاده [[فقهی]] کرده و [[ابن قدامه]] با [[نقد]] [[احمد بن حنبل]] می‌گوید: این [[گفتگو]] نزد ابوبکره حنث قسم نبود<ref>المغنی، ج۱۱، ص۳۲۸.</ref>.


زیاد در دوران [[حاکمیت]] خویش بر [[بصره]]، برای [[دلجویی]] از ابوبکره، فرزندانش را در [[مناصب]] مهمی به کار گماشت. [[حسن بصری]] می‌گوید: زیاد، [[انس بن مالک]] را برای [[تفقد]] و [[عتاب]] از [[قهر]] ابوبکره، با وی به [[منزل]] او فرستاد. [[انس]] می‌گوید: در حالی که وی پیرمرد و در بستر [[بیماری]] بود، نزدش رفتیم و گفتیم زیاد می‌گوید: مگر فرزندانت عبیدالله را بر [[فارس]]، رَوّاد را بر دارالرزق و [[عبدالرحمان]] را بر [[دیوان]] نگماردم. پس از این همه دلجویی، [[دست]] از این [[لجبازی]] بردار. ابوبکره گفت: مگر برای من کاری جز اینکه ایشان را داخل [[جهنم]] کند، انجام داده است؟! انس گفت: من زیاد را در این کار (استلحاق) [[مجتهد]] می‌دانم. ابوبکره گفت: مرا در بسترم بنشانید، گفت: مگر [[اهل]] [[حروراء]] اجتهاد نکردند، آنان بر صواب بودند یا بر [[خطا]]؟ انس که در پاسخ وامانده بود، آنجا را ترک کرد <ref>ابن حجر، تهذیب، ج۱۰، ص۴۱۹.</ref>.
زیاد در دوران [[حاکمیت]] خویش بر [[بصره]]، برای [[دلجویی]] از ابوبکره، فرزندانش را در [[مناصب]] مهمی به کار گماشت. [[حسن بصری]] می‌گوید: زیاد، [[انس بن مالک]] را برای [[تفقد]] و [[عتاب]] از [[قهر]] ابوبکره، با وی به [[منزل]] او فرستاد. [[انس]] می‌گوید: در حالی که وی پیرمرد و در بستر [[بیماری]] بود، نزدش رفتیم و گفتیم زیاد می‌گوید: مگر فرزندانت عبیدالله را بر [[فارس]]، رَوّاد را بر دارالرزق و [[عبدالرحمان]] را بر [[دیوان]] نگماردم. پس از این همه دلجویی، دست از این [[لجبازی]] بردار. ابوبکره گفت: مگر برای من کاری جز اینکه ایشان را داخل [[جهنم]] کند، انجام داده است؟! انس گفت: من زیاد را در این کار (استلحاق) [[مجتهد]] می‌دانم. ابوبکره گفت: مرا در بسترم بنشانید، گفت: مگر [[اهل]] [[حروراء]] اجتهاد نکردند، آنان بر صواب بودند یا بر [[خطا]]؟ انس که در پاسخ وامانده بود، آنجا را ترک کرد <ref>ابن حجر، تهذیب، ج۱۰، ص۴۱۹.</ref>.


این گفتگو، موضع [[سیاسی]] و [[اعتقادی]] ابوبکره را در [[حجیت]] عملکرد [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} و بطلان مواضع [[خوارج]]، و نیز [[نفی]] این [[استدلال]] که [[اجتهاد]]، توجیه گر خطاهاست، بیان می‌کند.
این گفتگو، موضع [[سیاسی]] و [[اعتقادی]] ابوبکره را در [[حجیت]] عملکرد [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} و بطلان مواضع [[خوارج]]، و نیز [[نفی]] این [[استدلال]] که [[اجتهاد]]، توجیه گر خطاهاست، بیان می‌کند.
۲۱۸٬۰۵۸

ویرایش