معجزه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[متکلمان شیعه]] پس از بیان صفاتی که باید مدعی [[نبوت]] داشته باشد، [[ظهور]] معجزه به دست [[نبی]] را راه [[شناخت صدق]] او دانسته و گفته‌اند: معجزه، ثبوت چیزی است که عادی نیست یا [[نفی]] چیزی است که عادی است همراه با [[خرق عادت]] و مطابقت با ادعا. و ثبوت و نفی در اعجاز، یکسان است؛ زیرا فرقی بین [[قلب]] [[عصا]] به مار، و بین منع [[قادر]]، از برداشتن کوچک‌ترین اشیاء نیست و خرق عادت را شرط کردیم؛ زیرا کار عادی یا نفی آن، بر صدق دلالت نمی‌کند و گفتیم باید با ادعا مطابقت داشته باشد؛ زیرا کسی که [[ادعای نبوت]] می‌کند و معجزه خود را به خوب کردن [[کور]] اسناد می‌دهد؛ ولی نه تنها کور را [[بینا]] نکند بلکه او را کر هم بکند، در دعوی خود صادق نیست <ref>علامه حلی، کشف المراد، ص۳۵۰.</ref>.<ref>[[حسین روحانی‌نژاد|روحانی‌نژاد، حسین]]، [[ولایت‌شناسی (مقاله)| مقاله «ولایت‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۶۱.</ref>

== پیشینه ==

== فرق [[معجزه]] با اِرهاص، [[کرامت]] و [[سحر]] ==

امام‌ خمینی در بیان تفاوت معجزه با سحر و شعبده می‌گوید معجزه بدون آلات طبیعی صورت می‌گیرد، اما غیر معجزه، به آلات طبیعی نیاز دارد.<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۵۴.</ref> از سوی دیگر، معجزات و کرامات با [[هدف]] بسط [[ربوبیت]] [[حق]]، صورت می‌گرفته، نه با قصد اظهار [[قدرت]] شخصی. از این‌رو قصد [[انبیا]]{{ع}} در انجام [[معجزات]]، ظاهرساختن [[ربوبیت]] [[حق]] در [[مظهر]] کامل و توجه‌دادن [[مردم]] به [[خداوند]] بوده است.<ref>امام‌ خمینی، مصباح الهدایه، ۵۳؛ امام‌ خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷ و ۱۷۸–۱۷۹.</ref> افزون بر آنکه معجزات تأثیر خارجی داشته، انبیا{{ع}} به [[اذن خداوند]]، قدرت دارند موجوداتی را تحقق ببخشند یا هلاک کنند،<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۴۸–۴۹.</ref> ایشان [[معجزه]] را دلیل [[صدق]] [[مدعی مقام نبوت]] می‌داند که [[بشر]] را به طرف [[هدایت]] [[دعوت]] می‌کند که بدون [[اذن الهی]] محقق نمی‌شود؛ بر خلاف [[جادو]]، [[سحر]] و شعبده که مردم را [[گمراه]] می‌کنند، و یاد دادن و یاد گرفتن، همچنین کار و کسب با آنها [[حرام]] است.<ref>امام‌ خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۷۳–۴۷۴.</ref>.<ref>[[احمد علی محسنی|محسنی، احمد علی]]، [[معجزه (مقاله)| مقاله «معجزه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۹، ص ۴۱۴ – ۴۱۹.</ref>

[[امام‌ خمینی]] دلالت [[معجزه]] را گسترده‌تر از این می‌داند و [[معتقد]] است در مواردی اظهار [[معجزات پیامبران]]، برای بسط [[ربوبیت]] [[حق‌تعالی]] و اظهار آن در [[مظهر]] [[انسان کامل]] است.<ref>امام‌ خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷۴–۱۷۹؛ امام‌ خمینی، مصباح الهدایه، ۵۳.</ref> به [[اعتقاد]] ایشان، از آنجا که در معجزه نوعی اظهار ربوبیت وجود دارد، [[انبیای الهی]]{{ع}} جز در مواردی که [[مصلحت]] اقتضا کند، از [[اظهار معجزات]] [[امتناع]] می‌کردند. امام‌ خمینی دلالت معجزه را دارای مراتبی می‌داند و معتقد است [[معجزات فعلی]]، تنها برای [[عوام]] [[مردم]] و انسان‌های ظاهربین است؛ اما برای عقلا و [[حکما]]، [[اتقان]] و [[استواری]] [[معجزات]] قولی، مانند [[احکام]] و [[قوانین]] [[قرآن]]، بهترین دلیل است.<ref>امام‌ خمینی، تقریرات، ۳/۱۹۰–۱۹۱.</ref> ایشان مانند دیگر [[اندیشمندان]]،<ref>غزالی، الاقتصاد، ۱۶؛ حلی، مناهج الیقین، ۴۱۰–۴۱۱؛ تفتازانی، شرح المقاصد، ۵/۲۵–۲۷.</ref> اثبات معجزه فعلی را از طریق مشاهدات [[حسی]] و [[روایات متواتر]] می‌داند؛ اما معجزه قولی به اعتقاد ایشان با [[دلیل عقلی]] قابل اثبات است.<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۵۵ و ۱۰۴.</ref>.<ref>[[احمد علی محسنی|محسنی، احمد علی]]، [[معجزه (مقاله)| مقاله «معجزه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۹، ص ۴۱۴ – ۴۱۹.</ref>

[[قرآن کریم]] خود را معجزه‌ای معرفی کرده است که همه [[جن]] و انس از آوردن مثل آن عاجز هستند{{متن قرآن|قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا}}<ref>«بگو: اگر آدمیان و پریان فراهم آیند تا مانند این قرآن آورند هر چند یکدیگر را پشتیبانی کنند همانند آن نمی‌توانند آورد» سوره اسراء، آیه ۸۸.</ref> و معجزه بودن خود را برای تمام [[بشر]] در تمام دوره‌ها [[اعلان]] کرده است. {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«یا می‌گویند که آن (قرآن) را بربافته است (و از خداوند نیست)! بگو اگر راست می‌گویید ده سوره‌ای بربافته مانند آن بیاورید و هر که را هم می‌توانید به جای خداوند، (به یاوری) فرا خوانید» سوره هود، آیه ۱۳.</ref> <ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۴۷.</ref>

امام‌ خمینی در بیان وجه [[اعجاز قرآن]]، راه خاصی ارائه می‌کند که نسبت به دیگر [[متکلمان]] و [[مفسران]]، از شمول بیشتری برخوردار است. ایشان در عین حال که [[اعجاز]] بلاغی، حسن ترکیب و [[غایت]] [[فصاحت قرآن]] را قبول دارد، بر این [[باور]] است که جهت [[برتر]] اعجاز قرآن، در [[معارف]] بلند و دقایق [[توحیدی]] آن است که [[عقول]] [[اهل معرفت]] در آن [[حیران]] می‌ماند.<ref>امام‌ خمینی، آداب الصلاة، ۲۶۴؛ امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۰۹–۲۱۱.</ref> به اعتقاد ایشان، [[تحول]] [[معنوی]] و عرفانی که با قرآن در جهان ایجاد شده است، از همه مسائل دیگر برتر و بالاتر است.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۶۲.</ref> ایشان همانند دیگر [[اندیشمندان]]،<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱/۶۱؛ خویی، البیان فی تفسیر القرآن، ۴۸.</ref> [[معتقد]] است از موارد اعجاز قرآن که دربرگیرنده معارف [[حقایق الهی]] است، این است که آورنده قرآن کریم، [[انسانی]] مکتب‌نرفته بوده، در محیطی [[رشد]] یافته است که هیچ سخنی از این معارف بلند عرفانی و [[فلسفی]] نبوده است.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۲۰/۲۳۹–۲۴۰؛ امام‌ خمینی، چهل حدیث، ۲۰۱–۲۰۲؛ امام‌ خمینی، آداب الصلاة، ۱۸۶ و ۲۶۳–۲۶۴.</ref> به [[باور]] ایشان، [[جامعیت قرآن]] نیز که شامل همه [[حقایق]] و لطایف است، از [[معجزات]] [[قرآن]] شمرده می‌شود؛<ref>امام‌ خمینی، آداب الصلاة، ۲۶۳–۲۶۴.</ref> زیرا قرآن روشنگر و تبیان هر چیزی است {{متن قرآن|وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ}}<ref>«و (یاد کن) روزی را که در هر امّتی گواهی از خودشان بر آنان برانگیزیم و تو را بر اینان  گواه آوریم و بر تو این کتاب  را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز و رهنمود و بخشایش و نویدبخشی برای مسلمانان است» سوره نحل، آیه ۸۹.</ref> و شامل همه [[دستورها]] و احکامی است که [[بشر]] برای [[سعادت]] و کمال خود به آنها نیاز دارد.<ref>امام‌ خمینی، ولایت فقیه، ۲۹.</ref>.<ref>[[احمد علی محسنی|محسنی، احمد علی]]، [[معجزه (مقاله)| مقاله «معجزه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۹، ص ۴۱۴ – ۴۱۹.</ref>

== جستارهای وابسته ==

[[رده:معجزه]]