اطاعت: تفاوت میان نسخه‌ها

اطاعت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۱

۹٬۴۹۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۳٬۰۷۵

ویرایش

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 == معناشناسی ==
-=== معنای لغوی ===
 اطاعت به‌معنای [[فرمان]] بردن<ref>مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۴۳۱؛ المصباح، ج۲، ص۳۸۰، «طوع».</ref> همراه با [[خضوع]] و رغبت است<ref>مفردات، ص‌۵۲۹؛ التحقیق، ج‌۷، ص‌۱۳۸، «طوع».</ref> در مقابل "[[کراهت]]"<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج‌۸، ص۲۴۱.</ref>. همچنین به معانی دیگری نیز آمده است مانند: [[امرپذیری]]<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۵۲۹.</ref>، [[اطاعت‌ کردن]]<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۰.</ref>، [[تن دردادن]] و [[گردن‌ نهادن]]. اصل آن "طوع" به معنای [[همراهی]] و [[تسلیم]]<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۴۳۱.</ref>.<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۳، ص ۵۲۷ – ۵۳۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
+== اطاعت در قرآن ==
+واژه [[اطاعت]] و مشتقات آن ۷۸ بار در [[قرآن]] به‌کار رفته و مضمون آن از برخی [[آیات]] نیز که مشتمل بر این واژه و مشتقات آن نیست، استفاده‌ می‌شود<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>، مانند:
+# {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>؛
+# {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}} <ref>«و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند که به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خداوند و پیامبرش فرمان می‌برند، اینانند که خداوند به زودی بر آنان بخشایش می‌آورد، به راستی خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۷۱.</ref>؛
+# {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ}}<ref>«و کسانی که از خداوند و پیامبرش فرمان برند و از خداوند بهراسند و از او پروا کنند کامیابند» سوره نور، آیه ۵۲.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>
+== اطاعت در روایت ==
+روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} همراه و هماهنگ با [[قرآن]]، بر [[اطاعت از خداوند]] و [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} تأکید نموده‌اند. [[ضرورت]] [[اطاعت از خداوند]] تا حد توان<ref>الکافی، ج۱۵، ص۳۰.</ref>، در همه حال<ref>عیون الحکم و المواعظ، ص۸۶.</ref> و در همۀ امور<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۸۵.</ref> و [[برتری]] [[اطاعت از خداوند]] نسبت به هر چیزی<ref>نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۴۶۰؛ غرر الحکم، ص۱۴۲.</ref>، برخی از عناوینی است که اهمیت [[اطاعت الهی]] را نمایان می‌سازد. روایت‌های [[اهل بیت]] {{عم}} علاوه بر تأکید بر [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}}<ref>الزهد، ابن سعید، ص۱۰۴؛ الکافی، ج۱۵، ص۳۲؛ المحاسن، ج۱، ص۱۵۰؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، ص۲۸۲.</ref>، [[اطاعت]] از [[امامان معصوم]] {{عم}} را نیز ضروری شمرده و این [[اطاعت]] را همسان با [[اطاعت از خداوند]] و رسولش دانسته‌اند<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۰۹؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۲؛ الاعتقادات، ص۱۰۴؛ الاحتجاج، ج۱، ص۶۹؛ عمدة عیون صحاح الأخبار، ص۴۵۱.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۲ - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۲.</ref>
+== اقسام [[اطاعت]] ==
+[[اطاعت]] بر دو گونه [[تکوینی]] و [[تشریعی]] است:
+# [[اطاعت تکوینی]]: این [[اطاعت]] خود در دو‌ بخش قابل بررسی است: [[اطاعت تکوینی]] از [[فرمان الهی]]؛ [[اطاعت تکوینی]] از غیر [[خداوند]]
+# [[اطاعت تشریعی]] به معنای [[فرمانبری]] ارادی از [[حکم]] و قانونی است که از ناحیه شخصِ برخوردار از حق تشریع و آمریت، اعتبار شده باشد. بدیهی است که این [[اطاعت]] در حوزه [[رفتار]] ارادی موجوداتی مختار، مانند [[انسان]] معنا می‌یابد و پذیرش آن در گرو [[نفی]] مسلک [[جبر]] و بر مبنای ارادی بودن [[اطاعت]] است که [[اطاعت]] و [[عصیان]]، [[ارزش]] یا ضد ارزش محسوب می‌شود. موارد [[اطاعت]] [[تشریعی]] عبارت‌اند از: [[اطاعت از خداوند]]؛ [[اطاعت از پیامبر اسلام]] {{صل}}؛ [[اطاعت از اولی الامر]]؛  [[اطاعت از پیامبران]] و اطاعت از شوهر<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵.</ref>.
+== اطاعت‌های مشروع و نامشروع ==
+# '''[[اطاعت]] [[مشروع]]''' در [[درجه]] نخست، [[اطاعت از خدا]] و سپس [[اطاعت]] از کسانی است که [[خداوند]] [[دستور]] به [[اطاعت]] از آنها را داده است، مانند [[اطاعت از رسول خدا]] {{صل}} و همه [[پیامبران]] و [[جانشینان]] آنان و [[اطاعت]] از هر کسی که در [[شریعت]]، [[اطاعت]] آنها را در چهارچوب [[دین]] لازم شمرده شده است، همچون [[اطاعت]] [[فرزند]] از پدر و مادر و [[اطاعت]] [[زن]] از [[همسر]] و [[اطاعت]] شاگرد از استاد. در آیات قرآن کریم آثاری برای چنین اطاعتی بیان شده است مانند: مشمول [[رحمت الهی]] شدن<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۲.</ref>؛ ورود به [[بهشت]]<ref>سوره نساء، آیه ۱۳.</ref>؛ رسیدن به کامیابی بزرگ<ref>سوره احزاب، آیه ۷۱</ref>؛ قرار گرفتن در کنار [[پیامبران]] و صدیقان و [[شهداء]] و [[صالحان]]<ref>سوره نساء، آیه ۶۹.</ref> و دریافت [[پاداش]] [[نیکو]] و تضمین کم نشدن از [[پاداش اعمال]] [[صالح]]<ref>سوره فتح، آیه ۱۶.</ref>.
+# '''اطاعت‌های [[نامشروع]]:''' اطاعت‌های [[نامشروع]]، دو دسته است: دسته نخست مواردی است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[یاران]] وی یا همه [[مؤمنان]] صریحاً از [[اطاعت]] [[نهی]] شده‌اند و دسته دوم مواردی که پیامدهای [[سوء]] برخی اطاعت‌های نادرست، به [[پیامبر]] یا [[مؤمنان]] گوشزد شده است مانند: [[اطاعت]] از [[کافران]]<ref>سوره فرقان، آیه۵۲.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[منافقان]]<ref>سوره احزاب، آیه ۱و ۴۸.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[تکذیب]] کنندگان<ref>سوره قلم، آیه۸.</ref>؛ [[اطاعت]] از غافلان از [[یاد خدا]] و [[پیروان]] [[هوای نفس]]<ref>سوره کهف، آیه۲۸.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[گناهکاران]]<ref>سوره انسان، آیه۲۴.</ref>؛ [[اطاعت]] از [[اکثریت]]<ref>سوره انعام، آیه۱۱۶.</ref> و غیره<ref>[[مصطفی جعفر‌پیشه‌ فرد|جعفرپیشه‌ فرد، مصطفی]]، [[اطاعت - جعفرپیشه فرد (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۳، ص ۵۲۷ - ۵۳۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اطاعت - کوشا (مقاله)|مقاله «اطاعت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
 == [[اطاعت خدا]] ==