پرش به محتوا

اصول اربعمائه: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲: خط ۲:


== معنای اصل و تفاوت آن با کتاب ==
== معنای اصل و تفاوت آن با کتاب ==
گفتیم منابع [[کتب اربعه]] دو قسم است: یکی اصول و دیگر کتاب ها. اکنون لازم است به تعریف اصل بپردازیم تا تفاوت آن با کتاب روشن گردد. گفته‌اند اصل عنوانی است که بر شماری از [[کتاب‌های حدیث]] اطلاق می‌شود و کتاب بر تمام آن اطلاق می‌گردد. در تعریف اصل ذکر کرده‌اند اصل اثری است که شخص مؤلف، احادیث آن را از امام شنیده یا از کسی که او از امام شنیده، در مجموعه‌ای جمع کرده است؛ اما اگر اثری از اصول دیگر گردآوری شده باشد، به آن کتاب می‌گویند<ref>شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۱۲۵.</ref>. [[وحید بهبهانی]] در تعریف اصل همین مطلب را بیان کرده: “اصل کتابی است که مصنف آن احادیثی را که از [[معصوم]] [[روایت]] نموده یا [[راوی]] از معصوم [[نقل]] کرده، گرد آورده است”<ref>{{عربی|الأصل هو الكتاب الذي جمع فيه مصنفه الأحاديث التي رواها عن المعصوم أو عن الراوي عنه}} (محمد باقر بن محمد بهبهانی، فوائد الرجال، ص۳۴؛ شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۱۲۶؛ امام خمینی تعریف مشابهی نقل کرده و درباره معنای اصل بحث کرده است: {{عربی|أنّ الأصل هو الكتاب الذي لم ينتزع من كتاب}} (روح الله موسوی خمینی، کتاب الطهاره، ج۳، ص۳۵۵)؛ البته ایشان در ادامۀ بحث، اصل را کتبی می‌داند که درباره اصول اعتقادی تدوین شده باشد. به نظر می‌رسد که اصل به اصول اعتقادی اختصاص ندارد؛ بلکه ممکن است اصول اعتقادی باشد یا مسائل فقهی که احادیث آن را از معصوم شنیده باشد. ما می‌دانیم کتاب توحید و حجت کافی مشتمل بر احادیثی است که در مسائل اعتقادی است و فروع آن در مسائل فقهی؛ هر بخش ممکن است از اصلی گرفته شده باشد.</ref>.
منابع [[کتب اربعه]] دو قسم است: یکی اصول و دیگر کتاب ها. اکنون لازم است به تعریف اصل بپردازیم تا تفاوت آن با کتاب روشن گردد. گفته‌اند اصل عنوانی است که بر شماری از [[کتاب‌های حدیث]] اطلاق می‌شود و کتاب بر تمام آن اطلاق می‌گردد. در تعریف اصل ذکر کرده‌اند اصل اثری است که شخص مؤلف، احادیث آن را از امام شنیده یا از کسی که او از امام شنیده، در مجموعه‌ای جمع کرده است؛ اما اگر اثری از اصول دیگر گردآوری شده باشد، به آن کتاب می‌گویند<ref>شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۱۲۵.</ref>. [[وحید بهبهانی]] در تعریف اصل همین مطلب را بیان کرده: “اصل کتابی است که مصنف آن احادیثی را که از [[معصوم]] [[روایت]] نموده یا [[راوی]] از معصوم [[نقل]] کرده، گرد آورده است”<ref>{{عربی|الأصل هو الكتاب الذي جمع فيه مصنفه الأحاديث التي رواها عن المعصوم أو عن الراوي عنه}} (محمد باقر بن محمد بهبهانی، فوائد الرجال، ص۳۴؛ شیخ محسن آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲، ص۱۲۶؛ امام خمینی تعریف مشابهی نقل کرده و درباره معنای اصل بحث کرده است: {{عربی|أنّ الأصل هو الكتاب الذي لم ينتزع من كتاب}} (روح الله موسوی خمینی، کتاب الطهاره، ج۳، ص۳۵۵)؛ البته ایشان در ادامۀ بحث، اصل را کتبی می‌داند که درباره اصول اعتقادی تدوین شده باشد. به نظر می‌رسد که اصل به اصول اعتقادی اختصاص ندارد؛ بلکه ممکن است اصول اعتقادی باشد یا مسائل فقهی که احادیث آن را از معصوم شنیده باشد. ما می‌دانیم کتاب توحید و حجت کافی مشتمل بر احادیثی است که در مسائل اعتقادی است و فروع آن در مسائل فقهی؛ هر بخش ممکن است از اصلی گرفته شده باشد.</ref>.


ایشان می‌افزاید: “اگر در کتاب یا تصنیفی [[حدیث]] قابل اعتمادی باشد، آن را غالباً از اصل گرفته است”<ref>عبدالله بن محمد مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۹۱.</ref>؛ یعنی هم اصول قابل [[اعتماد]] هستند و هم کتابی که از این اصول حدیث نقل کرده است. مرحوم نراقی تعریف‌های دیگری برای اصل ذکر کرده است؛ مانند اینکه اصل مجموعه‌ای از [[اخبار]] متفرقه است، اما کتاب اخبار آن باب‌بندی شده است<ref>احمد بن محمدمهدی نراقی، عوائد الأیام، ص۵۹۴.</ref>.
ایشان می‌افزاید: “اگر در کتاب یا تصنیفی [[حدیث]] قابل اعتمادی باشد، آن را غالباً از اصل گرفته است”<ref>عبدالله بن محمد مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۹۱.</ref>؛ یعنی هم اصول قابل [[اعتماد]] هستند و هم کتابی که از این اصول حدیث نقل کرده است. مرحوم نراقی تعریف‌های دیگری برای اصل ذکر کرده است؛ مانند اینکه اصل مجموعه‌ای از [[اخبار]] متفرقه است، اما کتاب اخبار آن باب‌بندی شده است<ref>احمد بن محمدمهدی نراقی، عوائد الأیام، ص۵۹۴.</ref>.
۱۱۷٬۹۲۵

ویرایش