اسلام در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

روایت‌های بسیاری از [[امام رضا]] {{ع}} درباره [[تفسیر]] [[اسلام]]، رابطه [[اسلام]] و [[ایمان]]، [[غربت]] [[اسلام]] و... [[نقل]] شده است. کلمۀ [[اسلام]] از مادۀ "س ل م" و به معنای [[تسلیم شدن]] و خویش را تماماً به ارادۀ دیگری [[تسلیم]] کردن است<ref>کتاب العین، ج۷، ص۲۶۶؛ لسان العرب، ج۱۲، ص۲۹۳.</ref>.

در اصطلاح هر کس به [[خدا]] و [[رستاخیز]] و [[پیامبری]] [[حضرت محمد]] {{صل}} [[باور]] داشته باشد، داخل در [[اسلام]] و [[مسلمان]] دانسته می‌شود<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[اسلام - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «اسلام»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲، ص ۱۹۶.</ref>.

در [[قرآن]] نیز علاوه بر معنای لغوی: {{متن قرآن|بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref> «آری، آن کسان که روی (دل) خویش به (سوی) خداوند نهند در حالی که نکوکار باشند، بی‌گمان پاداش آنان نزد پروردگارشان است. و بیمی نخواهند داشت و اندوهگین نمی‌شوند» سوره بقره، آیه ۱۱۲.</ref>؛ {{متن قرآن|رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«پروردگارا! و ما را فرمانبردار خود بگمار و از فرزندان ما خویشاوندانی را فرمانبردار خویش (برآور) و شیوه‌های پرستشمان را به ما بنما و توبه ما را بپذیر بی‌گمان تویی که توبه‌پذیر مهربانی» سوره بقره، آیه ۱۲۸.</ref> و اصطلاحی: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}}<ref> «امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> به معنای مطلق [[دین]] مورد پسند [[خداوند]] نیز به کار رفته است {{متن قرآن|إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}<ref> «بی‌گمان دین (راستین) نزد خداوند، اسلام است و اهل کتاب، اختلاف نیافتند مگر پس از آنکه به دانش دست یافتند، از سر افزونجویی که در میان ایشان بود و هر کس به آیات خداوند کفر ورزد (بداند که) خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref>.

نقطۀ کانونی [[اسلام]] [[توحید]] است و همۀ اصول و [[فروع]] دیگر پیرامون آن شکل گرفته است. از این روست که در [[سخنان امام رضا]] {{ع}} به [[نقل]] از [[خداوند]] آمده است: {{متن حدیث|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}} دژ و [[حصن]] [[استوار]] [[الهی]] است که هر کس در آن وارد شود از [[عذاب]] [[خداوند]] ایمن گردد. در واقع [[اسلام]] [[فهم]] [[توحید]] و عمل بر اساس [[موازین]] و لوازم آن است و چنان که [[امام]] در ادامۀ [[حدیث]] متذکر می‌شود، تحقق این امر مشروط به شروطی از جمله [[ولایت]] و [[امامت]] است و آن کس که به این شروط و اصل آن توجه دارد، [[مسلمان]] [[راستین]] است<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۳۵.</ref>. اگر در آنچه گفته شد [[تأمل]] کنیم، متوجه این مطلب می‌شویم که [[اسلام]] را می‌توان هم به عنوان حقیقتی فراتاریخی مدنظر داشت و هم آن را به عنوان آیینی [[تاریخی]] در نظر گرفت. [[حقیقت اسلام]] که امری فراتاریخی است عبارت است از [[اطاعت]] و [[خشوع]] در مقابل [[خداوند]] که طی قرون متمادی توسط [[پیامبران]] متعدد به انحای گوناگون [[تشریع]] شده است، اما [[اسلام]] [[تاریخی]] آیینی است که در زمان خاص و توسط شخص خاصی [[تشریع]] شد و مختصات ویژه‌ای دارد. اینکه [[قرآن کریم]] [[ایمان]] به دیگر [[آیین‌ها]] و کتاب‌های نازل شده از سوی [[خداوند]] را شرط [[مؤمن]] بودن می‌داند {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ}}<ref> «و کسانی که به آنچه بر تو و به آنچه پیش از تو فرو فرستاده‌اند، ایمان و به جهان واپسین، یقین دارند» سوره بقره، آیه ۴.</ref>؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا}}<ref>«ای مؤمنان! به خداوند و پیامبر او و کتابی که بر پیامبرش فرو فرستاده و کتابی که پیش از آن فرود آورده است ایمان بیاورید و هر کس به خداوند و فرشتگان او و کتاب‌های (آسمانی) وی و پیامبران او و به روز بازپسین کفر ورزد بی‌گمان به گمراهی ژرفی در افتاده است» سوره نساء، آیه ۱۳۶.</ref>؛ {{متن قرآن|لَكِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَالْمُقِيمِينَ الصَّلَاةَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالْمُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ أُولَئِكَ سَنُؤْتِيهِمْ أَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«امّا استواران در دانش از آنان و آن مؤمنان بدانچه بر تو و آنچه پیش از تو فرو فرستاده شده است، ایمان می‌آورند و برپادارندگان نماز و دهندگان زکات و مؤمنان به خدا و روز واپسین؛ به آنان زودا که پاداشی سترگ دهیم» سوره نساء، آیه ۱۶۲.</ref>، آشکار می‌سازد که [[حقیقت اسلام]] امری فراتاریخی بوده است و همۀ [[پیامبران الهی]] متناسب با شرایط خود منادی آن بوده‌اند.