دین‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
رشته «دین‌شناسی» دانشی است که [[باورهای دینی]] را تبیین می‌کند و سویه‌های گوناگون [[دین]] را بازمی‌شناساند. دین‌شناسی سنتی یا [[علم کلام]]، به بررسی [[اصول دین]] بسنده می‌کند؛ اما دین‌شناسی جدید، شاخه‌های متعددی دارد: روان‌شناسی دین، جامعه‌شناسی دین، هنر دینی، ادبیات دینی، اسطوره‌شناسی، مردم‌شناسی دینی، تاریخ دین، دین‌شناسی تطبیقی، پدیدارشناسی دینی، کلام فلسفی، معرفت‌شناسی دینی و [[فلسفه دین]]<ref>تجربه دینی و مکاشفه عرفانی، ۱۰۰- ۸۵.</ref>. | |||
== رویکردهای دین‌شناسی معاصر == | قلمرو دین‌شناسی به معنای عام، شامل علوم فقهی و هر [[علمی]] نیز هست که یک سوی آن [[اندیشه]] [[دینی]] است؛ چنان که علوم انسانی [[اجتماعی]] مانند [[جامعه‌شناسی]] و روان‌شناسی و [[تربیت]] را نیز در بر می‌گیرد که نسبتی وثیق و عمیق با اندیشه و [[منش]] دینی دارند. اگر این [[دانش‌ها]] به دین عرضه گردند یا دین و [[دینداری]] به آنها عرضه شود، آنچه فراچنگ می‌آید، در قلمرو دین‌شناسی جای می‌گیرد<ref>دین پژوهی معاصر، ۴۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۲۵۴.</ref> | ||
== رویکردهای [[دین‌شناسی]] معاصر == | |||
در عصر حاضر سه رویکرد عمده در عرصه [[دین‌شناسی]] وجود دارد: | |||
# رویکرد سنتی که ویژگی بنیادی آن تصلب بر یافته‌ها و داشته‌های پیشین است و از نوآوری و تحول می‌هراسد. | # رویکرد سنتی که ویژگی بنیادی آن تصلب بر یافته‌ها و داشته‌های پیشین است و از نوآوری و تحول می‌هراسد. | ||
# رویکرد مقابل سنتی که با ادعای تجدد، اما متأثر از | # رویکرد مقابل سنتی که با ادعای تجدد، اما متأثر از معرفت‌شناسی غربی به تازگی پا به عرصه مطالعات [[دینی]] نهاده است و آن را "جریان متجدد" می‌خوانند. | ||
# رویکردی که نه به [[ | # رویکردی که نه به مواریث گذشته [[دین‌شناسی]] [[تعصب]] می‌ورزد و نه از آن انقطاع می‌جوید و ساختارشکنی می‌طلبد. این رویکرد را می‌توان "جریان مجدد" نام نهاد که در پی گشودن راهی میان تصلب و تجدد است. | ||
پرچمداران این جریان شخصیت‌های برجسته [[علوم دینی]] معاصر همانند [[امام خمینی]] و [[علامه طباطبائی]] هستند. جریان مجدد سعی دارد با بهره‌گیری از ذخایر پیشین و مواریث [[سلف]]، از آورده‌های دیگر [[ملل]] نیز سود بَرَد و با اعتماد به [[نفس]]، در [[ثروت]] [[علمی]] [[بشر]] سهم گذاری کند و به بهانه نوآوری، گذشته خود را یکسره از کف ندهد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۵۴.</ref>. | |||
== مهم‌ترین مسائل دین‌شناسی== | == مهم‌ترین مسائل دین‌شناسی== | ||
# چیستی [[دین]]؛ شامل تعاریف و | # چیستی [[دین]]؛ شامل تعاریف و گوهر دین، اهداف، قلمرو و کارکردهای دین، پلورالیزم دینی، [[کمال]]، [[جامعیت]] و جاودانگی دین، [[ایمان]]، [[تجربه دینی]] و... . | ||
# [[منشأ دین]]؛ شامل پنداره‌های | # [[منشأ دین]]؛ شامل پنداره‌های روان‌شناختی، زبان‌شناختی، [[جامعه‌شناختی]] و... . | ||
# [[معرفت دینی]]؛ شامل منابع و روش‌های [[شناخت دین]]، [[زبان دین]]، تطور [[فهم دین]]، | # [[معرفت دینی]]؛ شامل منابع و روش‌های [[شناخت دین]]، [[زبان دین]]، تطور [[فهم دین]]، هرمنوتیک دینی و مباحثی دیگر؛ از قبیل: [[فلسفه]]، [[علوم دینی]] و مناط، [[ارزش]] و زبان گزاره‌های دینی. | ||
# | # رابطه دین با علم، فلسفه، [[عرفان]]، [[اخلاق]]، [[فرهنگ]]، هنر و.... . امهات مدعیات دینی؛ شامل توجیه‌پذیری [[باورهای دینی]]، معناداری گزاره‌های دینی و موشکافی موضوعاتی همانند [[خدا]]، [[صفات خدا]]، [[شرور]] و کاستی‌ها، [[خلقت]] و چگونگی آن، مجرد و مادی، [[وحی]] و [[نبوت]]، [[اعجاز]]، [[معنای زندگی]]، [[اختیار]]، [[شعائر]] و [[آداب]] و مناسک دینی، [[تکلیف]] و [[نظام اخلاقی]] [[جهان]]، [[سعادت]]، خلود نفس، [[معاد]] و...<ref>دین پژوهی معاصر، ۱۴۲- ۱۴۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۲۵۵.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||