پرش به محتوا

اخلاق در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'دست' به 'دست'
جز (جایگزینی متن - 'دست' به 'دست')
خط ۱۱: خط ۱۱:
با توجّه به‌معنای اصطلاحی، تنها به قوّه انجام دادن کار، خُلق گفته نمی‌شود؛ زیرا رابطه خُلق با انجام دادن کار، بیش از حد مذکور است. نسبت خُلق با انجام دادن کار مانند نسبت [[آمادگی]] و مهارت کاتب با [[نوشتن]] حروف و کلمات است که به سهولت و بدون [[فکر]] و تروّی صورت می‌گیرد؛<ref>المباحث المشرقیه، ج‌۱، ص‌۵۰۹.</ref> چنان‌که خُلْق بر خودِ فعل انجام گرفته نیز اطلاق نمی‌شود و فقط بر مصدر [[روحی]] و نفسانی انجام‌دادن کار اطلاق می‌گردد؛<ref>المباحث المشرقیه، ج‌۱، ص‌۵۰۹.</ref> امّا برخی از باب توسعه و مجاز آن را درباره خود فعل نیز به‌کار‌ می‌برند.<ref> الذریعه، ص‌۱۱۴.</ref> خُلْق، براساس نوع فعلی که از آن صادر می‌شود به [[پسندیده]] یا [[ناپسند]] اتّصاف می‌یابد؛ هرچند وقتی خُلْق یا اخلاق به‌صورت مطلق و بدون وصف یا قیدی به‌کار رود، به‌معنای خُلْق پسندیده است.<ref> المیزان، ج‌۱۹، ص‌۳۶۶.</ref>
با توجّه به‌معنای اصطلاحی، تنها به قوّه انجام دادن کار، خُلق گفته نمی‌شود؛ زیرا رابطه خُلق با انجام دادن کار، بیش از حد مذکور است. نسبت خُلق با انجام دادن کار مانند نسبت [[آمادگی]] و مهارت کاتب با [[نوشتن]] حروف و کلمات است که به سهولت و بدون [[فکر]] و تروّی صورت می‌گیرد؛<ref>المباحث المشرقیه، ج‌۱، ص‌۵۰۹.</ref> چنان‌که خُلْق بر خودِ فعل انجام گرفته نیز اطلاق نمی‌شود و فقط بر مصدر [[روحی]] و نفسانی انجام‌دادن کار اطلاق می‌گردد؛<ref>المباحث المشرقیه، ج‌۱، ص‌۵۰۹.</ref> امّا برخی از باب توسعه و مجاز آن را درباره خود فعل نیز به‌کار‌ می‌برند.<ref> الذریعه، ص‌۱۱۴.</ref> خُلْق، براساس نوع فعلی که از آن صادر می‌شود به [[پسندیده]] یا [[ناپسند]] اتّصاف می‌یابد؛ هرچند وقتی خُلْق یا اخلاق به‌صورت مطلق و بدون وصف یا قیدی به‌کار رود، به‌معنای خُلْق پسندیده است.<ref> المیزان، ج‌۱۹، ص‌۳۶۶.</ref>


با توجّه به تعریف اصطلاحی خُلق، در تعریف حکیمان [[مسلمان]] از [[علم اخلاق]]، به‌طور معمول [[عنایت]] اصلی به خُلقیّات و [[ملکات]] و تمیز [[نیک]] و بد آنها از یک‌دیگر است و توجّهی به خود فعل نیست.<ref>اخلاق‌ناصری، ص۴۸؛ تهذیب‌الاخلاق، ص۲۷؛ معراج‌السعاده، ص‌۴۵‌ـ‌۴۶.</ref> چنان‌که اشاره شد، اتّصاف خُلْق به [[پسندیده]] یا [[ناپسند]] براساس [[حُسن]] و قُبح افعالی است که از وی صادر می‌شود؛ پس جای این [[پرسش]] هست که در چه [[علمی]] باید حُسن و قُبح فعل را [[شناخت]] تا به [[شناسایی]] خُلْق پسندیده یا ناپسند[[دست]] یافت؟ احتمالا با توجّه به این پرسش است که برخی از حکیمان بزرگ، در گذشته، و بسیاری از [[عالمان]] معاصر، تعریفی جامع از [[علم اخلاق]] ارائه می‌کنند؛ به‌طوری که شناسایی حُسن و قُبح [[افعال]] کلّی را هم جزو علم اخلاق می‌دانند.<ref>اسفار، ج‌۴، ص‌۱۱۴‌ـ‌۱۱۶؛ التنبیه علی سبیل السعاده، ص‌۲۱؛ اخلاق در قرآن، ج‌۱، ص‌۲۴۱.</ref><ref>[[محسن جوادی|جوادی، محسن]]، [[اخلاق - جوادی (مقاله)|مقاله «اخلاق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>
با توجّه به تعریف اصطلاحی خُلق، در تعریف حکیمان [[مسلمان]] از [[علم اخلاق]]، به‌طور معمول [[عنایت]] اصلی به خُلقیّات و [[ملکات]] و تمیز [[نیک]] و بد آنها از یک‌دیگر است و توجّهی به خود فعل نیست.<ref>اخلاق‌ناصری، ص۴۸؛ تهذیب‌الاخلاق، ص۲۷؛ معراج‌السعاده، ص‌۴۵‌ـ‌۴۶.</ref> چنان‌که اشاره شد، اتّصاف خُلْق به [[پسندیده]] یا [[ناپسند]] براساس [[حُسن]] و قُبح افعالی است که از وی صادر می‌شود؛ پس جای این [[پرسش]] هست که در چه [[علمی]] باید حُسن و قُبح فعل را [[شناخت]] تا به [[شناسایی]] خُلْق پسندیده یا ناپسنددست یافت؟ احتمالا با توجّه به این پرسش است که برخی از حکیمان بزرگ، در گذشته، و بسیاری از [[عالمان]] معاصر، تعریفی جامع از [[علم اخلاق]] ارائه می‌کنند؛ به‌طوری که شناسایی حُسن و قُبح [[افعال]] کلّی را هم جزو علم اخلاق می‌دانند.<ref>اسفار، ج‌۴، ص‌۱۱۴‌ـ‌۱۱۶؛ التنبیه علی سبیل السعاده، ص‌۲۱؛ اخلاق در قرآن، ج‌۱، ص‌۲۴۱.</ref><ref>[[محسن جوادی|جوادی، محسن]]، [[اخلاق - جوادی (مقاله)|مقاله «اخلاق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>


== اخلاق در قرآن ==
== اخلاق در قرآن ==
۲۱۸٬۶۵۸

ویرایش