پرش به محتوا

علل غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

 
خط ۱۹: خط ۱۹:
== پاسخ جامع اجمالی ==
== پاسخ جامع اجمالی ==
=== انواع غیبت و تفاوت علت با حکمت غیبت ===
=== انواع غیبت و تفاوت علت با حکمت غیبت ===
یکی از مهم‌ترین مباحثی که در موضوع [[مهدویت]] به آن پرداخته می‌‌شود، [[غیبت]] و [[علل غیبت امام مهدی|علل غیبت آن حضرت]] هست<ref>ر.ک: [[رضا علی کرمی|کرمی؛ رضا علی]]، [[خانواده منتظر امام زمان (کتاب)|خانواده منتظر امام زمان]]، ص ۱۸.</ref>. همانطور که می‌دانیم، [[امام زمان]] {{ع}} دو [[غیبت]] دارد: [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]]<ref>{{متن حدیث|لِلْقَائِمِ غَیْبَتَانِ: إِحْدَاهُمَا طَوِیلَةٌ وَ الْأُخْرَی قَصِیرَةٌ...}}؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.</ref>. [[غیبت صغری]] مجموعا ۶۹ سال طول کشیده و پس از آن (از سال ۳۲۹ ه.ق) [[غیبت کبری]] آغاز شده است و تاکنون و تا زمانی که بر ما پوشیده است ادامه خواهد یافت<ref>ر.ک: [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]؛ [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص۳۶۰- ۳۶۳.</ref>. از آنجایی که [[فلسفه و علل غیبت]] فرع بر [[امامت]] ایشان است، این بحث فقط برای کسانی مفید خواهد بود که اصل [[امامت]] آن امام همام را پذیرفته باشند و اگر کسی [[امامت]] و [[مهدی]] بودن آن حضرت را قبول نداشته باشد [[آگاهی]] از [[فلسفه و علل غیبت]]، فایده‌ای برای او نخواهد داشت<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ ـ ۷۶؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۹۸- ۱۰۷.</ref>. از سوی دیگر، [[دلیل]] اثبات قضیه‌ای با [[فلسفه]] و [[حکمت]] آن تفاوت دارد. در مسئله [[غیبت امام عصر]] {{ع}} نیز گاه از [[دلیل]] تحقق این پدیده پرسش می‌شود و زمانی از [[فلسفه]] و حکمتِ آن. بی‌تردید، [[دلیل]] تحقق [[غیبت]] با فلسفۀ آن تفاوت دارد. برای اثبات تحقق [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} کافی است از لحاظ [[تاریخی]]، [[وجود امام زمان]] {{ع}} احراز شود و سپس زنده بودن وی و عدم حضورش در میان [[مردم]] اثبات گردد<ref>ر.ک: [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ - ۱۸۰.</ref>؛ اما برای [[بیان]] [[حکمت]] و فلسفۀ [[غیبت]] باید گفت هر چیزی در این عالم از جمله [[غیبت امام عصر]] {{ع}} بدون [[حکمت]] و فسلفه نیست، چراکه [[خدای حکیم]] کار عبث و بیهوده انجام نمی‌دهد، هر چند [[علت]] آن برای ما به تفصیل روشن نباشد<ref>ر.ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۴۷.</ref>. هر چند بر پایۀ برخی [[روایات]]، موضوع [[غیبت]] سری از [[اسرار]] [[خداوند]] است<ref>از امام صادق {{ع}} نقل است که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَى وَسِرٌّ مِنْ سِرِّ اَللَّهِ وَغَيْبٌ مِنْ غَيْبِ اَللَّهِ وَمَتَى عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَكِيمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ كُلَّهَا حِكْمَةٌ؛ وَإِنْ كَانَ وَجْهُهَا غَيْرَ مُنْكَشِفٍ}}؛ این امر [غیبت امام مهدی] امری است از امور خدای تعالی و سری است از اسرار او و غیبتی است از غیوب او و چون دانستیم که خدای عز و جل حکیم است تصدیق داریم که همه افعال او حکیمانه است و اگر چه وجه ان برای ما منکشف نباشد. صدوق، محمد بن علی، کمال الدين و تمام النعمة، ج۲، ص۴۸۱.</ref> و اساساً بعد از [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} [[حکمت غیبت]] مشخص می‌‌شود<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۲۸-۱۳۴؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹.</ref>؛ اما با این حال در برخی [[روایات]] دیگر، بعضی از حکمت‌های آن بیان شده که قابل توجّه است و می‌‏‏تواند ما را نسبت به وقوع [[غیبت]] و [[لزوم]] آن به [[اطمینان]] بیشتری برساند.
یکی از مهم‌ترین مباحثی که در موضوع [[مهدویت]] به آن پرداخته می‌‌شود، [[غیبت]] و [[علل غیبت امام مهدی|علل غیبت آن حضرت]] هست<ref>ر.ک: [[رضا علی کرمی|کرمی؛ رضا علی]]، [[خانواده منتظر امام زمان (کتاب)|خانواده منتظر امام زمان]]، ص ۱۸.</ref>. همانطور که می‌دانیم، [[امام زمان]] {{ع}} دو [[غیبت]] دارد: [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]]<ref>{{متن حدیث|لِلْقَائِمِ غَیْبَتَانِ: إِحْدَاهُمَا طَوِیلَةٌ وَ الْأُخْرَی قَصِیرَةٌ...}}؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.</ref>. [[غیبت صغری]] مجموعا ۶۹ سال طول کشیده و پس از آن (از سال ۳۲۹ ه.ق) [[غیبت کبری]] آغاز شده است و تاکنون و تا زمانی که بر ما پوشیده است ادامه خواهد یافت<ref>ر.ک: [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]؛ [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص۳۶۰- ۳۶۳.</ref>. از آنجایی که [[فلسفه و علل غیبت]] فرع بر [[امامت]] ایشان است، این بحث فقط برای کسانی مفید خواهد بود که اصل [[امامت]] آن امام همام را پذیرفته باشند و اگر کسی [[امامت]] و [[مهدی]] بودن آن حضرت را قبول نداشته باشد [[آگاهی]] از [[فلسفه و علل غیبت]]، فایده‌ای برای او نخواهد داشت<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ ـ ۷۶؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۹۸- ۱۰۷.</ref>. از سوی دیگر، [[دلیل]] اثبات قضیه‌ای با [[فلسفه]] و [[حکمت]] آن تفاوت دارد. در مسئله [[غیبت امام عصر]] {{ع}} نیز گاه از [[دلیل]] تحقق این پدیده پرسش می‌شود و زمانی از [[فلسفه]] و حکمتِ آن. بی‌تردید، [[دلیل]] تحقق [[غیبت]] با فلسفۀ آن تفاوت دارد. برای اثبات تحقق [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} کافی است از لحاظ [[تاریخی]]، [[وجود امام زمان]] {{ع}} احراز شود و سپس زنده بودن وی و عدم حضورش در میان [[مردم]] اثبات گردد<ref>ر.ک: [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ - ۱۸۰.</ref>؛ اما برای بیان [[حکمت]] و فلسفۀ [[غیبت]] باید گفت هر چیزی در این عالم از جمله [[غیبت امام عصر]] {{ع}} بدون [[حکمت]] و فسلفه نیست، چراکه [[خدای حکیم]] کار عبث و بیهوده انجام نمی‌دهد، هر چند علت آن برای ما به تفصیل روشن نباشد<ref>ر.ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۴۷.</ref>. هر چند بر پایۀ برخی [[روایات]]، موضوع [[غیبت]] سری از [[اسرار]] [[خداوند]] است<ref>از امام صادق {{ع}} نقل است که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَى وَسِرٌّ مِنْ سِرِّ اَللَّهِ وَغَيْبٌ مِنْ غَيْبِ اَللَّهِ وَمَتَى عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَكِيمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ كُلَّهَا حِكْمَةٌ؛ وَإِنْ كَانَ وَجْهُهَا غَيْرَ مُنْكَشِفٍ}}؛ این امر [غیبت امام مهدی] امری است از امور خدای تعالی و سری است از اسرار او و غیبتی است از غیوب او و چون دانستیم که خدای عز و جل حکیم است تصدیق داریم که همه افعال او حکیمانه است و اگر چه وجه ان برای ما منکشف نباشد. صدوق، محمد بن علی، کمال الدين و تمام النعمة، ج۲، ص۴۸۱.</ref> و اساساً بعد از [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} حکمت غیبت مشخص می‌‌شود<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۲۸-۱۳۴؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹.</ref>؛ اما با این حال در برخی [[روایات]] دیگر، بعضی از حکمت‌های آن بیان شده که قابل توجّه است و می‌‏‏تواند ما را نسبت به وقوع [[غیبت]] و [[لزوم]] آن به [[اطمینان]] بیشتری برساند.


=== علل غیبت امام زمان {{ع}} ===
=== علل غیبت امام زمان {{ع}} ===
بی شک دلیل اصلی و علة العلل [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} [[اراده]] و [[مشیت الهی]] است و [[حکمت]] اصلی [[غیبت]] همان خواست خدای متعال است که قبل از وجود ایشان برای وی چنین پیش‌بینی کرده است. [[غیبت امام مهدی]] {{ع}}، بیشتر از ناحیۀ [[خدا]] و براساس [[مشیت]]، [[حکمت]] و ارادۀ او بوده است<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵، ۱۱۹؛ [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۵۰.</ref>. اما در طول آن، برخی از عواملی که احتمال می رود باعث [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} شد موارد ذیل است:
بی شک دلیل اصلی و علة العلل [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} [[اراده]] و [[مشیت الهی]] است و [[حکمت]] اصلی [[غیبت]] همان خواست خدای متعال است که قبل از وجود ایشان برای وی چنین پیش‌بینی کرده است. [[غیبت امام مهدی]] {{ع}}، بیشتر از ناحیۀ [[خدا]] و براساس [[مشیت]]، [[حکمت]] و ارادۀ او بوده است<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵، ۱۱۹؛ [[محمد جواد خراسانی|خراسانی، محمد جواد]]، [[مهدی منتظر ۱ (کتاب)|مهدی منتظر]]، ص ۵۰.</ref>. اما در طول آن، برخی از عواملی که احتمال می رود باعث [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} شد موارد ذیل است:
# '''حفظ جان امام زمان {{ع}}''': پس از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بیش‌تر [[مردم]] آمادگی پذیرش عمومی [[اسلام]] و برقراری [[نظام]] [[عدل جهانی]] را نداشتند؛ به همین سبب بود که [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} را پس از چند سال [[حکومت]]، به [[شهادت]] رساندند و بعد از او، آن [[بلاها]] را به سر [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{ع}} و سایر [[امامان]] {{ع}} آوردند. اگر وجود مقدس ولی عصر {{ع}}، که واپسین ذخیره [[خدای متعال]] برای [[امت]] [[مسلمان]] است، از نظرها پنهان نمی‌شد، او را نیز مانند اجدادش به [[ظلم و جور]] [[حاکمان]] جبار به [[شهادت]] می‌رساندند. انگیزه [[سلاطین]] و [[حاکمان]]، برای سرکوب و نابود کردن وجود مقدس ولی عصر {{ع}}، خیلی بیش‌تر بوده است؛ زیرا اخباری که از [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} به دست آنان رسیده بود، از این حکایت داشت که دوازدهمین [[پیشوای مسلمانان]] و واپسین [[جانشین پیامبر]]، [[حکومت]] [[کفر]] را از روی [[زمین]] برخواهد چید. [[خداوند]] با [[غیبت]]، [[امام دوازدهم]] {{ع}} را از [[شر]] [[دشمنان]] حفظ می‌کند<ref>ر.ک: [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ ـ ۱۸۰؛ [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]؛ [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص۳۶۰- ۳۶۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۲۸-۱۳۴؛ [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۱۲۰ ـ ۱۲۲؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۹۸- ۱۰۷؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۱۳۰-۱۳۱؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۴۷؛ [[نجم‌الدین طبسی|طبسی، نجم‌الدین]]، [[تا ظهور ج۱ (کتاب)|تا ظهور]]، ج۱، ص ۱۳-۱۹؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۱۱۸-۱۲۹؛ [[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]، ص ۱۸ ـ ۱۹؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۹ -۹۴؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۲۸-۲۳۰؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۸۳ ال ۸۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ ـ ۷۶؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص۱۸۴-۱۸۶؛ [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص؟؟؟؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹؛ [[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۹۴-۹۷؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۸۸ – ۳۹۱؛ [[غلام رضا جلالی|جلالی، غلام رضا]]، [[فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی (مقاله)|فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۴۰۷ -۴۱۱؛ [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۴۱-۴۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶؛ [[کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج۱، ص ۱۰۸-۱۲۳؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۳۵-۴۰؛ [[محمد علی کریمی|کریمی، محمد علی]]، [[آیا ظهور نزدیک است ۳ (کتاب)|آیا ظهور نزدیک است]]، ص ۱۴-۲۱؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۰۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۹۸ ـ ۱۰۱؛ [[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۷-۱۳۰</ref>.
# '''حفظ جان امام زمان {{ع}}''': پس از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} بیش‌تر [[مردم]] آمادگی پذیرش عمومی [[اسلام]] و برقراری [[نظام]] عدل جهانی را نداشتند؛ به همین سبب بود که [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} را پس از چند سال [[حکومت]]، به [[شهادت]] رساندند و بعد از او، آن [[بلاها]] را به سر [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{ع}} و سایر [[امامان]] {{ع}} آوردند. اگر وجود مقدس ولی عصر {{ع}}، که واپسین ذخیره [[خدای متعال]] برای [[امت]] [[مسلمان]] است، از نظرها پنهان نمی‌شد، او را نیز مانند اجدادش به [[ظلم و جور]] [[حاکمان]] جبار به [[شهادت]] می‌رساندند. انگیزه [[سلاطین]] و [[حاکمان]]، برای سرکوب و نابود کردن وجود مقدس ولی عصر {{ع}}، خیلی بیش‌تر بوده است؛ زیرا اخباری که از [[پیغمبر اکرم]] {{صل}} به دست آنان رسیده بود، از این حکایت داشت که دوازدهمین [[پیشوای مسلمانان]] و واپسین [[جانشین پیامبر]]، [[حکومت]] [[کفر]] را از روی [[زمین]] برخواهد چید. [[خداوند]] با [[غیبت]]، [[امام دوازدهم]] {{ع}} را از [[شر]] [[دشمنان]] حفظ می‌کند<ref>ر.ک: [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ ـ ۱۸۰؛ [[فرج‌الله هدایت‌نیا|هدایت‌نیا، فرج‌الله]]؛ [[امام مهدی در نگاه امام خمینی (مقاله)|امام مهدی در نگاه امام خمینی]]، ص۳۶۰- ۳۶۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۲۸-۱۳۴؛ [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۱۲۰ ـ ۱۲۲؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۹۸- ۱۰۷؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۱۳۰-۱۳۱؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۴۷؛ [[نجم‌الدین طبسی|طبسی، نجم‌الدین]]، [[تا ظهور ج۱ (کتاب)|تا ظهور]]، ج۱، ص ۱۳-۱۹؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۱۱۸-۱۲۹؛ [[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[جهت‌نما (کتاب)|جهت‌نما]]، ص ۱۸ ـ ۱۹؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۹ -۹۴؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۲۸-۲۳۰؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۸۳ ال ۸۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ ـ ۷۶؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص۱۸۴-۱۸۶؛ [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص؟؟؟؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹؛ [[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۹۴-۹۷؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۸۸ – ۳۹۱؛ [[غلام رضا جلالی|جلالی، غلام رضا]]، [[فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی (مقاله)|فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۴۰۷ -۴۱۱؛ [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۴۱-۴۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶؛ [[کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج۱، ص ۱۰۸-۱۲۳؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۳۵-۴۰؛ [[محمد علی کریمی|کریمی، محمد علی]]، [[آیا ظهور نزدیک است ۳ (کتاب)|آیا ظهور نزدیک است]]، ص ۱۴-۲۱؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۰۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۹۸ ـ ۱۰۱؛ [[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۷-۱۳۰</ref>.
# '''تحقق [[آمادگی جهانی]] برای [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}}''': یکی از علت‏‏‏‏‌های مهم [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} و طولانی شدن پنهان‌‏زیستی آن حضرت، آماده ساختن [[جامعۀ بشری]]، برای رسیدن به مقصد نهایی و [[الهی]] خود است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ – ۷۶؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ ـ ۱۸۰؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۹ -۹۴</ref>. آمادگی [[جهان]] عبارت است از: بالا رفتن سطح [[آگاهی]] [[مردم]] و [[درک]] [[نیاز]] به [[پیشوایی]] [[عادل]] و عالم، به وجود آمدن امکانات و زمینه‏‌های مناسب برای تشکیل یک [[حکومت جهانی]]، به ستوه آمدن [[مردم]] از [[ظلم]] و [[بیدادگری]] و خواست جهانی و مردمی برای گسترش و احیای [[عدالت]]، [[معنویت]] و [[امنیت]] جهانی<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹.</ref>. در توضیح مطلب فوق باید گفت برنامۀ [[قیام]] و [[انقلاب حضرت مهدی]] {{ع}} همانند همه [[پیامبران الهی]]، از راه بهره‌گیری از وسائل و اسباب طبیعی انجام می‌گیرد و هیچ‌گاه [[اعجاز]] اساس آن را تشکیل نمی‌دهد. [[معجزات]] جنبۀ استثنایی دارند و در روند برنامه‌های اصلاحی [[رهبر]] آسمانی، جز در موارد استثنایی، دخالت نخواهد داشت. بنابراین، اجرای طرح [[حکومت حق]] و [[عدالت]] در سطح جهانی نیز باید استفاده از وسایل مادی و معنوی لازم، تحقق پذیرد<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۱۲۰ ـ ۱۲۲؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ ـ ۱۸۰؛ [[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم (کتاب)|شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم]]، ص ۱۸ ـ ۱۹؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۳۲؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۸۸ ـ ۳۹۱؛ [[غلام رضا جلالی|جلالی، غلام رضا]]، [[فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی (مقاله)|فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۴۰۷ -۴۱۱؛ [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۴۱-۴۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶؛ [[محمد علی کریمی|کریمی، محمد علی]]، [[آیا ظهور نزدیک است ۳ (کتاب)|آیا ظهور نزدیک است]]، ص ۱۴-۲۱؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۰۳.</ref>.
# '''تحقق [[آمادگی جهانی]] برای [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}}''': یکی از علت‏‏‏‏‌های مهم [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} و طولانی شدن پنهان‌‏زیستی آن حضرت، آماده ساختن [[جامعۀ بشری]]، برای رسیدن به مقصد نهایی و [[الهی]] خود است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ – ۷۶؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ ـ ۱۸۰؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۹ -۹۴</ref>. آمادگی [[جهان]] عبارت است از: بالا رفتن سطح [[آگاهی]] [[مردم]] و [[درک]] [[نیاز]] به [[پیشوایی]] [[عادل]] و عالم، به وجود آمدن امکانات و زمینه‏‌های مناسب برای تشکیل یک [[حکومت جهانی]]، به ستوه آمدن [[مردم]] از [[ظلم]] و [[بیدادگری]] و خواست جهانی و مردمی برای گسترش و احیای [[عدالت]]، [[معنویت]] و [[امنیت]] جهانی<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹.</ref>. در توضیح مطلب فوق باید گفت برنامۀ [[قیام]] و [[انقلاب حضرت مهدی]] {{ع}} همانند همه [[پیامبران الهی]]، از راه بهره‌گیری از وسائل و اسباب طبیعی انجام می‌گیرد و هیچ‌گاه [[اعجاز]] اساس آن را تشکیل نمی‌دهد. [[معجزات]] جنبۀ استثنایی دارند و در روند برنامه‌های اصلاحی [[رهبر]] آسمانی، جز در موارد استثنایی، دخالت نخواهد داشت. بنابراین، اجرای طرح [[حکومت حق]] و [[عدالت]] در سطح جهانی نیز باید استفاده از وسایل مادی و معنوی لازم، تحقق پذیرد<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آفتاب ولایت (کتاب)|آفتاب ولایت]]، ص۱۲۰ ـ ۱۲۲؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص‌ص۱۶۲ - ۱۶۸، ۱۷۳ ـ ۱۸۰؛ [[محسن قرائتی|قرائتی، محسن]]، [[شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم (کتاب)|شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم]]، ص ۱۸ ـ ۱۹؛ [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۳۲؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۸۸ ـ ۳۹۱؛ [[غلام رضا جلالی|جلالی، غلام رضا]]، [[فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی (مقاله)|فلسفه غیبت در منابع کلام شیعی]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۴۰۷ -۴۱۱؛ [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۴۱-۴۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶؛ [[محمد علی کریمی|کریمی، محمد علی]]، [[آیا ظهور نزدیک است ۳ (کتاب)|آیا ظهور نزدیک است]]، ص ۱۴-۲۱؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۰۳.</ref>.
# '''رهایی از بیعت با طاغوت''': یکی از عواملی که در [[روایات]] بسیار به آن اشاره شده، عدم [[بیعت]] [[امام مهدی]] {{ع}} با خلفای [[جور]] و طاغوت‏‏‏‌هاست. آن حضرت به جهت اینکه مثل پدرانش مجبور به [[بیعت]] با [[طاغوت]] نشود، به [[فرمان خدا]] از چشم [[مردم]] مخفی شد. چراکه [[بیعت]]، نوعی [[عقد]] و [[قرارداد]] دو سویه بین [[حاکم]] و فرمانبرداران است که از یک سو [[خلیفه]] را [[متعهد]] به ادارۀ [[جامعه]] می‌‏‏کند و از طرف دیگر بیعت‌‏کنندگان [[متعهد]] می‌‏‏شوند، ضمن شنیدن و [[اطاعت]] از [[خلیفه]]، از او حمایت کنند. در نتیجه، آن حضرت زمانی که [[ظهور]] می‌‏‏کند، [[بیعت]] هیچ‏کس و هیچ [[حکومت]] [[غاصب]] و [[ستمگری]] را ـ حتی به عنوان [[تقیه]] ـ بر گردن ندارد<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۲۸-۱۳۴؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۹۸- ۱۰۷؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۴۷؛ [[نجم‌الدین طبسی|طبسی، نجم‌الدین]]، [[تا ظهور ج۱ (کتاب)|تا ظهور]]، ج۱، ص ۱۳-۱۹؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۱۱۸-۱۲۹؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۹ -۹۴؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۲۸-۲۳۰؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۸۳ ـ ۸۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ ـ ۷۶؛ [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص؟؟؟؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۸۸ ـ ۳۹۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶؛ [[کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج۱، ص ۱۰۸-۱۲۳؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۳۵-۴۰؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۰۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۹۸ – ۱۰۱؛ [[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۷-۱۳۰.</ref>.
# '''رهایی از بیعت با طاغوت''': یکی از عواملی که در [[روایات]] بسیار به آن اشاره شده، عدم [[بیعت]] [[امام مهدی]] {{ع}} با خلفای [[جور]] و طاغوت‏‏‏‌هاست. آن حضرت به جهت اینکه مثل پدرانش مجبور به [[بیعت]] با [[طاغوت]] نشود، به [[فرمان خدا]] از چشم [[مردم]] مخفی شد. چراکه [[بیعت]]، نوعی [[عقد]] و [[قرارداد]] دو سویه بین [[حاکم]] و فرمانبرداران است که از یک سو [[خلیفه]] را [[متعهد]] به ادارۀ [[جامعه]] می‌‏‏کند و از طرف دیگر بیعت‌‏کنندگان [[متعهد]] می‌‏‏شوند، ضمن شنیدن و [[اطاعت]] از [[خلیفه]]، از او حمایت کنند. در نتیجه، آن حضرت زمانی که [[ظهور]] می‌‏‏کند، [[بیعت]] هیچ‏کس و هیچ [[حکومت]] [[غاصب]] و [[ستمگری]] را ـ حتی به عنوان [[تقیه]] ـ بر گردن ندارد<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۰۵ ـ ۱۱۹؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۲۸-۱۳۴؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص۹۸- ۱۰۷؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[دادگستر جهان (کتاب)|دادگستر جهان]]، ص ۱۴۷؛ [[نجم‌الدین طبسی|طبسی، نجم‌الدین]]، [[تا ظهور ج۱ (کتاب)|تا ظهور]]، ج۱، ص ۱۳-۱۹؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۱۱۸-۱۲۹؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۹ -۹۴؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۲۲۸-۲۳۰؛ [[علی رضا رجالی تهرانی|رجالی تهرانی، علی رضا]]، [[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۸۳ ـ ۸۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۷۰ ـ ۷۶؛ [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص؟؟؟؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۳۸۸ ـ ۳۹۱؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۴۶؛ [[کامل سلیمان]]، [[روزگار رهایی ج۱ (کتاب)|روزگار رهایی]]، ج۱، ص ۱۰۸-۱۲۳؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۳۵-۴۰؛ پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۲۰۳؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۹۸ – ۱۰۱؛ [[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ص ۱۲۷-۱۳۰.</ref>.
۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش