اربعین امام حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

در روز بیستم صفر نیز، [[شیعیان]]، عظیم‌ترین [[مراسم سوگواری]] را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد [[عاشورای حسینی]] بر پا می‌کنند. [[تکریم]] این روز و احیای خاطرۀ غم‌بار [[عاشورا]]، رمز تداوم شور عاشورایی در زمان‌های بعد بوده است. در [[تاریخ]] انقلاب اسلامی ایران نیز، [[سنت]] احیای اربعین تأثیر مهمی در شورگستری در [[شهرها]] داشت و در چهلم شهدای حادثه [[قم]] ـ درتاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۶ ش ـ [[مردم]] [[مسلمان]] تبریز [[قیام]] کردند و [[شهید]] دادند. در اربعین شهدای تبریز، شهرهای دیگر مجلس یادبود گرفته، تظاهرات کردند و همین گونه اربعین‌ها به هم وصل شد و سراسر [[ایران]] به [[نهضت]] پیوست تا آنکه انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ ش به [[پیروزی]] رسید. این به [[برکت]] [[الهام]]‌گیری از [[فرهنگ]] [[شهادت]] و [[ایثار]] [[خون]] بود که [[ملت]] قهرمان [[ایران]]، از [[عاشورا]] گرفته بود. اربعین تداوم [[عاشورا]] بود و ذکر، [[رسالت]] بازماندگان پس از [[خون]] و [[شهادت]]<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، صفحه ۴۵.</ref>.

مهمترین موردی که اربعین در مورد آن به کار می‌‌رود چهلمین روز [[شهادت]] [[حسین بن علی]] {{ع}} است که مصادف با روز بیستم ماه صفر است، روز تجدید [[غم]] و عزای [[اهل بیت]] و [[شیعه]] است و گرامیداشت این روز و [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} و پیاده روی آن بسیار [[ثواب]] دارد. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} در [[حدیثی]] علامت‌های [[مؤمن]] را پنج چیز شمرده است: "[[نماز]] پنجاه و یک رکعت، [[زیارت]] اربعین، انگشتر کردن در دست راست، [[پیشانی]] بر [[خاک]] نهادن و "بسم [[الله]]" را در [[نماز]]، آشکارا گفتن"<ref>{{متن حدیث|عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْإِحْدَی وَ الْخَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ فِی الْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم‏}}؛ مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار، ص ۵۳</ref>. [[زیارت]] اربعین که در این روز [[مستحب]] است در کتب [[دعا]] آمده است و اینگونه شروع می‌شود: {{متن حدیث|السلامُ عَلی وَلِی اللهِ وَ حَبیبِهِ...}} این متن از طریق [[صفوان جمال]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]؛ [[جواد نظری مقدم|نظری مقدم، جواد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «اربعین»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۴۲.</ref>.

از جلوه‌های بسیار زیبای اربعین [[حسینی]] حرکت پیادۀ خیل [[مشتاقان]] آن حضرت است که حماسه‌ای وصف ناشدنی و جلوه‌ای [[درک]] ناشدنی را می‌آفریند، دشمنانی که [[زیارت]] چند هزار نفره سابق را در اربعین [[حسینی]] تحمل نکردند، امروز نظاره‌گر حرکت سیل‌گونه و میلیونی [[زائران]] آن حضرت است که به صورت خودجوش و کاملاً مردمی چشمان جهانیان را مات و مبهوت خود ساخته است. در رابطه با انجام [[زیارت]] پیاده حضرت [[سید الشهداء]] {{ع}} [[محدث]] بزرگوار [[شیخ حر عاملی]] باب مستقلی را در کتاب وسائل الشیعه با عنوان {{متن حدیث|باب استحباب المشی الی زیاره الحسین وغیره}}<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۳۹</ref> گشوده است. به عنوان نمونه از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده است: «هرکس از [[خانه]] خویش به قصد [[زیارت]] [[حسین بن علی بن ابی طالب]] {{ع}} خارج گردد، پس اگر پیاده باشد [[خداوند]] به ازای هر گامی که بر می‌‌دارد برای او یک [[کار نیک]] نوشته و یک کار بد او را [[پاک]] می‌کند تا آنگاه که به حائر ([[قبر امام حسین]] {{ع}} در [[کربلا]]) رسد، [[خداوند]] او را در [[صالحان]] و [[نیکان]] قرار دهد و وقتی [[زیارت]] را به پایان رساند او را از [[نجات]] یافتگان قرار داده و به هنگام بازگشت فرشته‌ای به نزد وی آمده و می‌گوید: من فرستادۀ خدایت هستم، خدایت [[سلامت]] می‌رساند و می‌گوید: کارهای خود را از نو سرگیر، که [[گناهان]] گذشته ات مورد [[بخشش]] قرار گرفت»<ref>{{متن حدیث|مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یرِیدُ زِیارَةَ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ {{ع}} إِنْ کانَ مَاشِیاً کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ حَطَّ بِهَا عَنْهُ سَیئَةً.. حَتَّی إِذَا صَارَ بِالْحَائِرِ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِینَ، وَ إِذَا قَضَی مَنَاسِکهُ کتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّی إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَک فَقَالَ لَهُ أَنَا رَسُولُ اللَّهِ رَبُّک یقْرِئُک السَّلَامَ وَ یقُولُ لَک اسْتَأْنِفْ فَقَدْ غُفِرَ لَک مَا مَضَی}}؛ وسائل الشیعه ج۱۴ ص۴۳۹ ح۱۹۵۵۳، به نقل از تهذیب الاحکام ج۶،ص۴۳،ح۸۹.</ref>.

یکی از مباحث مهم [[تاریخ]] [[عاشورا]] حضور [[اهل بیت]] {{ع}} در [[کربلا]] در اولین اربعین [[شهادت امام حسین]] {{ع}} است. مشهور میان [[شیعه]]، اربعین روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[صحابی]] بزرگ [[رسول خدا]] {{صل}} به [[زیارت]] قبر [[امام حسین]] {{ع}} نائل شد و همانجا بود که [[اهل بیت]] {{ع}} هنگام بازگشت از [[شام]] نیز به زیارت مزار [[امام]] آمده و [[جابر]] را [[ملاقات]] کردند. همچنین در این روز [[سر امام حسین]] {{ع}} به بدن ملحق شده و [[دفن]] گردید. اما در مقابل این [[شهرت]]، برخی اندیشمندان متقدم و معاصر [[شیعه]]، ورود اهل بیت {{ع}} را در روز اربعین سال ۶۱ ق [[انکار]] کرده‌اند<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>.  

اربعین روزی است که برافراشته شدن [[پرچم]] [[پیام]] [[شهادت]] [[کربلا]] در آن روز آغاز شد و روز بازماندگان شهداست. حالا چه در اربعین اول، خانوادۀ [[امام حسین]] {{ع}} به [[کربلا]] آمده باشند و چه نیامده باشند<ref>گزیده ایی از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ ۶۸/۶/۲۹؛ ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی.</ref>. اربعین فقط روزی از روزهای سال نیست، بلکه آیینه‌ای است در برابر چشمان میلیون‌ها [[انسان]] [[متعهد]] که در آن تصویری از [[نهضت]] و [[قیام]] خونین [[محرّم]] نقش می‌بندد. اربعین، روز باشکوهی است که از خون حسین {{ع}}، [[حیات]] گرفت و نقطۀ آغاز [[تبلیغ]] آرمان [[کربلا]] از طریق [[اشک]] شد؛ چرا که در این روز، نخستین مجلس [[عزاداری]] برای [[ابا عبدالله]] و [[تبلیغ]] آرمان آن حضرت در کنار تربتش برپا شد<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]؛ [[جواد نظری مقدم|نظری مقدم، جواد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «اربعین»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۴۲.</ref>.

برخی افراد کم‌اطلاع، در [[استحباب زیارت امام حسین]] {{ع}} در [[روز]] اربعین (بیستم صفر) [[تردید]] ایجاد کرده‌اند؛ درحالی‌که زیارت امام حسین {{ع}} در تمامی روزهای سال به‌ویژه روز اربعین [[مستحب]] مؤکد است. بلکه از برخی [[روایات]] چنین برمی‌آید که بر [[ثروتمندان]] دوبار در سال و بر [[فقرا]] یک‌بار [[واجب]] است<ref>وسائل الشیعه، أبواب المزار، الباب ۴۰، ح۱.</ref> و به طور کلی بر هر مؤمنی ـ یکبار در طول عمر ـ واجب است و این مطلب بنا بر فراوانی روایات معتبر در این زمینه قابل تردید نیست. پس اشکالی ندارد که [[مؤمنین]] اربعین را روز زیارت امام حسین {{ع}} بدانند و در این روز با فرزند [[رسول خدا]] {{صل}} که به ناحق و تجاوزکارانه به [[قتل]] رسیده است، تجدید عهد کنند.

در مورد زیارت اربعین، [[شیخ طوسی]] در «[[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]]» با سند قابل قبولی از [[صفوان بن مهران جمال]] نقل کرده است: {{متن حدیث|قَالَ لِي مَوْلَايَ الصَّادِقُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ فِي زِيَارَةِ الْأَرْبَعِينَ: تَزُورُ عِنْدَ ارْتِفَاعِ النَّهَارِ وَ تَقُولُ: السَّلَامُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ...}}؛ «مولایم [[امام صادق]] {{ع}} درباره زیارت اربعین به من فرمود: هنگامی که روز بالا آمد زیارت می‌کنی و می‌گویی: {{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ...}}<ref>تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۱۳.</ref>. شیخ درباره این زیارت عنوان "زیارت اربعین" را برگزیده است که نشان می‌‌دهد [[زیارت اربعین]] نزد شیعیان اهل بیت {{عم}} شناخته‌ شده بوده است.  

اهمیت اربعین از کجاست؟ صرف اینکه چهل روز از [[شهادت]] [[شهید]] می‌گذرد چه خصوصیتی دارد؟ اربعین خصوصیتش به خاطر این است که در اربعین [[حسینی]] یاد [[شهادت امام حسین]] {{ع}} زنده شد. اگر این [[شهادت]] عظیم در [[تاریخ]] اتفاق می‌افتاد یعنی [[حسین بن علی]] و بقیۀ [[شهیدان]] در [[کربلا]] [[شهید]] می‌شدند اما [[بنی امیه]] موفق می‌شد همانطور که خود [[حسین]] و [[یاران]] عزیزش را از صفحه روزگار برافکندند و جسم پاکشان را زیر خاک پنهان کردند، یاد آنها را هم از خاطرۀ [[نسل]] [[بشر]] محو کنند، در این صورت آیا این [[شهادت]] برای عالم [[اسلام]] فایده‌ای می‌داشت؟ یا اگر هم برای آن روز یک اثری می‌گذاشت، آیا این خاطره در [[تاریخ]]، برای نسل‌های بعد، برای [[گرفتاری‌ها]] و سیاهی‌ها و تاریکی‌ها و یزیدی‌های دوران آیندۀ [[تاریخ]] هم اثری روشنگر و افشا کننده می‌داشت؟<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>.