برچسب‌ها: برگردانده‌شده پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۷۰: |
خط ۷۰: |
|
| |
|
| ==== [[مالکی‌ها]] و [[اشاعره]] ==== | | ==== [[مالکی‌ها]] و [[اشاعره]] ==== |
| نگاهی به آراء و دیدگاه‌های [[اشاعره]] روشن کننده [[اعتقاد]] آنها در باب [[عصمت انبیا]]{{ع}} است. اشاعره در باب عصمت انبیا{{ع}} بر این باورند که خطای [[پیامبران]] از روی [[سهو]] و [[نسیان]] اشکالی ندارد و پیش از [[نبوت]]، [[ارتکاب گناه]] کبیره نیز از آنان جایز است. صاحب کتاب «الحصون الحمیدیة» ضمن تصریح به [[لزوم]] وجود [[عصمت]] در [[انبیا]]{{ع}} به معنای [[طهارت]] ظاهری و [[باطنی]] ایشان از [[معاصی]] و منهیات [[الهی]] و [[رذایل اخلاقی]] چون [[حسد]]، [[کبر]]، [[کذب]] و امثال اینها [[معتقد]] است در مواجهه با روایاتی که توهم [[ارتکاب معاصی]] از انبیا{{ع}} و [[رسل]] را در [[انسان]] ایجاد می‌نمایند، باید به [[تأویل]] یا توجیه آن [[روایات]] روی آورد<ref>الجسر الطرابلسی، حسین بن محمد، «الحصون الحمیدیة للمحافظة علی العقائد الاسلامیة»، ص۴۹.</ref>.<ref>[[محمد هادی فرقانی|فرقانی، محمدهادی]]، [[اخبار سخیف ساختگی پیرامون شخصیت نبی (مقاله)| اخبار سخیف ساختگی پیرامون شخصیت نبی]]، فصل دوم، گفتار دوم: عصمت نبی از منظر اهل سنت.</ref> | | [[مالک بن انس]]، [[پیشوا]] و [[فقیه]] مذهب مالکی است.اکثر پیروان [[مذهب]] [[فقهی]] مالکی، در [[کلام]]، [[اشعری]] مذهب هستند. نگاهی به آراء و دیدگاه‌های [[اشاعره]] روشن کننده [[اعتقاد]] آنها در باب [[عصمت انبیا]]{{ع}} است. اشاعره در باب عصمت انبیا{{ع}} بر این باورند که خطای [[پیامبران]] از روی [[سهو]] و [[نسیان]] اشکالی ندارد و پیش از [[نبوت]]، [[ارتکاب گناه]] کبیره نیز از آنان جایز است. صاحب کتاب «الحصون الحمیدیة» ضمن تصریح به [[لزوم]] وجود [[عصمت]] در [[انبیا]]{{ع}} به معنای [[طهارت]] ظاهری و [[باطنی]] ایشان از [[معاصی]] و منهیات [[الهی]] و [[رذایل اخلاقی]] چون [[حسد]]، [[کبر]]، [[کذب]] و امثال اینها [[معتقد]] است در مواجهه با روایاتی که توهم [[ارتکاب معاصی]] از انبیا{{ع}} و [[رسل]] را در [[انسان]] ایجاد می‌نمایند، باید به [[تأویل]] یا توجیه آن [[روایات]] روی آورد<ref>الجسر الطرابلسی، حسین بن محمد، «الحصون الحمیدیة للمحافظة علی العقائد الاسلامیة»، ص۴۹.</ref>.<ref>[[محمد هادی فرقانی|فرقانی، محمدهادی]]، [[اخبار سخیف ساختگی پیرامون شخصیت نبی (مقاله)| اخبار سخیف ساختگی پیرامون شخصیت نبی]]، فصل دوم، گفتار دوم: عصمت نبی از منظر اهل سنت.</ref> |
| | |
| [[متکلمان]] اشاعره در [[تبیین]] [[ماهیت عصمت]] به تقریرهای مختلف ذیل [[تمسک]] جسته‌اند:
| |
| | |
| '''[[قدرت]] بر [[طاعت]] و عدم قدرت بر [[معصیت]]''': برخی از اشاعره می‌گویند [[خداوند متعال]]، [[معصوم]] را به گونه‌ای [[خلق]] کرده که همواره قدرت بر [[اطاعت خدا]] دارد و [[توفیق]] [[اطاعت خداوند]] هرگز از او سلب نمی‌شود، و همین سبب می‌شود که قدرت بر معصیت از او سلب گردد؛ به گونه‌ای که اصلاً [[قادر]] بر انجام معصیت نیست.<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۳۰.</ref>. به عبارت دیگر این گروه از اشاعره، عصمت را به {{عربی|خلق قدرة الطاعة}}<ref>شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲، همچنین ر.ک: رسالة التقریب، ش۲، ص۱۴۰.</ref> تفسیر کرده‌اند؛ یعنی اینکه [[خداوند]] در معصومین فقط [[قدرت]] [[طاعت]] را قرار داده است؛ اما توان بر انجام [[معاصی]] ندارند؛ بر خلاف غیر ایشان که هم قدرت بر [[معصیت]] دارند و هم توانایی بر طاعت. البته این تعریف مبتنی بر آن است که بتوانیم "توانایی بر انجام کار و [[ناتوانی]] ترک آن" را قادرت بنامیم که بر خلاف معنای مشهور و اصطلاحی قدرت است؛ زیرا قدرت در اصطلاح، همانند معنای عرفی آن، به معنای توانایی در انجام و ترک می‌باشد.<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>.
| |
| | |
| [[ابوالحسن اشعری]] می‌گوید: "[[عصمت]]، قدرت بر [[اطاعت]] و عدم قدرت بر معصیت است"<ref>قوشجی، شرح تجرید، ص۴۹۴؛ علامه حلی، کشف المراد، ص۳۶۵؛ فخر رازی، المحصل، ص۵۲۱؛ تاج العروس، ج۸، ص۳۹۹.</ref>.
| |
| | |
| البته شبیه این [[کلام]] به شیوه‌های مختلف گفته شده است<ref>سعدالدین تفتازانی، شرح مقاصد، ج۴، ص۳۱۲؛ عضدالدین ایحبی، المواقف فی علم الکلام، ص۳۶۶.</ref>.
| |
| | |
| '''[[آفرینش]] مانع غیر جبری''': ابن ابی [[شریف]] قدسی می‌گوید: "عصمت، خلق مانعی است غیر اجباری"<ref>ابن ابی‌شریف قدسی، المساهره بشرح المسایره، ص۲۸۸؛ تاج العروس، ج۸، ص۳۹۹.</ref>. این بیان از جهات مختلف دارای اشکال و ابهام است، زیرا:
| |
| | |
| '''عدم آفرینش [[گناه]] با [[قدرت]] بر آن''': [[تفتازانی]] می‌گوید: "عصمت، یعنی اینکه [[خداوند]] در [[بنده]] خود گناه خلق نکند با بقای قدرت و اختیار [[عبد]]"<ref>نجم الدین نسفی، شرح عقاید نسفیه، ص۱۸۵؛ جعفر سبحانی، منشور جاوید، ج۵، ص۱۹.</ref>.<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۳۰.</ref>. از آنجایی که [[اشاعره]] آفرینش تمامی [[افعال]] را بدون واسطه به خداوند نسبت می‌دهند<ref>درباره نظر اشاعره در زمینه خلق افعال، ر.ک: بحوث فی الملل و النحل، ج۲، ص۱۱۳-۱۶۷؛ دلائل الصدق، ج۱، ص۴۳۲-۵۵۲۴۳۲.</ref>، پاره‌ای از آنها عصمت را به [[پرهیز]] خداوند از آفرینش افعال [[قبیح]] و [[زشت]] در [[معصومین]] [[تفسیر]] کرده‌اند<ref>شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۰.</ref>. صاحب مواقف در این مورد می‌گوید: {{عربی|و هي [حقيقة العصمة] عندنا ان لا يخلق الله فيهم ذنباً}}<ref>المواقف، ص۳۶۶؛ همچنین ر.ک: شرح المقاصد، ج۴، ص۳۱۲.</ref>. آشکار است که این گونه [[تفسیر]] از [[عصمت]]، به جبری بودن آن می‌انجامد؛ از این روی، بعضی دیگر از [[اشاعره]] قید {{عربی|مع بقاء قدرته و اختياره}}<ref>شرح العقائد النسفیه، ص۹۹.</ref> را به این تعریف افزوده‌اند، تا خود را از مفاسدی که جبری بودن عصمت در پی دارد، برهانند.<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>.
| |
| | |
| با این وجود تبیین [[اشاعره]] از [[حقیقت عصمت]] دارای اشکال‌های زیادی است که قابل [[پاسخ‌گویی]] و [[دفاع]] نیست؛ چنان‌که [[دانشمندان]] [[اهل سنت]] و [[شیعه]]، اشکال‌های زیادی بر آنها وارد کرده‌اند»<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۳۰.</ref>.
| |
| | |
| با توجه به پیامدهای منفی جبری انگاشتن عصمت هرگونه [[تفسیر]] و تبیینی از آن، که منشأ این [[مقام معنوی]] را در امور غیر اختیاری جست‌و‌جو کند، [[باطل]] است. از این روی بطلان تعاریف [[اشاعره]] از [[عصمت انبیا]]، روشن می‌گردد؛ زیرا که نسبت دادن [[آفرینش]] [[افعال]] [[انسان‌ها]] به [[خداوند]] و سلب هر گونه فاعلیتی از [[انسان]] ولو در پرتو فاعلیت [[الهی]]، معنایی جز [[جبر]] ندارد<ref>ر.ک: دلائل الصادق، ج۱، ص۴۳۲-۵۵۲؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۲، ص۱۱۳-۱۶۷.</ref>. به علاوه، افزودن قیودی همچون {{عربی|مع بقاء قدرته و اختياره}} وصله‌ای ناهمگون است، که نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه بر ابهام آن می‌افزاید. به عبارت دیگر، لازمه آن، تناقض میان صدر و ذیل تعریف خواهد بود»<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]] ص ۲۲-۲۶.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==== [[حنفی‌ها]] و [[ماتریدیه]] ==== | | ==== [[حنفی‌ها]] و [[ماتریدیه]] ==== |
