تأویل قرآن در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←دیدگاه سوم: معنای باطنی قرآن
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
#عموم [[مفسران]] و [[دانشمندان]] [[علوم قرآنی]]. | #عموم [[مفسران]] و [[دانشمندان]] [[علوم قرآنی]]. | ||
در برخی روایات، ظاهر قرآن، به [[تنزیل]]، و [[باطن]] آن به تأویل معنا شده است. در روایتی آمده است که [[فضیل بن یسار]] گوید: از [[امام باقر]]{{ع}} در مورد [[روایت]] {{عربی|" مَا مِنَ الْقُرْآنِ آيَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ "}} پرسیدم. آن حضرت فرمود:{{عربی|" ظَهْرُهُ تَنْزِيلُهُ وَ بَطْنُهُ تَأْوِيلُهُ مِنْهُ مَا قَدْ مَضَى وَ مِنْهُ مَا لَمْ يَكُنْ يَجْرِي كَمَا يَجْرِي الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ "}}<ref>بصائر الدرجات، ص۲۱۶؛ بحارالانوار، ج۸، ص۹۷</ref>. در ذیل این روایت از [[آیه]] {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ]]}} <ref>در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش؛ سوره آل عمران، آیه:۷.</ref>. نیز یاد شده است. این امر نشان می‌دهد که بنابر مدلول این روایت، این معنا از تأویل، همان معنایی است که در آیه ۷ [[سوره | در برخی روایات، ظاهر قرآن، به [[تنزیل]]، و [[باطن]] آن به تأویل معنا شده است. در روایتی آمده است که [[فضیل بن یسار]] گوید: از [[امام باقر]]{{ع}} در مورد [[روایت]] {{عربی|" مَا مِنَ الْقُرْآنِ آيَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ "}} پرسیدم. آن حضرت فرمود:{{عربی|" ظَهْرُهُ تَنْزِيلُهُ وَ بَطْنُهُ تَأْوِيلُهُ مِنْهُ مَا قَدْ مَضَى وَ مِنْهُ مَا لَمْ يَكُنْ يَجْرِي كَمَا يَجْرِي الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ "}}<ref>بصائر الدرجات، ص۲۱۶؛ بحارالانوار، ج۸، ص۹۷</ref>. در ذیل این روایت از [[آیه]] {{متن قرآن|[[آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را اثبات می‌کند؟ (پرسش)|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ]]}} <ref>در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش؛ سوره آل عمران، آیه:۷.</ref>. نیز یاد شده است. این امر نشان می‌دهد که بنابر مدلول این روایت، این معنا از تأویل، همان معنایی است که در آیه ۷ [[سوره آل عمران]] قصد شده است. همین معنا در روایتی از [[ابن عباس]] نیز آمده است که گفت: {{عربی|" اِنَّ القُرآن ذُو شُجُون وَ فُنُون وَ ظُهُور وَ بُطُون... فَظَهْرُه التَّلاوة وَ بَطْنُهُ التأویل "}}<ref>الدرالمنثور، ج۲، ص۱۰</ref>. از آنجا که "تأویل و باطن" در این روایات در برابر "تنزیل و ظاهر" به کار رفته است، توجه به آنچه که در [[روایات]] به عنوان [[تنزیل]] و ظاهر معرفی شده می‌تواند روشنگر معنای مراد از [[تأویل]] و [[باطن]] نیز باشد. در روایات، واژه‌های تنزیل و ظاهر عمدتاً در دو معنا به کار رفته است: | ||
#الفاظ [[قرآن]] که [[تلاوت]] و قرائت می‌شوند. | #الفاظ [[قرآن]] که [[تلاوت]] و قرائت می‌شوند. | ||
#معنای سطحی و لفظی که با توجّه به معنای لغوی و با در نظر گرفتن [[سبب نزول]] به دست می‌آید. با توجه به این دو معنا، مراد از تأویل و باطن نیز متفاوت خواهد بود؛ مراد از باطن در مورد نخست، مطلقِ معناست که از معنای سطحی تا معانی ژرف را شامل می‌شود و در مورد دوم، ویژه معنایی است که نوعی خفا داشته و بیرون از معنای سطحی [[آیات]] باشد؛ به طور مثال، در روایات آمده است که [[ظاهر قرآن]]، [[تلاوت]] و [[باطن قرآن]] [[فهم]] است<ref>الاتقان، ج۲، ص۴۰۶</ref>، ظاهر قرآن، تلاوت و باطن قرآن، تأویل است<ref>الاتقان، ج۲، ص:۷۸.</ref> منظور از تلاوت و [[فهم]] در این روایات، "متلوّ" (الفاظی که تلاوت می‌شود) و "مفهوم" (معنایی که فهمیده می‌شود) است. در سخنی از میثم‌تمّار نیز آمده است که گفت: "[[تنزیل قرآن]] را بر [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} قرائت می‌کردم و آن حضرت تأویل آن را به من می‌آموخت"<ref>بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۲۸</ref>. روشن است که [[معانی قرآن]] مورد تلاوت و قرائت قرار نمی‌گیرد، بنابراین منظور از "تنزیل" در این [[روایت]] و "ظاهر" در دو روایت پیشین، الفاظ قرآن است. | #معنای سطحی و لفظی که با توجّه به معنای لغوی و با در نظر گرفتن [[سبب نزول]] به دست می‌آید. با توجه به این دو معنا، مراد از تأویل و باطن نیز متفاوت خواهد بود؛ مراد از باطن در مورد نخست، مطلقِ معناست که از معنای سطحی تا معانی ژرف را شامل می‌شود و در مورد دوم، ویژه معنایی است که نوعی خفا داشته و بیرون از معنای سطحی [[آیات]] باشد؛ به طور مثال، در روایات آمده است که [[ظاهر قرآن]]، [[تلاوت]] و [[باطن قرآن]] [[فهم]] است<ref>الاتقان، ج۲، ص۴۰۶</ref>، ظاهر قرآن، تلاوت و باطن قرآن، تأویل است<ref>الاتقان، ج۲، ص:۷۸.</ref> منظور از تلاوت و [[فهم]] در این روایات، "متلوّ" (الفاظی که تلاوت می‌شود) و "مفهوم" (معنایی که فهمیده می‌شود) است. در سخنی از میثم‌تمّار نیز آمده است که گفت: "[[تنزیل قرآن]] را بر [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} قرائت می‌کردم و آن حضرت تأویل آن را به من می‌آموخت"<ref>بحارالانوار، ج۴۲، ص۱۲۸</ref>. روشن است که [[معانی قرآن]] مورد تلاوت و قرائت قرار نمی‌گیرد، بنابراین منظور از "تنزیل" در این [[روایت]] و "ظاهر" در دو روایت پیشین، الفاظ قرآن است. | ||