پرش به محتوا

خودمهارگری: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[خودمهارگری در معارف مهدویت]] - [[خودمهارگری در روان‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[خودمهارگری در معارف مهدویت]] - [[خودمهارگری در روان‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}


== تعریف خود مهارگری ==
== معناشناسی ==
خودمهارگری و [[خودکنترلی]]، [[توانایی]] [[پیروی]] از درخواست معقول، تعدیل [[رفتار]] مطابق با موقعیت و به تأخیرانداختن ارضای یک خواسته در چارچوب قابل قبول [[اجتماعی]]، بدون مداخله و [[هدایت]] مستقیم فردی دیگر است. اساس خودمهارگری، [[توانایی]] فرد در کنترل ارادی فرآیندهای درونی و برون‌داده‌های [[رفتاری]] است. همچنین خودمهارگری دارای مؤلفه‌های شناختی، هیجانی و [[رفتاری]] است و باعث تسهیل رشد [[اخلاق]] و [[وجدان]] [[اخلاقی]] می‌شود<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۰-۹۱؛ [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.
خودمهارگری و [[خودکنترلی]]، [[توانایی]] [[پیروی]] از درخواست معقول، تعدیل [[رفتار]] مطابق با موقعیت و به تأخیرانداختن ارضای یک خواسته در چارچوب قابل قبول [[اجتماعی]]، بدون مداخله و [[هدایت]] مستقیم فردی دیگر است. اساس خودمهارگری، [[توانایی]] فرد در کنترل ارادی فرآیندهای درونی و برون‌داده‌های [[رفتاری]] است. همچنین خودمهارگری دارای مؤلفه‌های شناختی، هیجانی و [[رفتاری]] است و باعث تسهیل رشد [[اخلاق]] و [[وجدان]] [[اخلاقی]] می‌شود<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۰-۹۱؛ [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.


== رابطه خودمهارگری با [[خودتربیتی]] ==
== رابطه خودمهارگری با خودتربیتی ==
مراحل [[خودکنترلی]] ([[خودبازبینی]]، [[خودارزیابی]] و [[خودتقویتی]]) با مراحل [[خودتربیتی]] ([[مشارطه]]، [[مسارعه]]، [[مراقبه]]، [[محاسبه]]، [[معاتبه]] و [[معاقبه]]) که بزرگان [[اخلاق]] و [[عرفان]] [[بیان]] کرده‌اند، شباهت زیادی دارد و رابطۀ [[خودکنترلی]] و مهارت ملکۀ [[اخلاقی]] [[خویشتن‌داری]] ([[تقوا]]) "این همانی" است؛ یعنی هر دو از یک مهارت تسلط بر [[خواسته‌ها]] و هیجان‌ها، حکایت دارند. در آموزه‌های [[دین اسلام]] خودمهارگری در قالب مفاهیمی چون "[[تقوا]]"، "[[صبر]]"، "[[ورع]]"، "[[عفت]]"، "[[اعتدال]]"، "[[کظم غیظ]]" و... مطرح شده که [[انسان]] با خودمهارگری در برابر [[فرمان‌های الهی]]، [[مصیبت‌ها]] (امور ناخوش‌آیند) و [[گناهان]] (امور خوش‌آیند)، متخلق به [[فضیلت]] [[تقوا]] خواهد شد<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۰-۹۱.</ref>.  
مراحل [[خودکنترلی]] (خودبازبینی، خودارزیابی و خودتقویتی) با مراحل خودتربیتی (مشارطه، مسارعه، [[مراقبه]]، [[محاسبه]]، معاتبه و معاقبه) که بزرگان [[اخلاق]] و [[عرفان]] بیان کرده‌اند، شباهت زیادی دارد و رابطۀ [[خودکنترلی]] و مهارت ملکۀ [[اخلاقی]] [[خویشتن‌داری]] ([[تقوا]]) "این همانی" است؛ یعنی هر دو از یک مهارت تسلط بر [[خواسته‌ها]] و هیجان‌ها، حکایت دارند. در آموزه‌های [[دین اسلام]] خودمهارگری در قالب مفاهیمی چون "[[تقوا]]"، "[[صبر]]"، "ورع"، "[[عفت]]"، "[[اعتدال]]"، "[[کظم غیظ]]" و... مطرح شده که [[انسان]] با خودمهارگری در برابر [[فرمان‌های الهی]]، [[مصیبت‌ها]] (امور ناخوش‌آیند) و [[گناهان]] (امور خوش‌آیند)، متخلق به [[فضیلت]] [[تقوا]] خواهد شد<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۰-۹۱.</ref>.  


== تاثیر [[انتظار]] در رشد [[روحیه]] خودمهارگری ==
== تاثیر [[انتظار]] در رشد روحیه خودمهارگری ==
در هر فردی نیاز‌هایی وجود دارد که به شکل گیری [[عواطف]] منتهی می‌‌شود و [[مدیریت]] [[عواطف]] در زمان‌های مختلف برای او [[سرنوشت]] ساز و عامل مهمی در برقراری [[سلامت]] [[فکر]] و [[اندیشه]] است. [[انتظار]] [[منجی]] عدل‌گستر، از مؤلفه‌های محوری در شکل‌دهی [[عواطف]] [[جامعۀ منتظر]] و [[همگرایی]] قلبی آنان دارد و از انحرافاتی که مسیر [[احساسات]] [[انسان]] با آن مواجه می‌شود بر حذر می‌دارد. [[انتظار]] نوعی [[آمادگی]] در عاطفه و احساس است که هر روز بیش از گذشته شور طلب [[حضرت حجت]] {{ع}} و [[اشتیاق]] [[درک]] حضور را فزونی می‌بخشد. [[منتظر ظهور]]، خود را هر لحظه در محضر [[امام]] و پیشوای بر [[حق]] می‌بیند و این ذکر و یاد همیشگی، پیوند قلبی و ارتباط [[عاطفی]] او را با [[حضرت]] افزایش می‌دهد و بدین وسیله زمینۀ [[اصلاح]] و [[خودسازی]] و [[تقرب]] روحی به [[منجی موعود]] فراهم می‌گردد؛ زیرا در [[موالات]] [[پاکان]] و [[پاکی‌ها]]، همۀ [[مفاسد]] [[اصلاح]] می‌گردد: «به [[یمن]] [[دوستی]] شما [[خدا]] رموز دینمان را به ما آموخت، و آنچه را از دنیامان که [[فاسد]] شده بود به [[صلاح]] آورد»<ref>{{متن حدیث|بِمُوَالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعَالِمَ دِینِنَا وَ أَصْلَحَ مَا کَانَ فَسَدَ مِنْ دُنْیَانَا}}؛ ابن بابویه، محد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۷۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]؛ [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
در هر فردی نیاز‌هایی وجود دارد که به شکل گیری [[عواطف]] منتهی می‌‌شود و [[مدیریت]] [[عواطف]] در زمان‌های مختلف برای او [[سرنوشت]] ساز و عامل مهمی در برقراری [[سلامت]] [[فکر]] و [[اندیشه]] است. [[انتظار]] [[منجی]] عدل‌گستر، از مؤلفه‌های محوری در شکل‌دهی [[عواطف]] جامعۀ منتظر و همگرایی قلبی آنان دارد و از انحرافاتی که مسیر [[احساسات]] [[انسان]] با آن مواجه می‌شود بر حذر می‌دارد. [[انتظار]] نوعی آمادگی در عاطفه و احساس است که هر روز بیش از گذشته شور طلب [[حضرت حجت]] {{ع}} و [[اشتیاق]] [[درک]] حضور را فزونی می‌بخشد. [[منتظر ظهور]]، خود را هر لحظه در محضر [[امام]] و پیشوای بر [[حق]] می‌بیند و این ذکر و یاد همیشگی، پیوند قلبی و ارتباط [[عاطفی]] او را با حضرت افزایش می‌دهد و بدین وسیله زمینۀ [[اصلاح]] و [[خودسازی]] و [[تقرب]] روحی به منجی موعود فراهم می‌گردد؛ زیرا در [[موالات]] [[پاکان]] و [[پاکی‌ها]]، همۀ [[مفاسد]] [[اصلاح]] می‌گردد: «به [[یمن]] [[دوستی]] شما [[خدا]] رموز دینمان را به ما آموخت، و آنچه را از دنیامان که [[فاسد]] شده بود به [[صلاح]] آورد»<ref>{{متن حدیث|بِمُوَالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعَالِمَ دِینِنَا وَ أَصْلَحَ مَا کَانَ فَسَدَ مِنْ دُنْیَانَا}}؛ ابن بابویه، محد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۷۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]؛ [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>


[[دعا برای فرج]]، [[توسل]] به [[امام عصر]] {{ع}}، [[زیارت]] اماکن و ادعیۀ منتسب به [[حضرت]] و پرداختن به اموری که فرد را به [[محبت]] و [[دوستی]] [[حضرت]] نزدیک می‌سازد، نمودی از این ارتباط [[عاطفی]] و روحی است که با [[همراهی]] [[خانوادگی]] و سوق دادن [[عواطف]] [[خانواده]] به سمت و سوی آن، موجب [[یکپارچگی]] [[شیعیان]] در [[وفای به عهد]] با [[امام زمان]] {{ع}} می‌گردد و اثرات بسیار سازنده‌ای در [[همدلی]] و [[سلامت]] روحی و روانی ایفا می‌کند که [[حضرت ولی‌عصر]] {{ع}} می‌فرمایند: «اگر [[شیعیان]] ما که [[خداوند]] به [[اطاعت]] خویش موفقشان بدارد، در وفا به پیمانی که با ما دارند، یکپارچه می‌شدند، هرگز از میمنت [[ملاقات]] ما [[محروم]] نشده و [[ظهور]] ما به تأخیر نمی‌افتاد و البته [[سعادت]] حضور در محضر ما با معرفتی [[حقیقی]] هر چه زودتر نصیبشان می‌شد»<ref>{{متن حدیث|وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]].</ref>
[[دعا برای فرج]]، [[توسل]] به [[امام عصر]] {{ع}}، [[زیارت]] اماکن و ادعیۀ منتسب به حضرت و پرداختن به اموری که فرد را به [[محبت]] و [[دوستی]] حضرت نزدیک می‌سازد، نمودی از این ارتباط [[عاطفی]] و روحی است که با [[همراهی]] [[خانوادگی]] و سوق دادن [[عواطف]] [[خانواده]] به سمت و سوی آن، موجب یکپارچگی [[شیعیان]] در [[وفای به عهد]] با [[امام زمان]] {{ع}} می‌گردد و اثرات بسیار سازنده‌ای در همدلی و [[سلامت]] روحی و روانی ایفا می‌کند که [[حضرت ولی‌عصر]] {{ع}} می‌فرمایند: «اگر [[شیعیان]] ما که [[خداوند]] به [[اطاعت]] خویش موفقشان بدارد، در وفا به پیمانی که با ما دارند، یکپارچه می‌شدند، هرگز از میمنت [[ملاقات]] ما [[محروم]] نشده و [[ظهور]] ما به تأخیر نمی‌افتاد و البته [[سعادت]] حضور در محضر ما با معرفتی [[حقیقی]] هر چه زودتر نصیبشان می‌شد»<ref>{{متن حدیث|وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]].</ref>


== پرسش مستقیم ==
== پرسش مستقیم ==
۱۱۲٬۶۳۷

ویرایش