تسبیح در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[صحیفه سجادیه]]، در موارد متعددی از تسبیح و تقدیس [[خدای متعال]] [[سخن]] گفته شده است که می‌توان آنها را در ذیل عناوین زیر مورد بررسی قرار داد:

# تسبیح پایان‌ناپذیر [[فرشتگان]] ([[کارگزاران]] عالم [[تکوین]])؛ [[حضرت سجاد]] {{ع}} در این مورد به [[خدا]] عرض می‌کند: «بارخدایا [[درود]] بفرست بر [[حاملان عرش]] خود، فرشتگانی که در [[تسبیح]] تو [[سستی]] نپذیرند و از [[تقدیس]] تو ملالی نگیرند و از [[پرستش]] تو در نمانند»<ref>نیایش سوم.</ref>. و نیز: «بر آنها درود بفرست و بر فرشتگانی که [[فروتر]] از آنهایند: آنان که... خواهش‌های [[دل]] از تسبیح تو بازشان ندارد و سهوها و [[غفلت‌ها]] از [[تعظیم]] تو روی‌گردانشان نسازد»<ref>نیایش سوم.</ref>.

# تسبیح خدا به هنگام ذکر [[عظمت]] و بزرگی وصف‌ناپذیر خدا؛ شیوۀ [[امام سجاد]] {{ع}} و [[اهل‌بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] {{عم}} چنین است که در هنگام یادکردن [[عظمت خدا]] و اوصاف حمیده او و [[افعال]] جمیلش، [[زبان]] به تسبیح و تقدیس می‌گشایند: «بارخدایا منزهی تو، شگفتا چه بزرگ است [[شأن]] و [[منزلت]] تو، چه بلند است [[مکانت]] و [[مقام]] تو و چه [[نیکو]] [[حق و باطل]] از یکدیگر جدا ساخته‌ای. منزهی تو، ای [[خداوند]] [[مهربان]]، چه فراوان است [[مهربانی]] تو؛... منزهی تو، ای [[پادشاه]]، چه بسیار است [[قدرت]] تو؛... منزهی تو ای خداوندی که دستت به [[نیکی‌ها]] گشاده است... منزهی تو، نه به حواسّ ما درآیی، نه به دست پسودن و لمس [[احساس]] شوی، نه کس بر تو مکری تواند کرد، نه کس از تو چیزی پنهان تواند داشت، نه کس تواند با تو [[راه]] خلاف پوید یا با تو [[منازعه]] کند یا بر تو چیره گردد»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>. همچنین، «ای [[خداوند]]، منزهی تو، [[سلطه]] و [[قدرت]] تو را نمی‌کاهد کسی که به تو [[شرک]] آورد و پیامبرانت را به [[دروغ]] نسبت دهد.. ای خداوند منزهی تو، چه رفیع است [[مقام]] تو، چه [[قهار]] است قدرت تو، چه سخت است نیروی تو، چه نافذ است [[فرمان]] تو»<ref>نیایش پنجاه و دوم.</ref>. از میان نیایش‌های [[صحیفه]] در [[نیایش چهل و هفتم]]، که در [[روز عرفه]] ایراد شده است، چندین‌بار به توالی [[تسبیح]] [[پروردگار]] آمده است و این توالی در صحیفه منحصر به فرد می‌باشد. این تسبیح با توالی کمتر نیز، در [[دعای پنجاه و دوم]]، که مربوط به [[اصرار]] در پیشگاه خداست دیده می‌شود.

# تسبیح [[خدا]] به هنگام توجه به [[قصور]] در [[عبادت]]؛ آن [[حضرت]] در این مورد به درگاه خدا عرضه می‌کند: {{متن حدیث|سُبْحَانَكَ‏ مَا عَبَدْنَاكَ‏ حَقَّ عِبَادَتِكَ}}؛ «پروردگارا منزهی تو، تو را آن‌چنان که سزاوار [[پرستش]] توست نپرستیده‌ایم»<ref>نیایش سوم.</ref>. از این [[سخن امام]] معلوم می‌شود که [[عظمت]] و بلندای مقام [[ربوبی]] پروردگار چنان دور از دسترس است که هر عبادتی از هر مخلوقی صادر شود، [[حق]] عبادت و پرستش خدای را ادا نمی‌نماید.