پرش به محتوا

امانت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه. ق.' به 'ﻫ.ق'
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
جز (جایگزینی متن - 'ه. ق.' به 'ﻫ.ق')
خط ۲۱۲: خط ۲۱۲:
{{متن قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«بنابراین با درستی آیین روی (دل) را برای این دین راست بدار! بر همان سرشتی که خداوند مردم را بر آن آفریده است؛ هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند راه ندارد؛ این است دین استوار اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره روم، آیه ۳۰.</ref>.
{{متن قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«بنابراین با درستی آیین روی (دل) را برای این دین راست بدار! بر همان سرشتی که خداوند مردم را بر آن آفریده است؛ هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند راه ندارد؛ این است دین استوار اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره روم، آیه ۳۰.</ref>.


اگر [[دین اسلام]] و [[قرآن]] جلوۀ کامل توحید و تبیین [[مقام]] ولایت‌اللّهی است<ref>{{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ {{ع}}:‏ لَقَدْ تَجَلَّى‏ اللَّهُ‏ لِخَلْقِهِ‏ فِي‏ كَلَامِهِ‏ وَ لَكِنَّهُمْ لَا يُبْصِرُونَ}} (عوالی اللیالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة (ط. دارسیدالشهداء {{ع}} للنشر، ۱۴۰۵ه. ق.)، ج۴، ص۱۱۶).</ref>، این [[ودیعه]] تنها در انسان به [[امانت]] نهاده شد و لذا تسبیح و [[تحمید]] کامل نیز تنها از انسان بر می‌آید و سایر موجودات باید شاگردی [[انسان کامل]] را در چگونگی تسبیح الهی بنمایند:
اگر [[دین اسلام]] و [[قرآن]] جلوۀ کامل توحید و تبیین [[مقام]] ولایت‌اللّهی است<ref>{{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ {{ع}}:‏ لَقَدْ تَجَلَّى‏ اللَّهُ‏ لِخَلْقِهِ‏ فِي‏ كَلَامِهِ‏ وَ لَكِنَّهُمْ لَا يُبْصِرُونَ}} (عوالی اللیالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة (ط. دارسیدالشهداء {{ع}} للنشر، ۱۴۰۵ﻫ.ق)، ج۴، ص۱۱۶).</ref>، این [[ودیعه]] تنها در انسان به [[امانت]] نهاده شد و لذا تسبیح و [[تحمید]] کامل نیز تنها از انسان بر می‌آید و سایر موجودات باید شاگردی [[انسان کامل]] را در چگونگی تسبیح الهی بنمایند:
{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللهِ {{صل}}:... ثُمَّ خَلَقَ الْمَلَائِكَةَ فَسَبَّحْنَا وَ سَبَّحَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ هَلَّلْنَا وَ هَلَّلَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ كَبَّرْنَا وَ كَبَّرَتِ‏ الْمَلَائِكَةُ وَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ تَعْلِيمِي وَ تَعْلِيمِ عَلِيٍّ}}<ref>إرشاد القلوب إلی الصواب (اللدیلمی) (ط. الشریف الرضی، ۱۴۱۲ه. ق.)، ج۲، ص۴۰۵.</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص۴۴۱.</ref>
{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللهِ {{صل}}:... ثُمَّ خَلَقَ الْمَلَائِكَةَ فَسَبَّحْنَا وَ سَبَّحَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ هَلَّلْنَا وَ هَلَّلَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ كَبَّرْنَا وَ كَبَّرَتِ‏ الْمَلَائِكَةُ وَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ تَعْلِيمِي وَ تَعْلِيمِ عَلِيٍّ}}<ref>إرشاد القلوب إلی الصواب (اللدیلمی) (ط. الشریف الرضی، ۱۴۱۲ﻫ.ق)، ج۲، ص۴۰۵.</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص۴۴۱.</ref>


=== نتیجه‌گیری پیرامون [[امانت الهی]] در قرآن ===
=== نتیجه‌گیری پیرامون [[امانت الهی]] در قرآن ===
همه موجودات در حدّ ظرفیت هستی خود حامل ودایع الهی‌اند؛ زیرا مخلوق ذاتاً و وصفاً از خود هیچ سرمایه‌ای ندارد و هر آنچه دارد [[امانت الهی]] است. بر این اساس و با توجّه به تعابیر گوناگونی که درباره امانت الهی به [[انسان در قرآن]] آمده و طیّ فرازهای قبل ذکر شد، می‌توان چنین نتیجه گرفت که اگر همه عالم جلوه [[اسمای الهی]] است، [[انسان]] در میان [[اسما]] - به دلیل جامعیتی که دارد- این [[استعداد]] را یافت که با نفخة ربّانی، ظرفیت حمل همه اسما و رسیدن به [[مقام]] خلافت‌اللّهی را پیدا کند. درنتیجه، جوهره و [[فطرت]] او در مقامی قرار گرفت که اگر به [[درستی]] [[تربیت]] شود، [[قادر]] است از طریق معرفت‌النفس به «[[مقام محمود]]» نائل گردد؛ مقامی که سرسلسله ممکنات و طریق [[اراده الهی]] و منشأ همه رحمت‌های عام و خاصّ [[پروردگار]] بر [[مخلوقات]] است. در این مقام، او در جایگاهی قرار می‌گیرد که همه مجاری ادراکی و تحریکی‌اش جلوۀ [[علم]] و [[اراده خداوند]] می‌شود و [[خداوند]] [[ولایت]] او را به طور کامل بر عهده می‌گیرد و «[[عبد مخلَص]]» پروردگار می‌شود.
همه موجودات در حدّ ظرفیت هستی خود حامل ودایع الهی‌اند؛ زیرا مخلوق ذاتاً و وصفاً از خود هیچ سرمایه‌ای ندارد و هر آنچه دارد [[امانت الهی]] است. بر این اساس و با توجّه به تعابیر گوناگونی که درباره امانت الهی به [[انسان در قرآن]] آمده و طیّ فرازهای قبل ذکر شد، می‌توان چنین نتیجه گرفت که اگر همه عالم جلوه [[اسمای الهی]] است، [[انسان]] در میان [[اسما]] - به دلیل جامعیتی که دارد- این [[استعداد]] را یافت که با نفخة ربّانی، ظرفیت حمل همه اسما و رسیدن به [[مقام]] خلافت‌اللّهی را پیدا کند. درنتیجه، جوهره و [[فطرت]] او در مقامی قرار گرفت که اگر به [[درستی]] [[تربیت]] شود، [[قادر]] است از طریق معرفت‌النفس به «[[مقام محمود]]» نائل گردد؛ مقامی که سرسلسله ممکنات و طریق [[اراده الهی]] و منشأ همه رحمت‌های عام و خاصّ [[پروردگار]] بر [[مخلوقات]] است. در این مقام، او در جایگاهی قرار می‌گیرد که همه مجاری ادراکی و تحریکی‌اش جلوۀ [[علم]] و [[اراده خداوند]] می‌شود و [[خداوند]] [[ولایت]] او را به طور کامل بر عهده می‌گیرد و «[[عبد مخلَص]]» پروردگار می‌شود.


[[عرضه امانت]] به همه موجودات و حمل آن تنها توسّط انسان، بدان معناست که همه ابنای [[بشر]] با پذیرش حمل [[امانت]]، استعداد آن را دارند که با تربیت صحیح [[دینی]] و [[پیروی]] دقیق از [[اولیای الهی]] {{عم}}، این مقام را در عمل و نظر ابراز نمایند و در نتیجه، در [[مراتب ایمان]] به [[مقام مخلَصین]] برسند؛ مقامی که خداوند خود ولایت و [[تدبیر امور]] آنان را بر عهده گیرد؛ مقامی که اصطلاحاً [[ولایت الهی]] و مقام [[اسلام]] و [[ایمان]] اعظم نامیده شده است<ref>رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم.</ref>. این مقام موهبتی [[الهی]] است و هرچند خداوند استعداد نیل به آن را در همه [[انسان‌ها]] به [[ودیعه]] نهاده، ولی کمال آن تنها در عدّه معدودی از اولیای الهی {{عم}} ظاهر می‌شود و دیگران می‌باید با [[هدایت]] آنان در این طریق [[سیر]] نمایند: {{متن قرآن|إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتَابَ وَهُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ}}<ref>«بی‌گمان سرپرست من خداوند است که این کتاب (آسمانی) را فرو فرستاده است و او شایستگان را سرپرستی می‌کند» سوره اعراف، آیه ۱۹۶.</ref><ref>{{متن حدیث|عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَهَانَ لِي وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِي‏ وَ مَا تَقَرَّبَ‏ إِلَيَّ عَبْدٌ بِشَيْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ الَّذِي يَنْطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الَّتِي يَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِي أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ}} (الکافی (ط. دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ه. ق.)، ج۲، ص۳۵۲).</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص۴۴۱.</ref>
[[عرضه امانت]] به همه موجودات و حمل آن تنها توسّط انسان، بدان معناست که همه ابنای [[بشر]] با پذیرش حمل [[امانت]]، استعداد آن را دارند که با تربیت صحیح [[دینی]] و [[پیروی]] دقیق از [[اولیای الهی]] {{عم}}، این مقام را در عمل و نظر ابراز نمایند و در نتیجه، در [[مراتب ایمان]] به [[مقام مخلَصین]] برسند؛ مقامی که خداوند خود ولایت و [[تدبیر امور]] آنان را بر عهده گیرد؛ مقامی که اصطلاحاً [[ولایت الهی]] و مقام [[اسلام]] و [[ایمان]] اعظم نامیده شده است<ref>رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم.</ref>. این مقام موهبتی [[الهی]] است و هرچند خداوند استعداد نیل به آن را در همه [[انسان‌ها]] به [[ودیعه]] نهاده، ولی کمال آن تنها در عدّه معدودی از اولیای الهی {{عم}} ظاهر می‌شود و دیگران می‌باید با [[هدایت]] آنان در این طریق [[سیر]] نمایند: {{متن قرآن|إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتَابَ وَهُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ}}<ref>«بی‌گمان سرپرست من خداوند است که این کتاب (آسمانی) را فرو فرستاده است و او شایستگان را سرپرستی می‌کند» سوره اعراف، آیه ۱۹۶.</ref><ref>{{متن حدیث|عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَهَانَ لِي وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِي‏ وَ مَا تَقَرَّبَ‏ إِلَيَّ عَبْدٌ بِشَيْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ الَّذِي يَنْطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الَّتِي يَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِي أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ}} (الکافی (ط. دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ﻫ.ق)، ج۲، ص۳۵۲).</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص۴۴۱.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش