آفرینش انسان: تفاوت میان نسخهها
←جستارهای وابسته
جز (جایگزینی متن - '|22px]] 22px پژوهشکده تحقیقات اسلامی، [[فرهنگ شیعه') |
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
همچنین [[خداوند]] به زبان [[پیمبران]] خود و در [[جهان]] دیگری از [[انسانها]] [[پیمان]] گرفت که از شیطان [[پیروی]] نکنند، از [[راه راست]] دست نکشند و [[دشمن]] آشکار خود را از یاد نبرند و این پیمان را به [[پیغمبر]] بزرگوار [[وحی]] فرمود: «آیا ای پسران [[آدم]] به شما نسپردم که شیطان را [[پرستش]] نکنید که وی دشمن آشکار شماست!»<ref>{{متن قرآن|أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ}} «ای فرزندان آدم! آیا به شما سفارش نکردم که شیطان را نپرستید که او دشمن آشکار شماست؟» سوره یس، آیه ۶۰.</ref>. | همچنین [[خداوند]] به زبان [[پیمبران]] خود و در [[جهان]] دیگری از [[انسانها]] [[پیمان]] گرفت که از شیطان [[پیروی]] نکنند، از [[راه راست]] دست نکشند و [[دشمن]] آشکار خود را از یاد نبرند و این پیمان را به [[پیغمبر]] بزرگوار [[وحی]] فرمود: «آیا ای پسران [[آدم]] به شما نسپردم که شیطان را [[پرستش]] نکنید که وی دشمن آشکار شماست!»<ref>{{متن قرآن|أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ}} «ای فرزندان آدم! آیا به شما سفارش نکردم که شیطان را نپرستید که او دشمن آشکار شماست؟» سوره یس، آیه ۶۰.</ref>. | ||
از سوی دیگر شیطان و پیروانش را از [[دوزخ]] و عذابهای سخت [[روز جزا]] [[بیم]] داده و فرمود: «بدان که محققاً [[جهنم]] را از تو و پیروانت پُر خواهم کرد... و وعدهگاه گمراهانی که از تو پیروی کنند دوزخ خواهد بود... و همگی بدانند که [[حزب شیطان]] [[مردمان]] زیانکاری هستند»<ref>{{متن قرآن|لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَمِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ أَجْمَعِينَ}} «که دوزخ را از تو و هر کس از ایشان که از تو پیروی کند همگی، خواهم انباشت» سوره ص، آیه ۸۵؛ {{متن قرآن|قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا}} «فرمود: برو که از آنان هر که از تو پیروی کند بیگمان دوزخ کیفر شماست، کیفری تمام (و کامل)» سوره اسراء، آیه ۶۳؛ {{متن قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «شیطان بر آنان چیرگی یافت و یادکرد خداوند را از یاد آنان برد، آنان حزب شیطانند، آگاه باشید که بیگمان حزب شیطان است که (گرویدگان به آن) زیانکارند» سوره مجادله، آیه ۱۹.</ref>.<ref>[[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|تاریخ انبیاء]] ص ۲۹.</ref> | از سوی دیگر شیطان و پیروانش را از [[دوزخ]] و عذابهای سخت [[روز جزا]] [[بیم]] داده و فرمود: «بدان که محققاً [[جهنم]] را از تو و پیروانت پُر خواهم کرد... و وعدهگاه گمراهانی که از تو پیروی کنند دوزخ خواهد بود... و همگی بدانند که [[حزب شیطان]] [[مردمان]] زیانکاری هستند»<ref>{{متن قرآن|لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَمِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ أَجْمَعِينَ}} «که دوزخ را از تو و هر کس از ایشان که از تو پیروی کند همگی، خواهم انباشت» سوره ص، آیه ۸۵؛ {{متن قرآن|قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا}} «فرمود: برو که از آنان هر که از تو پیروی کند بیگمان دوزخ کیفر شماست، کیفری تمام (و کامل)» سوره اسراء، آیه ۶۳؛ {{متن قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «شیطان بر آنان چیرگی یافت و یادکرد خداوند را از یاد آنان برد، آنان حزب شیطانند، آگاه باشید که بیگمان حزب شیطان است که (گرویدگان به آن) زیانکارند» سوره مجادله، آیه ۱۹.</ref>.<ref>[[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|تاریخ انبیاء]] ص ۲۹.</ref> | ||
==آفرینش آدم== | |||
[[امیرمؤمنان]]{{ع}} [[آفرینش انسان]] را نخستین [[نعمت الهی]] میشمارد<ref>نهج السعادة فی مستدرک نهج البلاغه، ج۱، ص۲۴. این خطبه در حضور رسول خدا{{صل}} بیان شده است.</ref> و به موضوع [[خلقت آدم]] از خاک میپردازد و میفرماید: | |||
[[خداوند]] از بخشهای گوناگون [[زمین]]، خاکی گرد آورد و با آب بیامیخت و از آن پیکری آراست و [[فرشتگان]] را به سجدهاش خواند. آن گاه او را در خانهای آرام جای داد تا با [[آرامش]] [[زندگی]] کند و از [[دشمنی]] و [[مکر]] [[شیطان]] برحذر داشت. [[آدم]] [[یقین]] را به [[شک]] فروخت و [[فریب]] شیطان را خورد و به [[خطا]] درافتاد؛ اما خداوند توبهاش را پذیرفت<ref>نهج البلاغه، خطبه ١.</ref>. | |||
موضوع خلقت آدم از خاک، حقیقتی است مسلم که [[قرآن]] و [[روایات]] صریحاً از آن سخن گفتهاند<ref>نهج السعاده، ج۲، ص۲۹۷، خطبه ۲۳۸: {{متن حدیث|الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْهَا خَلْقَنَا}}.</ref>، اما این که خاک بیواسطه تبدیل به آدم شده یا با واسطه، مسکوت است. | |||
باری، غرض و [[غایت]] از [[خلقت]] موجودات زمین، [[انسان]] است و ماده [[نخستین انسان]] خاک. بسیاری از موجودات دیگر نیز در این ماده نخستین [[شریک]] انسانند، اما انسان دارای گونهای از وجود است که او را ویژگی بخشیده است. انسان را دوگونه تسویه است: تسویه [[روح]] و تسویه [[بدن]]، و این تسویه در هفت درجه یا مرحله است<ref>ملاصدرا، اسرار الآیات، ص۲۰۸.</ref>. تفاوت [[آدمیان]] با یکدیگر و [[فضیلت]] آنان و بیان قوای [[جسم]] و روح و غایت و غرض انسان و توضیح [[کمال انسانی]]، بقای روح پس از [[مرگ]] بدن و... مباحثی است مربوط به [[خلقت انسان]] که [[حضرت امیر]]{{ع}} در گفتار خود به آنان اشارت کرده است. موضوع [[تجرد روح]] نیز از مباحثی مهم است که [[فیلسوفان]] و [[محدثان]] در آن [[اختلاف]] کردهاند و [[امام علی]]{{ع}} نیز از آن سخن گفته است. شاید بهترین دلیل بر تجرد روح این [[کلام]] حضرت باشد که میفرماید: | |||
{{متن حدیث|كَانَ اللَّهُ وَ لَا شَيْءَ مَعَهُ فَأَوَّلُ مَا خَلَقَ نُورُ حَبِيبِهِ مُحَمَّدٍ{{صل}} قَبْلَ خَلْقِ الْمَاءِ وَ الْعَرْشِ وَ الْكُرْسِيِّ وَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّوْحِ وَ الْقَلَمِ وَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ الْمَلَائِكَةِ وَ آدَمَ وَ حَوَّاءَ... قَالَ اللَّهُ تَعَالَى يَا حَبِيبِي وَ يَا سَيِّدَ رُسُلِي وَ يَا أَوَّلَ مَخْلُوقَاتِي وَ يَا آخِرَ رُسُلِي أَنْتَ الشَّفِيعُ يَوْمَ الْمَحْشَرِ}}<ref>بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۰۰-۱۹۸.</ref>. | |||
[[حضرت علی]]{{ع}} به روشنی در این [[حدیث]] بیان میکند که [[نور]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پیش از همه موجودات [[آفریده]] شده است. پس این نور مادی نیست؛ زیرا شیء مادی نیازمند به مکان است. احادیثی دیگر نیز در این باره از [[امیرمؤمنان]]{{ع}} نقل کردهاند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۰۵ و ۱۴۷.</ref>؛ اما به [[صراحت]] این حدیث نیستند. [[امام]] در [[حدیثی]] دیگر از تقدم [[خلقت]] [[ارواح]] [[مردم]] پیش از [[بدن]] سخن گفته است<ref>بحار الانوار، ج۶۱ ص۱۳۱؛ مروارید، حسن علی، تنبیهات حول المبدأ و المعاد، ص۱۱۰.</ref> و نیز تقدم خلقت [[جن]] بر انس<ref>نهج السعاده، ج۳، ص۵۹، خطبه ۱۵.</ref>.<ref>[[احمد عابدی|عابدی، احمد]]، [[خلقت - عابدی (مقاله)|مقاله «خلقت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۱]] ص ۳۶۳.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |