برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۶: |
خط ۶: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| ==[[حرکت امام حسین]]{{ع}} به سوی [[مکه]]== | | == [[امام حسین]]{{ع}} از [[مدینه]] خارج می‌شود == |
| [[طبری]] و مفید [[روایت]] کنند که: ولید، پس از رفتن حسین، به دنبال [[عبدالله بن زبیر]] فرستاد و او بهانه آورد تا شب فرارسید و از [[بیراهه]] به مکه گریخت. صبح که شد گروهی را به‌دنبال او فرستاد که او را نیافتند و بازگشتند و تا عصر درگیر کار او بودند. عصر که شد به‌دنبال حسین فرستادند. [[امام]] به آنها فرمود: «فردا که شد تصمیم می‌گیریم» آنها کوتاه آمدند و امام{{ع}} همان شب روانه مکه شد و در حال خروج این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کرد: {{متن قرآن|فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«آنگاه (موسی) از آن (شهر) هراسان در حالی که (هر سو را) پاس می‌داشت، بیرون رفت، گفت: پروردگارا! مرا از گروه ستمکاران رهایی بخش» سوره قصص، آیه ۲۱.</ref> و از اینکه راه اصلی را رها کند و مانند [[ابن زبیر]] به بیراهه رود خودداری کرد<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۰؛ ارشاد مفید، ص۱۸۴.</ref>. | | امام حسین{{ع}} شب یکشنبه، دو [[روز]] مانده به پایان [[ماه رجب]] سال ۶۰ هجری، به [[اتفاق]] [[فرزندان]]، [[برادران]]، برادرزادگان و همه [[خاندان]] خود ـ جز [[محمد بن حنفیه]] ـ از مدینه خارج شد، در حالی که این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کرد: {{متن قرآن|فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«آنگاه (موسی) از آن (شهر) هراسان در حالی که (هر سو را) پاس می‌داشت، بیرون رفت، گفت: پروردگارا! مرا از گروه ستمکاران رهایی بخش» سوره قصص، آیه ۲۱.</ref>. |
| طبری و دیگران گفته‌اند: [[عبدالله بن عمر]] در بین راه با حسین و ابن زبیر روبرو گردید و به آن دو گفت: «از [[خدا]] بترسید و [[جماعت]] [[مسلمانان]] را متفرق نکنید!»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۱.</ref>.
| |
|
| |
|
| و نیز، [[عبدالله بن مطیع]] به [[دیدار امام]] رفت و گفت: فدایت گردم به کجا می‌روی؟ فرمود: «اما اکنون به مکه، و اما بعد، از خدا [[طلب]] خیر می‌کنم» گفت:
| | [[امام]]{{ع}} شاهراه (مدینه ـ [[مکه]]) را در پیش گرفت. پسر عمویش [[مسلم بن عقیل]] عرض کرد: «ای فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}}! به [[عقیده]] من اگر همانند [[عبدالله بن زبیر]] از راه فرعی می‌رفتیم بهتر بود؛ زیرا نگرانیم [[دشمنان]] ما را تعقیب کنند!». امام{{ع}} به وی فرمود: «نه به [[خدا]] [[سوگند]] ای پسر عمو! من هرگز از این راه جدا نمی‌شوم تا خانه‌های مکه را ببینم یا [[خداوند]] آنچه را که [[دوست]] دارد و می‌پسندد پیش آورد»<ref>{{متن حدیث|لَا وَ اللهِ يَا بْنَ عَمِّي! لَا فَارَقْتُ هَذَا الطَّرِيقَ أَبَداً أَوْ أَنْظُرَ إِلَى أَبْيَاتِ مَكَّةَ أَوْ يَقْضِيَ اللهُ فِي ذَلِكَ مَا يُحِبُّ وَ يَرْضَى}}؛ فتوح ابن اعثم، ج۵، ص۳۴- ۳۵؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج۱، ص۱۸۹ (با اندکی تفاوت).</ref>. |
| خدا خیرت دهد و ما را فدایت گرداند، اگر به مکه می‌روی برحذر باش که به [[کوفه]] نزدیک نگردی که سرزمینی شوم است. پدرت در آنجا کشته شد و برادرت در آنجا بی‌یاور گردید و ضربت خورد و نزدیک بود جانش را از دست بدهد.
| |
| ملازم [[حرم]] شو که تو آقای [[عرب]] هستی و [[اهل]] [[حجاز]] هیچ‌کس را همتای تو ندانند و [[مردم]] از هرطرف به سوی تو [[دعوت]] می‌شوند. عمو و دایی‌ام فدایت، از حرم جدا مشو که اگر کشته شوی همه ما پس از تو به [[بردگی]] کشیده می‌شویم.
| |
| حسین پیش رفت تا [[روز جمعه]] سوم [[شعبان]] به [[مکه]] رسید و در حال ورود این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ}}<ref>«و چون روی به سوی مدین نهاد گفت: امید است پروردگارم مرا به راه میانه رهنمون گردد» سوره قصص، آیه ۲۲.</ref>.
| |
| [[ابن زبیر]] نیز وارد مکه شد و ملازم [[کعبه]] گردید و تمام [[روز]] را در کنار آن [[نماز]] می‌گزارد و [[طواف]] می‌کرد و گاهی در جمع [[مردم]] نزد حسین{{ع}} می‌رفت و نظر می‌داد، درحالی‌که وجود آن حضرت در مکه از همه [[خلق]] [[الله]] بر او سنگین‌تر و دشوارتر بود چون می‌دانست که [[اهل مکه]] با بودن حسین هرگز با او [[بیعت]] نمی‌کنند و آن حضرت نزد آنها بسی بزرگ‌تر و مقبول‌تر از اوست<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۶ - ۱۹۷.</ref>. | |
|
| |
|
| از این پس، [[مکیان]] و [[عمره]] گزاران و مسافران پیوسته به [[منزل]] [[امام]] رفت‌وآمد داشتند<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۶ - ۱۹۷</ref>.
| | امام{{ع}} در همان گام‌های نخستین نشان می‌دهد که [[شجاعانه]] قدم بر می‌دارد و چنان نیست که از یک گروه گشتی [[دشمن]] که بخواهد در اثنای راه بر او [[یورش]] برد، وحشتی به خود راه دهد، بلکه آماده است ضربات خود را یکی پس از دیگری بر آنها وارد سازد. برای امام حسین{{ع}} زیبنده نیست که از [[ترس]] چنین حملاتی راه اصلی را رها کرده از بیراهه برود. در ضمن این [[حقیقت]] آشکار می‌شود که دشمن غدّار و سفّاک، همچون [[سایه]]، پسر [[پیغمبر]] خدا{{صل}} را دنبال می‌کرد؛ زیرا در برابر مطامع آنها [[تسلیم]] نشده بود<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]]، ص ۳۲۷.</ref>. |
| از سوی دیگر، یزید ولید را [[عزل]] کرد و «[[عمرو بن سعید]]» را به [[حکومت مکه]] و [[مدینه]] گمارد<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۱.</ref>.
| |
| خبر [[مرگ معاویه]] و [[امتناع]] حسین و ابن زبیر و [[ابن عمر]] از بیعت به [[کوفه]] رسید.
| |
| [[کوفیان]] [[اجتماع]] کردند و در نامه‌ای به امام{{ع}} نوشتند: «...اما بعد، [[سپاس]] خدای را که [[دشمن]] [[جبار]] [[سرکش]] شما را هلاک کرد، [[دشمنی]] که بر این [[امت]] [[یورش]] برد و فرمانروایی‌شان را ربود و ستمکارانه بر آنها [[حکومت]] کرد... پس دور و نابود باد، همان‌گونه که [[قوم ثمود]] دور و نابود شدند.
| |
| اکنون (بدان که) ما را امام و [[پیشوایی]] نیست. به سوی ما بیا که [[امید]] است [[خداوند]] به وسیله تو ما را به [[حق]] یکپارچه گرداند. و این [[نعمان بن بشیر]] - [[حاکم کوفه]] - در [[قصر]] [[فرمانداری]] است و ما در هیچ [[جمعه]] و عیدی به [[جماعت]] او حاضر نمی‌شویم. و اگر باخبر شویم که به‌سوی ما می‌آیی او را بیرون می‌کنیم تا به [[شام]] برود» این [[نامه]] را با دو نفر فرستادند و آنها دهم [[رمضان]] نزد [[امام]] رسیدند.
| |
|
| |
|
| [[کوفیان]] دو [[روز]] درنگ کردند و بعد سه نفر دیگر را همراه با پنجاه‌وسه نامه که از سوی یک نفر و دو نفر و چهار نفر بود نزد امام فرستادند. دو روز بعد نیز دو نفر دیگر فرستادند و نوشتند: «...به [[حسین بن علی]]، از [[شیعیان]] [[مؤمن]] و [[مسلمان]] او، اما بعد، بشتاب که [[مردم]] [[منتظر]] تواند و جز تو را نمی‌خواهند. پس بشتاب، بشتاب، و [[سلام]] بر تو باد».
| | == ورود امام حسین{{ع}} به مکه == |
| آنگاه عده‌ای از سران [[کوفه]] نامه‌ای برای آن حضرت نوشتند که در آن آمده بود: «بیا به سوی سپاهی که برای تو آماده شده است و [[درود]] بر تو باد»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۷؛ انساب الاشراف، ص۱۵۷ - ۱۵۸.</ref>.
| | امام حسین{{ع}} [[شب جمعه]] سوم [[شعبان]] (سال ۶۰ هجری) در حالی که این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کرد وارد [[سرزمین مکه]] شد: {{متن قرآن|وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ}}<ref>«و چون روی به سوی مدین نهاد گفت: امید است پروردگارم مرا به راه میانه رهنمون گردد» سوره قصص، آیه ۲۲.</ref> و با ورود به [[مکه]] خاندانش بسیار خوشحال شدند، ولی حضور امام{{ع}} در مکه برای [[عبدالله بن زبیر]] که در [[اندیشه]] بیعت مردم مکه با خود بود، سخت و نگران کننده بود؛ زیرا می‌دانست با وجود [[امام حسین]]{{ع}} در مکه کسی با وی [[بیعت]] نخواهد کرد<ref>ارشاد مفید، ص۳۷۷؛ فتوح ابن اعثم، ج۵، ص۳۷؛ بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۲ (با مقداری تفاوت).</ref>. |
| و در [[روایت]] دیگری گوید: [[مردم کوفه]] به او نوشتند! «یکصد هزار نفر با تو هستند»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۲۱؛ مثیر الأحزان، ص۱۶.</ref>.<ref>[[سید مرتضی عسکری|عسکری، سید مرتضی]]، [[ترجمه معالم المدرستین ج۳ (کتاب)|ترجمه معالم المدرستین]] ج۳، ص ۶۴.</ref>. | |
|
| |
|
| ==فرستادن [[مسلم بن عقیل]] به کوفه==
| | به [[یقین]] مکه مقصد نهایی امام حسین{{ع}} نبود زیرا می‌دانست درگیری میان او و [[یزیدیان]] حتمی است و او نمی‌خواست [[حرم امن]] [[خدا]] مورد هتک یزیدیان قرار گیرد، و [[قداست]] آن با هجوم این گروه خدانشناس که حرمتی برای ارزش‌های والای [[اسلام]] قائل نبودند زیر سؤال برود. همان‌گونه که در مورد عبدالله بن زبیر چنین اتفاق افتاد، او مدتی بعد مکیان را با خود همراه کرد و به هنگام هجوم [[لشکر]] یزید به [[خانه خدا]] پناه برد ولی آنها [[احترام]] [[کعبه]] را نگاه نداشتند و با سنگ‌هایی که از منجنیق پرتاب شد آن را درهم کوبیدند<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]]، ص ۳۲۸.</ref>. |
| بدین‌گونه، [[رسولان]] مردم کوفه یکی پس از دیگری آمدند و [[نامه‌ها]] انبوهی گرفت تا امام در پاسخشان نوشت:
| |
| «به [[جماعت]] [[مؤمنان]] و [[مسلمانان]]! اما بعد... آنچه را که شرح دادید و یادآور شدید، همه را دریافتم. سخن عمده شما این است که: «ما را امامی نیست. به سوی ما بیا تا شاید [[خداوند]] به‌وسیله تو بر [[حق]] و [[هدایت]] گردمان آورد» اینک برادرم و پسر عمویم و [[معتمد]] خاندانم را به‌سوی شما فرستادم و به او دستور دادم که احوال و امور و آرای شما را به من گزارش کند، حال اگر گزارشی داد که آرای جمعی و نظر فردی [[اهل فضل]] و خردمندانتان همان‌گونه است که رسولانتان آورده‌اند و در نوشته‌هایتان خواندم، با سرعت به‌سوی شما می‌آیم و به جانم [[سوگند]] که امام، تنها، کسی است که عامل به کتاب و گیرندۀ به داد و ادا کننده به حق باشد و خویشتن خویش را بر [[مسیر خدا]] نگاه دارد. والسلام». و [[مسلم بن عقیل]] را به‌سوی آنان فرستاد<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۲۱.</ref>.
| |
| مسلم آمد و وارد [[کوفه]] شد. [[شیعیان]] نزد او آمدند و به [[نامه]] حسین گوش فرا دادند و گریستند و هجده هزار نفر با او [[بیعت]] کردند<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۲۱؛ مثیر الأحزان، ص۲۱؛ لهوف، ص۱۰.</ref> و مسلم بن عقیل به حسین{{ع}} نوشت:
| |
| «اما بعد، دیده‌بان به کسانش [[دروغ]] نگوید. تا به‌حال هجده هزار نفر از [[اهل کوفه]] با من بیعت کرده‌اند؛ پس تا نامه‌ام به تو می‌رسد در آمدن [[شتاب]] کن که [[مردم]] همگی با تو هستند و توجه و گرایشی به [[آل]] [[معاویه]] ندارند. و [[السلام]]»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۱۱.</ref>.
| |
| و در روایتی دیگر گوید: بیست و پنج هزار نفر با مسلم بن عقیل بیعت کردند.
| |
|
| |
|
| و در دیگری: چهل هزار نفر<ref>تاریخ ابن عساکر، ح۶۴۹.</ref>. | | == تلاش [[ابن عباس]] و [[عبدالله بن عمر]] برای منصرف ساختن [[امام]]{{ع}} == |
| مؤلف گوید: شاید [[کوفیان]] پس از ارسال نامه مسلم به [[امام]]{{ع}} نیز همچنان با مسلم بیعت می‌کرده‌اند تا عدد آنها به بیست و پنج یا چهل هزار نفر رسیده است.
| | امام حسین{{ع}} باقیمانده [[ماه شعبان]] و [[ماه رمضان]] و [[شوال]] و [[ذی القعده]] را در مکه ماند. در آن ایام «[[عبدالله بن عباس]]» و «عبدالله بن عمر» نیز در مکه بودند. آن دو که قصد مراجعت به [[مدینه]] را داشتند با هم نزد امام{{ع}} آمدند. عبدالله بن عمر عرض کرد: ای [[ابا عبدالله]]! خدا تو را [[رحمت]] کند. از خدایی که بازگشت تو به سوی اوست، [[پروا]] کن! تو از [[دشمنی]] و [[ستم]] [[مردم]] این [[دیار]] نسبت به [[خاندان]] خویش [[آگاهی]]، این مردم، [[یزید بن معاویه]] را به [[زمامداری]] پذیرفته‌اند، من می‌ترسم که مردم به جهت زر و سیم به او (یزید) [[گرایش]] پیدا کنند و تو را به [[قتل]] برسانند و به خاطر تو افراد زیادی کشته شوند. من از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیدم که می‌فرمود: «حسین کشته خواهد شد و اگر او را به قتل رسانند و تنهایش گذارده، یاری‌اش نکنند، [[خداوند]] تا [[روز رستاخیز]] آنان را [[خوار]] می‌کند!» و من [[مصلحت]] می‌بینم تو نیز همانند سایر [[مردم]] با یزید [[سازش]] کنی! همچنان که پیش از این در برابر [[معاویه]] [[شکیبایی]] ورزیده‌ای، اکنون نیز [[صبر]] پیشه ساز، تا خداوند بین تو و این گروه [[ستمگر]] [[داوری]] کند! |
| [[طبری]] گوید: عده‌ای از [[مردم بصره]] گرد هم آمدند و ماجرای حسین را بازگو کردند و برخی از ایشان به او پیوستند و همراهی‌اش کردند تا به [[شهادت]] رسیدند.
| |
| حسین{{ع}} برای [[بصریان]] نیز نامه نوشت و از آنها [[یاری]] خواست<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۸ - ۲۰۰.</ref>. گوید: یزید، [[نعمان بن بشیر]] را از [[حکومت کوفه]] [[عزل]] کرد و [[عبیدالله بن زیاد]] را، با [[حفظ]] [[امارت بصره]]، [[حاکم کوفه]] گردانید و فرمانش داد تا مسلم بن عقیل را بجوید و بکشد. [[ابن زیاد]] وارد کوفه شد و شیعیان را تعقیب کرد و مسلم بن عقیل بر او شورید و [[بیعت‌کنندگان]] رهایش کردند و او به [[تنهایی]] با [[سپاه ابن زیاد]] جنگید و ضربتی خورد که لب بالایش شکافت و دندان‌های پیشین‌اش افتادند. سپس از بالای [[خانه‌ها]] سنگ‌باران و آتش‌بارانش کردند. آنگاه [[محمد بن اشعث]] به‌سوی او رفت و گفت: «تو در امانی خود را به کشتن مده!» و این درحالی بود که سنگ‌ها در او اثر کرده و از [[جنگ]] [[درمانده]] و توانش کاسته شده و پشت خود را به کنار خانه‌ای تکیه داده بود. ابن [[اشعث]] نزدیک او شد و گفت: «تو در امانی» مسلم گفت: «من در امانم؟» گفت: آری، [[سپاهیان]] نیز گفتند: «تو در امانی» مسلم گفت: | |
| «[[آگاه]] باشید که اگر امانم نداده بودید دست به دست شما نمی‌دادم» پس از آن محاصره‌اش کردند و شمشیرش را از گردنش بیرون آوردند و او گفت: «این اولین [[مکر]] است! أمان شما چه شد؟» و روی به ابن اشعث کرد و گفت: «به [[خدا]] [[سوگند]] می‌بینم که تو بزودی از انجام امانی که به من داده‌ای درمانده می‌شوی، آیا خیری در تو هست؟ آیا می‌توانی کسی را از سوی خودت بفرستی تا [[پیام]] مرا به حسین برساند؟ من چنان می‌بینم که او امروز یا فردا به‌سوی شما می‌آید، او و خاندانش، و این [[بی‌تابی]] و [[اندوه]] من برای آن است. کسی را بفرست تا به او بگوید: «[[مسلم بن عقیل]] درحالی مرا نزد تو فرستاده که خودش در دست آن [[قوم]] [[اسیر]] شده و [[گمان]] ندارد تا فردا زنده بماند. با [[اهل‌بیت]] خود بازگرد. [[اهل کوفه]] تو را نفریبند که آنها [[اصحاب]] پدرت هستند؛ همان که برای جدا شدن از آنها آرزوی [[مرگ]] یا کشته شدن داشت! [[کوفیان]] به تو و به من [[دروغ]] گفتند و دروغ شنیده را تدبیری نیست!» ابن اشعث گفت: «به خدا سوگند چنین می‌کنم و به [[ابن زیاد]] می‌گویم که من به تو [[امان]] داده‌ام». مسلم را با همان حال نزد ابن زیاد بردند و بین آنها سخنانی گذشت و ابن زیاد به او گفت: به جانم سوگند که تو کشته می‌شوی! مسلم گفت: این چنین است؟ گفت: آری. گفت: پس مهلت بده تا به یکی از خویشاوندانم [[وصیت]] کنم. سپس به اطرافیان ابن زیاد نگریست و [[عمر سعد]] را دید و گفت: [[عمر]]! میان من و تو پیوند [[خویشاوندی]] است، من اکنون به تو نیاز دارم و بر تو [[واجب]] است که خواسته مرا که یک [[راز]] است به انجام رسانی. [[عمر سعد]] از پذیرش آن [[امتناع]] کرد و [[عبیدالله بن زیاد]] به او گفت: از پذیرش خواسته پسر عمویت سر باز مزن. او برخاست و با مسلم در کناری که در دید [[ابن زیاد]] بود نشست و مسلم به او گفت:
| |
| «من از هنگامی‌که به [[کوفه]] آمدم تا به‌حال هفتصد درهم بدهکار شده‌ام، تو از سوی من آن را ادا کن. و نیز جنازه مرا از ابن زیاد بخواه و آن را [[دفن]] کن و کسی را به سوی حسین بفرست که او را بازگرداند، چون برای او نوشته‌ام که [[مردم]] با او هستند و وی اکنون در راه است». عمر سعد راز مسلم را برای ابن زیاد فاش کرد و ابن زیاد گفت: «[[امین]] هرگز به تو [[خیانت]] نمی‌کند ولی گاهی [[خائن]] امین گرفته می‌شود» و دستور داد مسلم را بالای قصر ببرند و گردنش را بزنند.
| |
|
| |
|
| مسلم به [[محمد بن اشعث]] گفت: «[[آگاه]] باش! به [[خدا]] [[سوگند]] اگر تو امانم نداده بودی هرگز [[تسلیم]] نمی‌شدم. برخیز و با شمشیرت از من [[دفاع]] کن که به [[امانت]] خیانت کردی! سپس به بالای قصرش بردند و او درحالی‌که [[تکبیر]] می‌گفت و [[استغفار]] می‌کرد و بر [[فرشتگان]] و [[رسولان]] خدا [[درود]] می‌فرستاد، گفت:
| | [[امام حسین]]{{ع}} در پاسخ او فرمود: {{متن حدیث|أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ! أَنَا أُبَايِعُ يَزِيدَ وَ أَدْخُلُ فِي صُلْحِهِ وَ قَدْ قَالَ النَّبِيُّ{{صل}} فِيهِ وَ فِي أَبِيهِ مَا قَالَ؟!}}؛ «ای اباعبدالرحمن! آیا من با یزید [[بیعت]] کنم و با وی از در سازش درآیم با آنکه [[پیامبر]]{{صل}} درباره وی و پدرش آن سخنان را فرمود؟!!» ([[عبدالله بن عمر]] هیچ پاسخی در برابر این سخن نداشت). |
| «پروردگارا! بین ما و بین مردمی که ما را [[فریب]] دادند و دروغمان گفتند و رهایمان کردند [[داوری]] فرما!» و از بلندای قصر گردن زده شد و سر و جسمش بر [[زمین]] افتاد.
| |
| ابن زیاد دستور داد «[[هانی بن عروه]]» را نیز به بازار ببرند و گردن بزنند و سر هر دو را با نامه‌ای برای یزید فرستاد و یزید در پاسخش نوشت: «اما بعد، براستی که تو همانی که دوست دارم، زیرکانه و قدرتمندانه عمل کردی، [[شجاع]] و [[دلیر]] و [[بی‌باک]]. براستی که [[بی‌نیازی]] آوردی و کفایت کردی و [[گمان]] و باورم را دربارۀ خودت راست گردانیدی.»..<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۹ - ۲۱۵؛ ارشاد مفید، ص۱۹۹ - ۲۰۰.</ref>.<ref>[[سید مرتضی عسکری|عسکری، سید مرتضی]]، [[ترجمه معالم المدرستین ج۳ (کتاب)|ترجمه معالم المدرستین]] ج۳، ص ۶۶.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==[[امام حسین]]{{ع}} از [[مدینه]] خارج می‌شود==
| | [[ابن عباس]] که تا آن لحظه ساکت نشسته بود، عرض کرد: ای [[ابا عبدالله]]! راست گفتی. پیامبر{{صل}} در [[حیات]] خود فرمود: «مرا با یزید چه کار؟! خداوند کار یزید را [[مبارک]] نگرداند! او فرزندم و دخترزاده‌ام حسین{{ع}} را خواهد کشت. [[سوگند]] به آن کس که جانم در دست اوست فرزندم در میان گروهی که از کشته شدنش جلوگیری نکرده‌اند، کشته نخواهد شد مگر آنکه خداوند میان [[قلب]] و زبانشان جدایی افکند (و آنان را به [[نفاق]] گرفتار کند). سپس ابن عباس گریست و امام حسین{{ع}} نیز همراه او [[گریه]] کرد و فرمود: {{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! تَعْلَمُ أَنِّي ابْنُ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ{{صل}}}}؛ «ای ابن عباس! آیا می‌دانی که من فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}} هستم!». ابن عباس پاسخ داد: «آری! می‌دانیم و مطمئنیم که کسی جز تو در این [[دنیا]] فرزند دختر رسول خدا{{صل}} نیست و [[یاری]] تو بر این [[امت]] همانند [[فریضه]] [[نماز]] و [[زکات]] ـ که هیچ یک از این دو بدون دیگری پذیرفته نیست ـ [[واجب]] است». |
| امام حسین{{ع}} در شب یکشنبه، دو [[روز]] مانده به پایان [[ماه رجب]] [[سال ۶۰ هجری]]، به [[اتفاق]] [[فرزندان]]، [[برادران]]، برادرزادگان و همه [[خاندان]] خود- جز [[محمد بن حنفیه]]- از مدینه خارج شد در حالی که این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کرد: {{متن قرآن|فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>«آنگاه (موسی) از آن (شهر) هراسان در حالی که (هر سو را) پاس می‌داشت، بیرون رفت، گفت: پروردگارا! مرا از گروه ستمکاران رهایی بخش» سوره قصص، آیه ۲۱.</ref>.
| |
| [[امام]]{{ع}} شاهراه (مدینه- [[مکه]]) را در پیش گرفت. پسر عمویش [[مسلم بن عقیل]] عرض کرد: «ای فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}}! به [[عقیده]] من اگر همانند [[عبدالله بن زبیر]] از راه فرعی می‌رفتیم بهتر بود؛ زیرا نگرانیم [[دشمنان]] ما را تعقیب کنند!».
| |
| امام{{ع}} به وی فرمود: «نه به [[خدا]] [[سوگند]] ای [[پسر عمو]]! من هرگز از این راه جدا نمی‌شوم تا خانه‌های مکه را ببینم یا [[خداوند]] آنچه را که [[دوست]] دارد و می‌پسندد پیش آورد»<ref>{{متن حدیث|لَا وَ اللهِ يَا بْنَ عَمِّي! لَا فَارَقْتُ هَذَا الطَّرِيقَ أَبَداً أَوْ أَنْظُرَ إِلَى أَبْيَاتِ مَكَّةَ أَوْ يَقْضِيَ اللهُ فِي ذَلِكَ مَا يُحِبُّ وَ يَرْضَى}}؛ فتوح ابن اعثم، ج۵، ص۳۴- ۳۵؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج۱، ص۱۸۹ (با اندکی تفاوت).</ref>.
| |
|
| |
|
| امام{{ع}} در همان گام‌های نخستین نشان می‌دهد که [[شجاعانه]] قدم بر می‌دارد، و چنان نیست که از یک گروه گشتی [[دشمن]] که بخواهد در اثنای راه بر او [[یورش]] برد، وحشتی به خود راه دهد، بلکه آماده است ضربات خود را یکی پس از دیگری بر آنها وارد سازد. | | [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: «ای [[ابن عباس]]! چه می‌گویی درباره گروهی که دخترزاده [[پیامبر خدا]]{{صل}} را از [[خانه]] و کاشانه و زادگاهش و از [[حرم]] [[رسول خدا]] و از مجاورت قبرش و [[مسجد]] و محل هجرتش بیرون کرده‌اند؟ و او را نگران و هراسان تنها گذاشته‌اند که نه در جایی [[آسایش]] دارد و نه در دیاری [[پناه]]. می‌خواهند خونش را بریزند با آنکه هرگز چیزی را برای [[خداوند]] [[شریک]] قرار نداده و جز او را [[ولیّ]] خود برنگزیده و از [[سنت رسول خدا]]{{صل}} چیزی را [[تغییر]] نداده است»<ref>{{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! فَمَا تَقُولُ فِي قَوْمٍ أَخْرَجُوا ابْنَ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ{{صل}} مِنْ دَارِهِ وَ قَرَارِهِ وَ مَوْلِدِهِ، وَ حَرَمِ رَسُولِهِ وَ مُجَاوَرَةِ قَبْرِهِ وَ مَوْلِدِهِ وَ مَسْجِدِهِ، وَ مَوْضِعِ مَهَاجِرِهِ، فَتَرَكُوهُ خَائِفاً مَرْعُوباً لَا يَسْتَقِرُّ فِي قَرَارٍ، وَ لَا يَأْوِي فِي مَوْطِنٍ، يُرِيدُونَ فِي ذَلِكَ قَتْلَهُ وَ سَفْكَ دَمِهِ، وَ هُوَ لَمْ یُشْرِكْ بِاللَّهِ شَيْئاً، وَ لَا اتَّخَذَ مِنْ دُونِهِ وَليّاً، وَ لَمْ يَتَغَیَّرْ عَمَّا كَانَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللهِ}}</ref>. ابن عباس عرض کرد: «من درباره آنها جز این نمی‌گویم که: {{متن قرآن|أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلَا يَأْتُونَ الصَّلَاةَ إِلَّا وَهُمْ كُسَالَى}}<ref>«هیچ‌چیز آنان را از پذیرفته شدن بخشش‌هایشان باز نداشت جز اینکه آنان به خداوند و پیامبرش انکار ورزیدند و جز با کسالت نماز نمی‌گزارند و جز با ناخشنودی بخشش نمی‌کنند» سوره توبه، آیه ۵۴.</ref>، {{متن قرآن|يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا * مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا}}<ref>«بی‌گمان منافقان، با خداوند نیرنگ می‌بازند و او نیز با آنان تدبیر می‌کند و (اینان) چون به نماز ایستند با گران‌جانی می‌ایستند، برابر مردم ریا می‌ورزند و خداوند را جز اندکی یاد نمی‌کنند * میان آن (دو گروه) سرگردان مانده‌اند، نه با اینانند نه با آنان و هر که را خداوند در گمراهی وانهد هرگز برای او راهی نخواهی یافت» سوره نساء، آیه ۱۴۲-۱۴۳.</ref> |
| برای امام حسین{{ع}} زیبنده نیست که از [[ترس]] چنین حملاتی راه اصلی را رها کرده از بیراهه برود. | |
| در ضمن این [[حقیقت]] آشکار می‌شود که دشمن غدار و سفاک، همچون [[سایه]]، پسر [[پیغمبر]] خدا{{صل}} را دنبال می‌کرد؛ زیرا در برابر [[مطامع]] آنها [[تسلیم]] نشده بود.<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]]، ص ۳۲۷.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==ورود امام حسین{{ع}} به مکه==
| | سپس [[ابن عباس]] افزود: «بر امثال این گروه [[عذاب]] هولناکی فرود خواهد آمد، ولی ای فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}} تو بزرگ همه افتخار کنندگان به [[رسول خدا]]{{صل}} و فرزند سرور زنان عالم حضرت بتول{{س}} هستی. ای فرزند دختر رسول خدا{{صل}} [[گمان]] مکن که [[خداوند]] آنچه را که [[ستمگران]] انجام می‌دهند [[غافل]] است. من [[گواهی]] می‌دهم که هر کس از [[همراهی]] با تو دوری کند و در [[اندیشه]] [[جنگ]] با تو و [[پیامبر خدا]] محمد{{صل}} باشد، بهره‌ای (از [[ایمان]]) ندارد!». [[امام]] فرمود: {{متن حدیث|اَللَّهُمَّ اشْهَدْ}}؛ «خدایا [[گواه]] باش!». |
| امام حسین{{ع}} در [[شب جمعه]] سوم [[شعبان]] (سال ۶۰ هجری) در حالی که این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کرد وارد [[سرزمین مکه]] شد: {{متن قرآن|وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ}}<ref>«و چون روی به سوی مدین نهاد گفت: امید است پروردگارم مرا به راه میانه رهنمون گردد» سوره قصص، آیه ۲۲.</ref> و با ورود به [[مکه]] خاندانش بسیار خوشحال شدند، ولی [[حضور امام]]{{ع}} در مکه برای [[عبدالله بن زبیر]] که در [[اندیشه]] [[بیعت مردم]] مکه با خود بود، سخت و نگران کننده بود؛ زیرا می‌دانست با وجود [[امام حسین]]{{ع}} در مکه کسی با وی [[بیعت]] نخواهد کرد<ref>ارشاد مفید، ص۳۷۷؛ فتوح ابن اعثم، ج۵، ص۳۷؛ بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۲ (با مقداری تفاوت).</ref>.
| |
|
| |
|
| به [[یقین]] مکه مقصد نهایی امام حسین{{ع}} نبود زیرا می‌دانست درگیری میان او و [[یزیدیان]] حتمی است و او نمی‌خواست [[حرم امن]] [[خدا]] مورد هتک یزیدیان قرار گیرد، و [[قداست]] آن با [[هجوم]] این گروه خدانشناس که حرمتی برای ارزش‌های والای [[اسلام]] قائل نبودند زیر سؤال برود.
| | ابن عباس ادامه داد: «فدایت شوم ای فرزند دختر رسول خدا{{صل}}! گویا می‌خواهی من به تو بپیوندم و تو را [[یاری]] کنم! به خدایی که معبودی جز او نیست [[سوگند]]! اگر من با این شمشیرم در پیش روی تو آن قدر بجنگم که [[شمشیر]] از کفم رها شود، باز یک صدم از [[حقّ]] تو را ادا نکردم! اکنون من در خدمتت هستم [[فرمان]] ده!». |
| همان‌گونه که در مورد عبدالله بن زبیر چنین اتفاق افتاد، او مدتی بعد [[مکیان]] را با خود همراه کرد و به هنگام هجوم [[لشکر]] یزید به [[خانه خدا]] [[پناه]] برد ولی آنها [[احترام]] [[کعبه]] را نگاه نداشتند و با سنگ‌هایی که از منجنیق پرتاب شد آن را درهم کوبیدند.<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]]، ص ۳۲۸.</ref>.
| |
| | |
| ==تلاش [[ابن عباس]] و [[عبدالله بن عمر]] برای منصرف ساختن [[امام]]{{ع}}==
| |
| امام حسین{{ع}} باقیمانده [[ماه شعبان]] و [[ماه رمضان]] و [[شوال]] و [[ذی القعده]] را در مکه ماند. در آن ایام «[[عبدالله بن عباس]]» و «عبدالله بن عمر» نیز در مکه بودند. آن دو که قصد مراجعت به [[مدینه]] را داشتند با هم نزد امام{{ع}} آمدند. عبدالله بن عمر عرض کرد: ای [[اباعبدالله]]! خدا تو را [[رحمت]] کند. از خدایی که بازگشت تو به سوی اوست، [[پروا]] کن! تو از [[دشمنی]] و [[ستم]] [[مردم]] این [[دیار]] نسبت به [[خاندان]] خویش [[آگاهی]]، این مردم، [[یزید بن معاویه]] را به [[زمامداری]] پذیرفته‌اند، من می‌ترسم که مردم به جهت زر و سیم به او (یزید) [[گرایش]] پیدا کنند و تو را به [[قتل]] برسانند و به خاطر تو افراد زیادی کشته شوند.
| |
| من از [[رسول خدا]]{{صل}} شنیدم که می‌فرمود: «حسین کشته خواهد شد و اگر او را به قتل رسانند و تنهایش گذارده، یاری‌اش نکنند، [[خداوند]] تا [[روز رستاخیز]] آنان را [[خوار]] می‌کند!» و من [[مصلحت]] می‌بینم تو نیز همانند سایر [[مردم]] با یزید [[سازش]] کنی! و همچنان که پیش از این در برابر [[معاویه]] [[شکیبایی]] ورزیده‌ای اکنون نیز [[صبر]] پیشه ساز، تا خداوند بین تو و این گروه [[ستمگر]] [[داوری]] کند!
| |
|
| |
|
| [[امام حسین]]{{ع}} در پاسخ او فرمود: {{متن حدیث|أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ! أَنَا أُبَايِعُ يَزِيدَ وَ أَدْخُلُ فِي صُلْحِهِ وَ قَدْ قَالَ النَّبِيُّ{{صل}} فِيهِ وَ فِي أَبِيهِ مَا قَالَ؟!}}؛ «ای اباعبدالرحمن! آیا من با یزید [[بیعت]] کنم و با وی از در سازش درآیم با آنکه [[پیامبر]]{{صل}} درباره وی و پدرش آن سخنان را فرمود؟!!» ([[عبدالله بن عمر]] هیچ پاسخی در برابر این سخن نداشت).
| | [[عبدالله بن عمر]] که تا آن لحظه [[شاهد]] گفتگوهای امام و ابن عباس بود و مراتب [[اخلاص]] و ارادت ابن عباس را شنید به سخن آمد و رو به ابن عباس کرد و گفت: «ای ابن عباس! بس است، از این گونه سخنان بگذریم!» آنگاه عبدالله بن عمر رو به امام کرد و عرض کرد: «ای [[ابا عبدالله]]! از تصمیمی که گرفته‌ای، دست بردار و از همین جا به [[مدینه]] بازگرد و با این گروه از درِ [[سازش]] درآی و از زادگاه و [[حرم]] جدت رسول خدا{{صل}} دور مشو! و به دست این گروهی که بهره‌ای از ایمان ندارند بهانه مده! و اگر بنای [[بیعت]] نداری، تا وقتی که [[مخالفت]] علنی نکردی، با تو کاری ندارند. [[امید]] است [[یزید بن معاویه]] ـ که [[خدا]] لعنتش کند ـ مدت زیادی [[عمر]] نکند و خداوند تو را از [[شر]] وی کفایت کند». |
| [[ابن عباس]] که تا آن لحظه ساکت نشسته بود، عرض کرد: ای [[اباعبدالله]]! راست گفتی. پیامبر{{صل}} در [[حیات]] خود فرمود: «مرا با یزید چه کار؟! خداوند کار یزید را [[مبارک]] نگرداند! او فرزندم و دخترزاده‌ام حسین{{ع}} را خواهد کشت. [[سوگند]] به آن کس که جانم در دست اوست فرزندم در میان گروهی که از کشته شدنش جلوگیری نکرده‌اند، کشته نخواهد شد مگر آنکه خداوند میان [[قلب]] و زبانشان جدایی افکند (و آنان را به [[نفاق]] گرفتار کند).
| |
| سپس ابن عباس گریست و امام حسین{{ع}} نیز همراه او [[گریه]] کرد و فرمود: {{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! تَعْلَمُ أَنِّي ابْنُ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ{{صل}}}}؛ «ای ابن عباس! آیا می‌دانی که من فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}} هستم!».
| |
| ابن عباس پاسخ داد: «آری! می‌دانیم و مطمئنیم که کسی جز تو در این [[دنیا]] فرزند دختر رسول خدا{{صل}} نیست و [[یاری]] تو بر این [[امت]] همانند [[فریضه]] [[نماز]] و [[زکات]]- که هیچ یک از این دو بدون دیگری پذیرفته نیست- [[واجب]] است».
| |
| | |
| [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: «ای [[ابن عباس]]! چه می‌گویی درباره گروهی که دخترزاده [[پیامبر خدا]]{{صل}} را از [[خانه]] و کاشانه و زادگاهش و از [[حرم]] [[رسول خدا]] و از مجاورت قبرش و [[مسجد]] و محل هجرتش بیرون کرده‌اند؟ و او را نگران و هراسان تنها گذاشته‌اند که نه در جایی [[آسایش]] دارد و نه در دیاری [[پناه]]. می‌خواهند خونش را بریزند با آنکه هرگز چیزی را برای [[خداوند]] [[شریک]] قرار نداده و جز او را [[ولیّ]] خود برنگزیده و از [[سنت رسول خدا]]{{صل}} چیزی را [[تغییر]] نداده است».<ref>{{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! فَمَا تَقُولُ فِي قَوْمٍ أَخْرَجُوا ابْنَ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ{{صل}} مِنْ دَارِهِ وَ قَرَارِهِ وَ مَوْلِدِهِ، وَ حَرَمِ رَسُولِهِ وَ مُجَاوَرَةِ قَبْرِهِ وَ مَوْلِدِهِ وَ مَسْجِدِهِ، وَ مَوْضِعِ مَهَاجِرِهِ، فَتَرَكُوهُ خَائِفاً مَرْعُوباً لَا يَسْتَقِرُّ فِي قَرَارٍ، وَ لَا يَأْوِي فِي مَوْطِنٍ، يُرِيدُونَ فِي ذَلِكَ قَتْلَهُ وَ سَفْكَ دَمِهِ، وَ هُوَ لَمْ یُشْرِكْ بِاللَّهِ شَيْئاً، وَ لَا اتَّخَذَ مِنْ دُونِهِ وَليّاً، وَ لَمْ يَتَغَیَّرْ عَمَّا كَانَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللهِ}}</ref>.
| |
| ابن عباس عرض کرد: «من درباره آنها جز این نمی‌گویم که: {{متن قرآن|أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلَا يَأْتُونَ الصَّلَاةَ إِلَّا وَهُمْ كُسَالَى}}<ref>«هیچ‌چیز آنان را از پذیرفته شدن بخشش‌هایشان باز نداشت جز اینکه آنان به خداوند و پیامبرش انکار ورزیدند و جز با کسالت نماز نمی‌گزارند و جز با ناخشنودی بخشش نمی‌کنند» سوره توبه، آیه ۵۴.</ref>، {{متن قرآن|يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا * مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا}}<ref>«بی‌گمان منافقان، با خداوند نیرنگ می‌بازند و او نیز با آنان تدبیر می‌کند و (اینان) چون به نماز ایستند با گران‌جانی می‌ایستند، برابر مردم ریا می‌ورزند و خداوند را جز اندکی یاد نمی‌کنند * میان آن (دو گروه) سرگردان مانده‌اند، نه با اینانند نه با آنان و هر که را خداوند در گمراهی وانهد هرگز برای او راهی نخواهی یافت» سوره نساء، آیه ۱۴۲-۱۴۳.</ref>
| |
| | |
| سپس [[ابن عباس]] افزود: «بر امثال این گروه [[عذاب]] هولناکی فرود خواهد آمد، ولی ای فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}} تو بزرگ همه [[افتخار]] کنندگان به [[رسول خدا]]{{صل}} و فرزند [[سرور زنان عالم]] حضرت [[بتول]]{{س}} هستی. ای فرزند دختر رسول خدا{{صل}} [[گمان]] مکن که [[خداوند]] از آنچه را که [[ستمگران]] انجام می‌دهند [[غافل]] است. من [[گواهی]] می‌دهم که هر کس از [[همراهی]] با تو دوری کند و در [[اندیشه]] [[جنگ]] با تو و [[پیامبر خدا]] محمد{{صل}} باشد، بهره‌ای (از [[ایمان]]) ندارد!».
| |
| [[امام]] فرمود: {{متن حدیث|اَللَّهُمَّ اشْهَدْ}}؛ «خدایا [[گواه]] باش!».
| |
| ابن عباس ادامه داد: «فدایت شوم ای فرزند دختر رسول خدا{{صل}}! گویا می‌خواهی من به تو بپیوندم و تو را [[یاری]] کنم! به خدایی که معبودی جز او نیست [[سوگند]]! اگر من با این شمشیرم در پیش روی تو آن قدر بجنگم که [[شمشیر]] از کفم رها شود، باز یک صدم از [[حقّ]] تو را ادا نکردم! اکنون من در خدمتت هستم [[فرمان]] ده!».
| |
| [[عبدالله بن عمر]] که تا آن لحظه [[شاهد]] گفتگوهای امام و ابن عباس بود و مراتب [[اخلاص]] و ارادت ابن عباس را شنید به سخن آمد و رو به ابن عباس کرد و گفت: | |
| «ای ابن عباس! بس است، از این گونه سخنان بگذریم!» آنگاه عبدالله بن عمر رو به امام کرد و عرض کرد: | |
| «ای [[اباعبدالله]]! از تصمیمی که گرفته‌ای، دست بردار و از همین جا به [[مدینه]] بازگرد و با این گروه از درِ [[سازش]] درآی و از زادگاه و [[حرم]] جدت رسول خدا{{صل}} دور مشو! و به دست این گروهی که بهره‌ای از ایمان ندارند بهانه مده! و اگر بنای [[بیعت]] نداری، تا وقتی که [[مخالفت]] علنی نکردی، با تو کاری ندارند. [[امید]] است [[یزید بن معاویه]]- که [[خدا]] لعنتش کند- مدت زیادی [[عمر]] نکند و خداوند تو را از [[شر]] وی کفایت کند». | |
|
| |
|
| [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|أُفٍّ لِهَذَا الْكَلَامِ أَبَداً مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ! أَسْأَلُكَ بِاللَّهِ يَا عَبْدَ اللهِ أَنَا عِنْدَكَ عَلَى خَطَأٍ مِنْ أَمْرِي هَذَا؟ فَإِنْ كُنْتُ عِنْدَكَ عَلَى خَطَأٍ فَرُدَّنِي فَإِنِّي أَخْضَعُ وَ أَسْمَعُ وَ أُطِيعُ}}؛ «برای همیشه تا آنگاه که [[آسمان]] و [[زمین]] پابرجاست، [[نفرین]] بر این سخن باد!. ای عبدالله ([[ابن عمر]])! تو را به [[خدا]] [[سوگند]] می‌دهم! آیا به نظر تو من در تصمیم خود [[اشتباه]] می‌کنم؟ اگر من در اشتباهم، بگو که من می‌شنوم و می‌پذیرم». | | [[امام حسین]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|أُفٍّ لِهَذَا الْكَلَامِ أَبَداً مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ! أَسْأَلُكَ بِاللَّهِ يَا عَبْدَ اللهِ أَنَا عِنْدَكَ عَلَى خَطَأٍ مِنْ أَمْرِي هَذَا؟ فَإِنْ كُنْتُ عِنْدَكَ عَلَى خَطَأٍ فَرُدَّنِي فَإِنِّي أَخْضَعُ وَ أَسْمَعُ وَ أُطِيعُ}}؛ «برای همیشه تا آنگاه که [[آسمان]] و [[زمین]] پابرجاست، [[نفرین]] بر این سخن باد! ای عبدالله ([[ابن عمر]])! تو را به [[خدا]] [[سوگند]] می‌دهم! آیا به نظر تو من در تصمیم خود [[اشتباه]] می‌کنم؟ اگر من در اشتباهم، بگو که من می‌شنوم و می‌پذیرم». |
| [[عبدالله بن عمر]] گفت: «نه به خدا سوگند! [[خداوند]] هرگز فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}} را در اشتباه نمی‌گذارد، و هرگز [[یزید بن معاویه]] - که خدا لعنتش کند - با تویی که [[پاک]] و برگزیده [[خاندان]] [[پیامبری]]، در امر [[خلافت]] هم پایه نیست، ولی می‌ترسم که این چهره زیبای تو را آماج شمشیرهای خود قرار داده و از این [[امت]] برخوردی را که انتظارش را نداری ببینی. پس با ما به [[مدینه]] برگرد و اگر [[دوست]] نداشتی که [[بیعت]] کنی، هرگز بیعت مکن ولی در خانه‌ات بنشین (و [[پرچم]] [[مخالفت]] بلند نکن!)».
| |
|
| |
|
| [[امام]]{{ع}} فرمود: «هیهات! ای فرزند [[عمر]]! این گروه مرا رها نخواهند کرد هر چند مرا بر [[حق]] دانند، و اگر هم مرا بر حق ندانند باز رهایم نخواهند کرد تا به [[اکراه]] هم شده بیعت نمایم یا مرا به [[قتل]] رسانند. ای عبدالله بن عمر! آیا نمی‌دانی از نشانه‌های [[پستی]] [[دنیا]] نزد خدا این است که سر «[[یحیی بن زکریا]]» را برای [[زن]] بدکاره‌ای از [[زنان]] [[بنی اسرائیل]] بردند با این که سر بریده علیه آنان به روشنی سخن می‌گفت؟! ای اباعبدالرحمن آیا نمی‌دانی که [[قوم بنی‌اسرائیل]] از [[طلوع فجر]] تا [[طلوع]] [[آفتاب]] هفتاد [[پیامبر]] را می‌کشتند آنگاه (با خیالی [[آسوده]]) در بازارها نشسته و به [[خرید و فروش]] می‌پرداختند آن چنان که گویی هیچ کار خلافی مرتکب نشده‌اند؟! خداوند نیز در کیفرشان [[شتاب]] نفرمود تا آنکه پس از فرصتی، آنان را با [[صلابت]] و [[قدرت]] به [[کیفر]] رساند (و درهم کوبید). | | [[عبدالله بن عمر]] گفت: «نه به خدا سوگند! [[خداوند]] هرگز فرزند [[دختر رسول خدا]]{{صل}} را در اشتباه نمی‌گذارد و هرگز یزید بن معاویه ـ که خدا لعنتش کند ـ با تویی که [[پاک]] و برگزیده [[خاندان]] [[پیامبری]]، در امر [[خلافت]] هم پایه نیست، ولی می‌ترسم که این چهره زیبای تو را آماج شمشیرهای خود قرار داده و از این [[امت]] برخوردی را که انتظارش را نداری ببینی. پس با ما به [[مدینه]] برگرد و اگر [[دوست]] نداشتی که [[بیعت]] کنی، هرگز بیعت مکن ولی در خانه‌ات بنشین (و [[پرچم]] [[مخالفت]] بلند نکن!)». |
|
| |
|
| ای اباعبدالرحمن! از [[خدا]] بترس! و دست از [[یاری]] من بر مدار.... | | [[امام]]{{ع}} فرمود: «هیهات! ای فرزند [[عمر]]! این گروه مرا رها نخواهند کرد هر چند مرا بر [[حق]] دانند و اگر هم مرا بر حق ندانند باز رهایم نخواهند کرد تا به [[اکراه]] هم شده بیعت نمایم یا مرا به [[قتل]] رسانند. ای عبدالله بن عمر! آیا نمی‌دانی از نشانه‌های [[پستی]] [[دنیا]] نزد خدا این است که سر «[[یحیی بن زکریا]]» را برای [[زن]] بدکاره‌ای از [[زنان]] [[بنی اسرائیل]] بردند با این که سر بریده علیه آنان به روشنی سخن می‌گفت؟! ای اباعبدالرحمن آیا نمی‌دانی که [[قوم بنی‌اسرائیل]] از طلوع فجر تا [[طلوع]] [[آفتاب]] هفتاد [[پیامبر]] را می‌کشتند آنگاه (با خیالی آسوده) در بازارها نشسته و به [[خرید و فروش]] می‌پرداختند آن چنان که گویی هیچ کار خلافی مرتکب نشده‌اند؟! خداوند نیز در کیفرشان [[شتاب]] نفرمود تا آنکه پس از فرصتی، آنان را با [[صلابت]] و [[قدرت]] به [[کیفر]] رساند (و درهم کوبید). ای اباعبدالرحمن! از [[خدا]] بترس! و دست از [[یاری]] من بر مدار... . ای فرزند [[عمر]]! اگر برای تو [[همراهی]] با من دشوار و سنگین است، پس معذور و مرخصی! ولی... از این گروه کناره بگیر و در [[بیعت]] [[شتاب]] مکن تا ببینی کار به کجا می‌انجامد!»<ref>{{متن حدیث|هَيْهَاتَ يَا بْنَ عُمَرَ! إِنَّ الْقَوْمَ لَا يَتْرُكُونِي وَ إِنْ أَصَابُونِي، وَ إِنْ لَمْ يُصِيبُونِي فَلَا يَزَالُونَ حَتَّى أُبَايِعَ وَ أَنَا كَارِهٌ، أَوْ يَقْتُلُونِي، أَ مَا تَعْلَمُ يَا عَبْدَ اللهِ! أَنَّ مِنْ هَوَانِ هَذِهِ الدُّنْيَا عَلَى اللهِ تَعَالَى أَنَّهُ أُتِيَ بِرَأْسِ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا{{ع}} إِلَى بَغِيَّةٍ مِنْ بَغَايَا بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ الرَّأْسُ يَنْطِقُ بِالْحُجَّةِ عَلَيْهِمْ؟! أَ مَا تَعْلَمُ أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ! أَنَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَانُوا يَقْتُلُونَ مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ سَبْعِينَ نَبِيّاً ثُمَّ يَجْلِسُونَ فِي أَسْوَاقِهِمْ يَبِيعُونَ وَ يَشْتَرُونَ كُلُّهُمْ كَأَنَّهُمْ لَمْ يَصْنَعُوا شَيْئاً، فَلَمْ يُعَجِّلِ اللهُ عَلَيْهِمْ، ثُمَّ أَخَذَهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ أَخْذَ عَزِيزٍ مُقْتَدِرٍ؛ إِتَّقِ اللهَ أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ، وَ لَا تَدَعَنَّ نُصْرَتِي وَ اذْكُرْنِي فِي صَلَاتِكَ... يَا ابْنَ عُمَرَ! فَإِنْ كَانَ الْخُرُوجُ مَعِي مِمَّا يَصْعَبُ عَلَيْكَ وَ يَثْقُلُ فَأَنْتَ فِي أَوْسَعِ الْعُذْرِ، وَ لَكِنْ... إِجْلِسْ عَنِ الْقَوْمِ، وَ لَا تَعْجَلْ بِالْبَيْعَةِ لَهُمْ حَتَّى تَعْلَمَ إِلَى مَا تَؤُولُ الْأُمُورُ}}</ref>. |
| ای فرزند [[عمر]]! اگر برای تو [[همراهی]] با من دشوار و سنگین است، پس معذور و مرخصی! ولی... از این گروه کناره بگیر و در [[بیعت]] [[شتاب]] مکن تا ببینی کار به کجا می‌انجامد!».<ref>{{متن حدیث|هَيْهَاتَ يَا بْنَ عُمَرَ! إِنَّ الْقَوْمَ لَا يَتْرُكُونِي وَ إِنْ أَصَابُونِي، وَ إِنْ لَمْ يُصِيبُونِي فَلَا يَزَالُونَ حَتَّى أُبَايِعَ وَ أَنَا كَارِهٌ، أَوْ يَقْتُلُونِي، أَ مَا تَعْلَمُ يَا عَبْدَ اللهِ! أَنَّ مِنْ هَوَانِ هَذِهِ الدُّنْيَا عَلَى اللهِ تَعَالَى أَنَّهُ أُتِيَ بِرَأْسِ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا{{ع}} إِلَى بَغِيَّةٍ مِنْ بَغَايَا بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ الرَّأْسُ يَنْطِقُ بِالْحُجَّةِ عَلَيْهِمْ؟! أَ مَا تَعْلَمُ أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ! أَنَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَانُوا يَقْتُلُونَ مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ سَبْعِينَ نَبِيّاً ثُمَّ يَجْلِسُونَ فِي أَسْوَاقِهِمْ يَبِيعُونَ وَ يَشْتَرُونَ كُلُّهُمْ كَأَنَّهُمْ لَمْ يَصْنَعُوا شَيْئاً، فَلَمْ يُعَجِّلِ اللهُ عَلَيْهِمْ، ثُمَّ أَخَذَهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ أَخْذَ عَزِيزٍ مُقْتَدِرٍ؛ إِتَّقِ اللهَ أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ، وَ لَا تَدَعَنَّ نُصْرَتِي وَ اذْكُرْنِي فِي صَلَاتِكَ... يَا ابْنَ عُمَرَ! فَإِنْ كَانَ الْخُرُوجُ مَعِي مِمَّا يَصْعَبُ عَلَيْكَ وَ يَثْقُلُ فَأَنْتَ فِي أَوْسَعِ الْعُذْرِ، وَ لَكِنْ... إِجْلِسْ عَنِ الْقَوْمِ، وَ لَا تَعْجَلْ بِالْبَيْعَةِ لَهُمْ حَتَّى تَعْلَمَ إِلَى مَا تَؤُولُ الْأُمُورُ}}</ref>. | |
|
| |
|
| سپس [[امام]]{{ع}} رو به [[عبدالله بن عباس]] کرد و فرمود: «ای [[ابن عباس]]! تو پسرعموی پدر [[منی]]، و از آن [[زمان]] که تو را شناختم همواره، به خیر و [[نیکی]] [[فرمان]] می‌دادی؛ تو با پدرم ([[امیرمؤمنان]]{{ع}}) همراه بوده‌ای و از بیان گفتار درست، نزد او نیز- به هنگام [[مشورت]]- دریغ نمی‌ورزیدی. آن حضرت با تو مشورت می‌کرد و تو نیز سخن صحیح و درست را بیان می‌کردی. پس در [[پناه]] و [[حمایت]] [[خداوند]] به [[مدینه]] برو؛ و خبرها و گزارش‌ها را از من پنهان مکن. من در این [[حرم امن الهی]] می‌مانم و تا آنگاه که مردمش مرا [[دوست]] داشته و یاریم کنند، خواهم ماند و هر گاه مرا رها کنند (و [[احساس]] کنم [[امنیت]] [[حرم]] در خطر می‌افتد) به جای دیگر خواهم رفت، و به سخن ابراهیم{{ع}}- آنگاه که در [[آتش]] افکنده شد- [[پناه]] می‌برم که گفت: {{متن حدیث|حَسْبِيَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ}}؛ «[[خدا]] مرا کافی است و او بهترین حامی من است». در نتیجه، آتش بر او سرد و سالم گردید». | | سپس [[امام]]{{ع}} رو به [[عبدالله بن عباس]] کرد و فرمود: «ای [[ابن عباس]]! تو پسرعموی پدر منی و از آن [[زمان]] که تو را شناختم همواره، به خیر و [[نیکی]] [[فرمان]] می‌دادی؛ تو با پدرم ([[امیرمؤمنان]]{{ع}}) همراه بوده‌ای و از بیان گفتار درست، نزد او نیز ـ به هنگام [[مشورت]] ـ دریغ نمی‌ورزیدی. آن حضرت با تو مشورت می‌کرد و تو نیز سخن صحیح و درست را بیان می‌کردی. پس در پناه و حمایت [[خداوند]] به [[مدینه]] برو و خبرها و گزارش‌ها را از من پنهان مکن. من در این حرم امن الهی می‌مانم و تا آنگاه که مردمش مرا [[دوست]] داشته و یاریم کنند، خواهم ماند و هر گاه مرا رها کنند (و [[احساس]] کنم [[امنیت]] [[حرم]] در خطر می‌افتد) به جای دیگر خواهم رفت و به سخن ابراهیم{{ع}} ـ آنگاه که در [[آتش]] افکنده شد ـ پناه می‌برم که گفت: {{متن حدیث|حَسْبِيَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ}}؛ «[[خدا]] مرا کافی است و او بهترین حامی من است». در نتیجه، آتش بر او سرد و سالم گردید». در این هنگام [[ابن عباس]] و [[ابن عمر]] هر دو به شدت گریستند و [[امام]]{{ع}} نیز برای مدتی با آنها گریست؛ سپس با آن دو خداحافظی کرد و [[عبدالله بن عمر]] و ابن عباس رهسپار [[مدینه]] شدند<ref>{{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! إِنَّكَ ابْنُ عَمِّ وَالِدِي، وَ لَمْ تَزَلْ تَأْمُرُ بِالْخَيْرِ مُنْذُ عَرَفْتُكَ، وَ كُنْتَ مَعَ وَالِدِي تُشِيرُ عَلَيْهِ بِمَا فِيهِ الرَّشَادُ، وَ قَدْ كَانَ يَسْتَنْصِحُكَ وَ يَسْتَشِيرُكَ فَتُشِيرُ عَلَيْهِ بِالصَّوَابِ، فَامْضِ إِلَى الْمَدِينَةِ فِي حِفْظِ اللهِ وَ كَلَائِهِ، وَ لَا يَخْفَى عَلَيَّ شَيْ‌ءٌ مِنْ أَخْبَارِكَ، فَإِنِّي مُسْتَوْطِنٌ هَذَا الْحَرَمَ، وَ مُقِيمٌ فِيهِ أَبَداً مَا رَأَيْتُ أَهْلَهُ يُحِبُّونِي، وَ يَنْصُرُونِي فَإِذُا هُمْ خَذَلُونِي اسْتَبْدَلْتُ بِهِمْ غَيْرَهُمْ، وَ اسْتَعْصَمْتُ بِالْكَلِمَةِ الَّتِي قَالَهَا إِبْرَاهِيمُ الْخَلِيلُ{{ع}} يَوْمَ أُلْقِيَ فِي النَّارِ: (حَسْبِيَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ) فَكَانَتِ النَّارُ عَلَيْهِ بَرْداً وَ سَلَاماً}}. فتوح ابن اعثم، ج۵، ص۳۸- ۴۴؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج۱، ص۱۹۰- ۱۹۳.</ref>. |
| در این هنگام [[ابن عباس]] و [[ابن عمر]] هر دو به شدت گریستند و [[امام]]{{ع}} نیز برای مدتی با آنها گریست؛ سپس با آن دو خداحافظی کرد و [[عبدالله بن عمر]] و ابن عباس رهسپار [[مدینه]] شدند<ref>{{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! إِنَّكَ ابْنُ عَمِّ وَالِدِي، وَ لَمْ تَزَلْ تَأْمُرُ بِالْخَيْرِ مُنْذُ عَرَفْتُكَ، وَ كُنْتَ مَعَ وَالِدِي تُشِيرُ عَلَيْهِ بِمَا فِيهِ الرَّشَادُ، وَ قَدْ كَانَ يَسْتَنْصِحُكَ وَ يَسْتَشِيرُكَ فَتُشِيرُ عَلَيْهِ بِالصَّوَابِ، فَامْضِ إِلَى الْمَدِينَةِ فِي حِفْظِ اللهِ وَ كَلَائِهِ، وَ لَا يَخْفَى عَلَيَّ شَيْ‌ءٌ مِنْ أَخْبَارِكَ، فَإِنِّي مُسْتَوْطِنٌ هَذَا الْحَرَمَ، وَ مُقِيمٌ فِيهِ أَبَداً مَا رَأَيْتُ أَهْلَهُ يُحِبُّونِي، وَ يَنْصُرُونِي فَإِذُا هُمْ خَذَلُونِي اسْتَبْدَلْتُ بِهِمْ غَيْرَهُمْ، وَ اسْتَعْصَمْتُ بِالْكَلِمَةِ الَّتِي قَالَهَا إِبْرَاهِيمُ الْخَلِيلُ{{ع}} يَوْمَ أُلْقِيَ فِي النَّارِ: (حَسْبِيَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ) فَكَانَتِ النَّارُ عَلَيْهِ بَرْداً وَ سَلَاماً}}. فتوح ابن اعثم، ج۵، ص۳۸- ۴۴؛ مقتل الحسین خوارزمی، ج۱، ص۱۹۰- ۱۹۳.</ref>. | |
|
| |
|
| این گفتگوها به خوبی نشان می‌دهد که امام{{ع}} برخلاف [[پندار]] کج اندیشان از همان آغاز تصمیم نهایی خود را گرفته بود، و [[تسلیم]] در برابر یزید و [[حکومت]] [[خودکامه]] [[بنی‌امیه]] را که بر محو [[آثار اسلام]] می‌کوشیدند، خطری عظیم برای [[اسلام]] می‌دانست. آری تصمیم گرفته بود تا پای [[جان]] بایستد و تسلیم نشود، حتی طبق صلاحدید افرادی همچون ابن عباس یا عبدالله بن عمر حاضر نبود در [[خانه]] بنشیند و [[سکوت]] [[اختیار]] کند، و [[شاهد]] و ناظر خشکیدن درخت [[تنومند]] اسلام به وسیله آفت عظیمی همچون [[حاکمان]] بنی‌امیه باشد. | | این گفتگوها به خوبی نشان می‌دهد که امام{{ع}} برخلاف پندار کج اندیشان از همان آغاز تصمیم نهایی خود را گرفته بود، و [[تسلیم]] در برابر یزید و [[حکومت]] [[خودکامه]] [[بنی‌امیه]] را که بر محو آثار اسلام می‌کوشیدند، خطری عظیم برای [[اسلام]] می‌دانست. آری تصمیم گرفته بود تا پای [[جان]] بایستد و تسلیم نشود، حتی طبق صلاحدید افرادی همچون ابن عباس یا عبدالله بن عمر حاضر نبود در [[خانه]] بنشیند و [[سکوت]] [[اختیار]] کند، و [[شاهد]] و ناظر خشکیدن درخت تنومند اسلام به وسیله آفت عظیمی همچون [[حاکمان]] بنی‌امیه باشد. او می‌خواست [[سایه]] این درخت بارور همچنان بر سر [[مسلمانان]] [[جهان]] باشد، هر چند آبیاری آن با [[خون]] پاکش صورت پذیرد!<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]]، ص ۳۲۹.</ref>. |
| او می‌خواست [[سایه]] این درخت بارور همچنان بر سر [[مسلمانان]] [[جهان]] باشد، هر چند آبیاری آن با [[خون]] پاکش صورت پذیرد!<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها (کتاب)|عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها]]، ص ۳۲۹.</ref>. | |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
