فقه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '== معنی ==' به '== معناشناسی =='
(←معنی) |
جز (جایگزینی متن - '== معنی ==' به '== معناشناسی ==') |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
ازجمله ویژگی‌های فقه امام خمینی عبارت‌اند از: [[جامعیت]] فقه، [[اجتهاد]] اصیل، بهره‌مندی از روش‌های نو، توجه کافی به عرف، نظام‌مندی دستورهای [[فقهی]]، نقش [[زمان]] و مکان در [[استنباط]] و [[مصلحت]] به‌ویژه [[مصلحت نظام]]. همچنین امام خمینی فتواهای برجسته‌ای داشته چون: [[فقه حکومتی]]، [[تقیه مداراتی]]، تقویت و گسترش [[ولایت فقیه]]، نگاه ویژه به [[انفال]]، قلمرو [[احکام ثانوی]] و [[حلیت]] [[بازی]] با شطرنج.<ref>[[سید عباس رضوی|رضوی]] و [[محمد صادق مزینانی|مزینانی]]، [[فقه - رضوی و مزینانی (مقاله)| مقاله «فقه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۷، ص۵۹۸ – ۶۱۱.</ref> | ازجمله ویژگی‌های فقه امام خمینی عبارت‌اند از: [[جامعیت]] فقه، [[اجتهاد]] اصیل، بهره‌مندی از روش‌های نو، توجه کافی به عرف، نظام‌مندی دستورهای [[فقهی]]، نقش [[زمان]] و مکان در [[استنباط]] و [[مصلحت]] به‌ویژه [[مصلحت نظام]]. همچنین امام خمینی فتواهای برجسته‌ای داشته چون: [[فقه حکومتی]]، [[تقیه مداراتی]]، تقویت و گسترش [[ولایت فقیه]]، نگاه ویژه به [[انفال]]، قلمرو [[احکام ثانوی]] و [[حلیت]] [[بازی]] با شطرنج.<ref>[[سید عباس رضوی|رضوی]] و [[محمد صادق مزینانی|مزینانی]]، [[فقه - رضوی و مزینانی (مقاله)| مقاله «فقه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۷، ص۵۹۸ – ۶۱۱.</ref> | ||
== | == معناشناسی == | ||
«فقه» به معنای [[فهم]]،<ref>جوهری، الصحاح، ۶/۲۲۴۳؛ ابن‌اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ۳/۴۶۵.</ref> [[درک]] چیزهای پنهان،<ref>راغب، مفردات، ۶۴۲.</ref> [[علم]]<ref>ابن‌فارس، مقاییس اللغه، ۴/۴۴۲؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۳/۵۲۲؛ زبیدی، تاج العروس، ۱۹/۷۲.</ref> و به معنای خاص‌تر یعنی علم دین<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۳/۳۷۰، ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۳/۵۲۲.</ref> آمده است و از آنجاکه [[علم شریعت]] مبتنی بر [[فهم قرآن]] و [[سنت]] است، فقه نامیده می‌شود.<ref>عسکری، الفروق فی اللغه، ۸۰.</ref> فقه در قرآن {{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دسته‌ای رهسپار نمی‌گردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> و سنت<ref>حمیری، قرب الاسناد، ۹۵؛ کلینی، کافی، ۱/۷۹–۸۰.</ref> به معنای [[علم وسیع]] و عمیق به [[معارف]] و [[دستورهای اسلامی]] است و اختصاص به [[احکام]] و مسائل عملی ندارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۹/۴۰۴؛ مطهری، مجموعه آثار، ۲۰/۶۵؛ مؤسسه آل البیت، مقدمه کتاب تذکرة الفقهاء، ۱/۷.</ref> با این معنا از [[فقه]] است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[فقها]] را [[امانتداران]] [[پیامبران]] شمرده است.<ref>کلینی، کافی، ۱/۴۶.</ref> [[امام خمینی]] نیز [[تفقه در دین]] را در اصل اعم از اصول و [[فروع]] شمرده است<ref>امام خمینی، الاجتهاد و التقلید، ۹۲.</ref>؛ ولی این واژه در اصطلاح فقها به‌تدریج به فقه احکام، اعم از فقه فتوایی و استدلالی، اختصاص پیدا کرد<ref>بهایی عاملی، الاربعون حدیثا، ۷۲–۷۳؛ مطهری، مجموعه آثار، ۲۰/۶۵.</ref> و [[علم فقه]] به معنای [[آگاهی به احکام]] [[دینی]] در برابر [[عقاید]] و [[اخلاق]] به کاررفت.<ref>مؤسسه آل‌البیت، مقدمه کتاب تذکرة الفقهاء، ۸.</ref> این است که فقها در تعریف آن این عبارت را به کار بردند: «العلم بالاحکام الشرعیة الفرعیة عن ادلتها التفصیلیه».<ref>حلی، علامه، منتهی المطلب، ۱/۷؛ شهید اول، القواعد و الفوائد، ۱/۳۰؛ شهید اول، ذکری، ۱/۴۰؛ مشکینی، اصطلاحات الاصول، ۱۸۰.</ref>.<ref>[[سید عباس رضوی|رضوی]] و [[محمد صادق مزینانی|مزینانی]]، [[فقه - رضوی و مزینانی (مقاله)| مقاله «فقه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۷، ص۵۹۸ – ۶۱۱.</ref> | «فقه» به معنای [[فهم]]،<ref>جوهری، الصحاح، ۶/۲۲۴۳؛ ابن‌اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ۳/۴۶۵.</ref> [[درک]] چیزهای پنهان،<ref>راغب، مفردات، ۶۴۲.</ref> [[علم]]<ref>ابن‌فارس، مقاییس اللغه، ۴/۴۴۲؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۳/۵۲۲؛ زبیدی، تاج العروس، ۱۹/۷۲.</ref> و به معنای خاص‌تر یعنی علم دین<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۳/۳۷۰، ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۳/۵۲۲.</ref> آمده است و از آنجاکه [[علم شریعت]] مبتنی بر [[فهم قرآن]] و [[سنت]] است، فقه نامیده می‌شود.<ref>عسکری، الفروق فی اللغه، ۸۰.</ref> فقه در قرآن {{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دسته‌ای رهسپار نمی‌گردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> و سنت<ref>حمیری، قرب الاسناد، ۹۵؛ کلینی، کافی، ۱/۷۹–۸۰.</ref> به معنای [[علم وسیع]] و عمیق به [[معارف]] و [[دستورهای اسلامی]] است و اختصاص به [[احکام]] و مسائل عملی ندارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۹/۴۰۴؛ مطهری، مجموعه آثار، ۲۰/۶۵؛ مؤسسه آل البیت، مقدمه کتاب تذکرة الفقهاء، ۱/۷.</ref> با این معنا از [[فقه]] است که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[فقها]] را [[امانتداران]] [[پیامبران]] شمرده است.<ref>کلینی، کافی، ۱/۴۶.</ref> [[امام خمینی]] نیز [[تفقه در دین]] را در اصل اعم از اصول و [[فروع]] شمرده است<ref>امام خمینی، الاجتهاد و التقلید، ۹۲.</ref>؛ ولی این واژه در اصطلاح فقها به‌تدریج به فقه احکام، اعم از فقه فتوایی و استدلالی، اختصاص پیدا کرد<ref>بهایی عاملی، الاربعون حدیثا، ۷۲–۷۳؛ مطهری، مجموعه آثار، ۲۰/۶۵.</ref> و [[علم فقه]] به معنای [[آگاهی به احکام]] [[دینی]] در برابر [[عقاید]] و [[اخلاق]] به کاررفت.<ref>مؤسسه آل‌البیت، مقدمه کتاب تذکرة الفقهاء، ۸.</ref> این است که فقها در تعریف آن این عبارت را به کار بردند: «العلم بالاحکام الشرعیة الفرعیة عن ادلتها التفصیلیه».<ref>حلی، علامه، منتهی المطلب، ۱/۷؛ شهید اول، القواعد و الفوائد، ۱/۳۰؛ شهید اول، ذکری، ۱/۴۰؛ مشکینی، اصطلاحات الاصول، ۱۸۰.</ref>.<ref>[[سید عباس رضوی|رضوی]] و [[محمد صادق مزینانی|مزینانی]]، [[فقه - رضوی و مزینانی (مقاله)| مقاله «فقه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۷، ص۵۹۸ – ۶۱۱.</ref> | ||