آزادی بیان: تفاوت میان نسخه‌ها
←اصول و مبانی
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
== اصول و مبانی == | == اصول و مبانی == | ||
[[عقیده]] از نظر خاستگاه، گونه‌های مختلفی دارد، زیرا ممکن است نتیجه [[اندیشه]] و [[برهان]] باشد یا نتیجه وهم و خیال و یا بازتاب [[عادت‌ها]] و غیر آن. عقیده از نظر [[مطابقت با واقع]] نیز به درست و نادرست تقسیم میشود، زیرا چه بسا از امری [[خرافی]] و از تلقین‌ها و اوهام رایج زمانه برخاسته باشد یا کاملاً جنبه [[تقلیدی]]، احساسی یا [[عاطفی]] داشته باشد. حتی ممکن است ضدّ [[ارزش]] هم باشد؛ یعنی [[انسان]] به اموری [[معتقد]] شود که جنبه ارزشی ندارند و در مقابل [[عقیده]] به کرامت‌ها و [[ارزش‌های الهی]] [[قداست]] دارد و بر مبنای [[استدلال]] و [[برهان]] است<ref>پیرامون جمهوری اسلامی ایران، ص ۹۸؛ پیرامون انقلاب اسلامی، ص ۷</ref>. | |||
بنابراین، عقیده مطلق [[آزاد]] نیست بلکه حد و مرز قرار دادن برای [[آزادی عقیده]] امری لازم و ضروری است، زیرا عقیده‌ای که [[انسان]] [[انتخاب]] می‌‌کند همیشه بر مبنای [[تفکر]] و [[اندیشه]] نیست، بلکه در بیشتر موارد بر اساس [[تقلید]] و [[پیروی]] کورکورانه از بزرگان و آبا و اجداد یا تأثیر پذیرفته از محیط و یا بر مبنای [[احساسات]] است و لذا [[آزادی]] در اعتقادهایی مجاز است که مبتنی بر اندیشه باشد<ref>پیرامون جمهوری اسلامی، ص ۱۰۳ و ۲۴۳</ref>. | |||
[[قرآن کریم]] درباره اندیشه و عقیده، [[آزادی]] را محور قرار داده و [[اکراه]] در [[دین]] و عقیده را جایز نمی‌داند. به همین دلیل [[وظیفه]] [[پیامبران]] عرضه و [[ابلاغ دین]] است<ref>سوره یس، آیه 17.</ref>. [[خدای متعال]] [[ایمان]] اجباری را [[سعادت]] و کمال نمی‌داند<ref>سوره انسان، آیه ۳؛ سوره بلد، آیه ۱۰؛ سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref>. اگر {{متن قرآن|لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ}} را [[حکم]] انشائی و [[تشریعی]] بدانیم، همچنان که دنبال آیه، یعنی: {{متن قرآن|قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ}}}} به آن دلالت می‌‌کند از [[تحمیل]] [[اعتقاد]] و [[ایمان]] اجباری [[نهی]] می‌‌کند، چون در امر مهمی که هر دو طرف [[خیر و شر]] و صواب و ناصواب آن آشکار باشد و نوع [[پاداش]] و جزایی هم که به انجام یا ترک آن امر تعلق می‌‌گیرد بیان میشود، دیگر نیازی به [[اکراه]] و [[اجبار]] نیست<ref>المیزان، ج۲، ص ۳۴۲</ref>.<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی]] و [[محمد جواد اصغری|اصغری]]، [[آزادی - اسحاقی و اصغری (مقاله)|مقاله «آزادی»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۵۲-۵۹.</ref> | |||
=== [[قرآن کریم]] === | === [[قرآن کریم]] === | ||
از بعضی [[آیات]] استفاده میشود که اظهار و عرضه آرا و [[عقاید]] گوناگون در [[جامعه]] [[آزاد]] است و خود [[انسان]] پس از شنیدن آرای مختلف، باید به [[انتخاب]] درست و احسن دست زند: | از بعضی [[آیات]] استفاده میشود که اظهار و عرضه آرا و [[عقاید]] گوناگون در [[جامعه]] [[آزاد]] است و خود [[انسان]] پس از شنیدن آرای مختلف، باید به [[انتخاب]] درست و احسن دست زند: | ||