گستره عصمت: تفاوت میان نسخه‌ها

بحث از [[قلمرو عصمت]] [[معصومان]] اعم از [[پیامبران]] و [[امامان]] و نیز تفکیک این بحث به قبل از تصدی منصب [[نبوت]] و امامت و پس از آن تا عصر [[امامان اهل بیت]]{{ع}} دیده و شنیده نشده چه اینکه گویا تأکید [[ائمه]] در [[دوران حضور]] بیشتر بر تثبیت اصل مسأله [[عصمت]] بوده است. به نظر می‌رسد این مسأله تا [[زمان]] مرحوم [[شیخ صدوق]] مطرح نبوده و در طول حیات [[فکری]] ایشان به تبع بحث از [[گناهان صغیره]] و [[کبیره]]، تفکیک [[عصمت پیامبران]] مطرح و به [[عصمت امام]] نیز کشیده شد. ایشان [[ضرورت عصمت پیامبران]] و به تبع آن، امامان را از برخی گناهان صغیره، پیش از تصدی منصب امامت [[نفی]] و پس از ایشان نیز [[شیخ مفید]] همین نظریه را [[اختیار]] کرد. پس از ایشان مرحوم [[سیدمرتضی]] و برخی [[شاگردان]] ایشان همچون [[کراجکی]]، [[حلبی]]، [[شیخ طوسی]] با تأکید بر [[ضرورت عصمت پیامبر خاتم]] و امامان، پیش از تصدی منصب نبوت و امامت رویکردی جدید به این مسأله داشتند. نخستین بار شیخ طوسی مسأله عصمت امام و به تبع آن [[پیامبر خاتم]] را از زمان [[تولد]] مطرح کرد در حالی که پیشینیان او تنها به عصمت امام پس از تصدی منصب امامت توجه داشتند<ref>استادی، رضا، پاسخ به چالش‌های فکری در بحث عصمت و امامت، ماهنامه معرفت، شماره۳۷، ص۳۶.</ref>.<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۶۹.</ref>

افزون بر این، باید گفت: {{متن قرآن|فَلا يُظْهِرُ}}؛ «اظهار» از باب إفعال و به معنای اعلام کردن است که نتیجه آن، رساندن [[پیام]] اعلام شده به مخاطبان است؛ {{متن قرآن|مِن}} در {{متن قرآن|مِن رَّسُولٍ}} بیانی است؛ یعنی [[خداوند]] از پیامبرانش [[خشنود]] است که آنان را بر غیب خویش آگاه می‌کند؛ ضمیر در {{متن قرآن|فَإِنَّهُ يَسْلُكُ}} به خداوند بر می‌گردد؛ همانطور که ضمیر [[مستتر]] در {{متن قرآن|يَسْلُكُ}} نیز به او بر می‌گردد. افزون بر این {{متن قرآن|يَسْلُكُ}} به معنای «یجعل» (گماردن) آمده است؛ ضمائر در عبارت «بین یدیه و خلفه» به پیامبر اکرم{{صل}} بر می‌گردد، ولی منظور از ضمیر نخست آن است که خداوند میان [[پیامبران]] و مخاطبان واسطه‌ای قرار نداده است و منظور از ضمیر دوم این است که خداوند میان خود و آنان (پیامبران)، فرشتگانی را برای مراقبت و [[نگهبانی]] از [[وحی]] و [[پیام]] خویش می‌گذارد تا از [[لوح محفوظ]] تا [[زمین]] ([[قلب]] [[پیامبران]]) مصون از گزند باشد و هم از قلب پیامبران تا زمانی که آن را به [[مردمان]] [[ابلاغ]] می‌کند و هم آن‌گاه که واژه‌ها و اوصافی را بر زبان می‌آورد<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ۱۱۲ـ۱۱۰.</ref>.

آنچه در گستره عصمت بیان شد نسبت به همه مصادیق معصومان یکسان نیست بلکه با توجه به تشکیکی بودن مقوله [[عصمت]] این وصف دارای درجاتی است، از این رو [[متکلمان امامیه]] بر این باورند که [[پیامبر خاتم]] و [[امامان معصوم]] که [[جانشینان]] آن حضرت هستند از عالی‌ترین درجه عصمت برخوردارند و سایر پیامبران{{ع}} به تناسب [[شأن]] و جایگاهشان از درجات پایین‌تر آن بهره‌مند هستند؛ با این توضیح در بحث گستره زمانی عصمت [[متکلمان اسلامی]] به ویژه از عصر [[سید مرتضی]] به بعد، به عصمت پیامبر خاتم{{صل}} و امامان معصوم{{ع}} پیش و پس از تصدی منصب نبوت و [[امامت]] [[عقیده]] دارند، هر چند عصمت آن حضرات قبل از [[تصدی منصب]] یا در دوره [[شیخ صدوق]] و مرحوم [[شیخ مفید]] مطرح نبود و یا آنکه این دو بزرگوار به عدم [[ضرورت عصمت پیامبر]] و امامان از [[گناهان صغیره]] [[معتقد]] بودند<ref>استادی رضا، پاسخ به چالش‌های فکری در بحث عصمت و امامت، ماهنامه معرفت، شماره۳۷، ص۳۶.</ref>.<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص۶۹.</ref>. روشن است که این [[حکم]] در مورد سایر [[انبیا]] نیز چنین است اما نسبت به دوران پس از تصدی منصب [[جمهور]] [[امامیه]] قائل به عصمت همه معصومان اعم از پیامبران{{ع}}، پیامبر خاتم{{صل}} و امامان{{ع}} از همه اقسام این بخش هستند. آری در مواردی به لحاظ همان بحث تشکیکی بودن عصمت، [[متکلمان]] [[عصمت از ترک مستحبات]] و [[ترک اولی]] را برای سایر انبیا ضروری ندانسته‌اند.

# [[پرونده:53960800.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|'''پژوهشی در عصمت معصومان''']]