حرکت امام حسین به سوی مکه: تفاوت میان نسخه‌ها

طبری و دیگران گفته‌اند: [[عبدالله بن عمر]] در بین راه با حسین و ابن زبیر روبرو گردید و به آن دو گفت: «از [[خدا]] بترسید و جماعت [[مسلمانان]] را متفرق نکنید!»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۱.</ref>. و نیز، [[عبدالله بن مطیع]] به دیدار امام رفت و گفت: فدایت گردم به کجا می‌روی؟ فرمود: «اما اکنون به مکه، و اما بعد، از خدا طلب خیر می‌کنم» گفت: خدا خیرت دهد و ما را فدایت گرداند، اگر به مکه می‌روی برحذر باش که به [[کوفه]] نزدیک نگردی که سرزمینی شوم است. پدرت در آنجا کشته شد و برادرت در آنجا بی‌یاور گردید و ضربت خورد و نزدیک بود جانش را از دست بدهد. ملازم [[حرم]] شو که تو آقای [[عرب]] هستی و [[اهل]] [[حجاز]] هیچ‌کس را همتای تو ندانند و [[مردم]] از هرطرف به سوی تو [[دعوت]] می‌شوند. عمو و دایی‌ام فدایت، از حرم جدا مشو که اگر کشته شوی همه ما پس از تو به [[بردگی]] کشیده می‌شویم. حسین پیش رفت تا [[روز جمعه]] سوم [[شعبان]] به [[مکه]] رسید و در حال ورود این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: {{متن قرآن|وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ}}<ref>«و چون روی به سوی مدین نهاد گفت: امید است پروردگارم مرا به راه میانه رهنمون گردد» سوره قصص، آیه ۲۲.</ref>.

از این پس، [[مکیان]] و [[عمره]] گزاران و مسافران پیوسته به [[منزل]] [[امام]] رفت‌وآمد داشتند<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۶ - ۱۹۷</ref>. از سوی دیگر، یزید ولید را عزل کرد و «[[عمرو بن سعید]]» را به [[حکومت مکه]] و [[مدینه]] گمارد<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۱.</ref>.<ref>[[سید مرتضی عسکری|عسکری، سید مرتضی]]، [[ترجمه معالم المدرستین ج۳ (کتاب)|ت ترجمه معالم المدرستین ج۳]]، ص ۶۴.</ref>

[[امام حسین]]{{ع}} فرمود: «ای [[ابن عباس]]! چه می‌گویی درباره گروهی که دخترزاده [[پیامبر خدا]]{{صل}} را از [[خانه]] و کاشانه و زادگاهش و از [[حرم]] [[رسول خدا]] و از مجاورت قبرش و [[مسجد]] و محل هجرتش بیرون کرده‌اند؟ و او را نگران و هراسان تنها گذاشته‌اند که نه در جایی [[آسایش]] دارد و نه در دیاری پناه. می‌خواهند خونش را بریزند با آنکه هرگز چیزی را برای [[خداوند]] [[شریک]] قرار نداده و جز او را [[ولیّ]] خود برنگزیده و از [[سنت رسول خدا]]{{صل}} چیزی را [[تغییر]] نداده است»<ref>{{متن حدیث|يَا بْنَ عَبَّاسٍ! فَمَا تَقُولُ فِي قَوْمٍ أَخْرَجُوا ابْنَ بِنْتِ رَسُولِ اللهِ{{صل}} مِنْ دَارِهِ وَ قَرَارِهِ وَ مَوْلِدِهِ، وَ حَرَمِ رَسُولِهِ وَ مُجَاوَرَةِ قَبْرِهِ وَ مَوْلِدِهِ وَ مَسْجِدِهِ، وَ مَوْضِعِ مَهَاجِرِهِ، فَتَرَكُوهُ خَائِفاً مَرْعُوباً لَا يَسْتَقِرُّ فِي قَرَارٍ، وَ لَا يَأْوِي فِي مَوْطِنٍ، يُرِيدُونَ فِي ذَلِكَ قَتْلَهُ وَ سَفْكَ دَمِهِ، وَ هُوَ لَمْ یُشْرِكْ بِاللَّهِ شَيْئاً، وَ لَا اتَّخَذَ مِنْ دُونِهِ وَليّاً، وَ لَمْ يَتَغَیَّرْ عَمَّا كَانَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللهِ}}</ref>. ابن عباس عرض کرد: «من درباره آنها جز این نمی‌گویم که: {{متن قرآن|أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلَا يَأْتُونَ الصَّلَاةَ إِلَّا وَهُمْ كُسَالَى}}<ref>«هیچ‌چیز آنان را از پذیرفته شدن بخشش‌هایشان باز نداشت جز اینکه آنان به خداوند و پیامبرش انکار ورزیدند و جز با کسالت نماز نمی‌گزارند و جز با ناخشنودی بخشش نمی‌کنند» سوره توبه، آیه ۵۴.</ref>، {{متن قرآن|يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا * مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا}}<ref>«بی‌گمان منافقان، با خداوند نیرنگ می‌بازند و او نیز با آنان تدبیر می‌کند و (اینان) چون به نماز ایستند با گران‌جانی می‌ایستند، برابر مردم ریا می‌ورزند و خداوند را جز اندکی یاد نمی‌کنند * میان آن (دو گروه) سرگردان مانده‌اند، نه با اینانند نه با آنان و هر که را خداوند در گمراهی وانهد هرگز برای او راهی نخواهی یافت» سوره نساء، آیه ۱۴۲-۱۴۳.</ref>

خبر مرگ معاویه و [[امتناع]] حسین و ابن زبیر و [[ابن عمر]] از بیعت به [[کوفه]] رسید. [[کوفیان]] [[اجتماع]] کردند و در نامه‌ای به امام{{ع}} نوشتند: «...اما بعد، [[سپاس]] خدای را که [[دشمن]] [[جبار]] [[سرکش]] شما را هلاک کرد، [[دشمنی]] که بر این [[امت]] [[یورش]] برد و فرمانروایی‌شان را ربود و ستمکارانه بر آنها [[حکومت]] کرد... پس دور و نابود باد، همان‌گونه که [[قوم ثمود]] دور و نابود شدند. اکنون (بدان که) ما را امام و [[پیشوایی]] نیست. به سوی ما بیا که [[امید]] است [[خداوند]] به وسیله تو ما را به [[حق]] یکپارچه گرداند. و این [[نعمان بن بشیر]] - [[حاکم کوفه]] - در [[قصر]] فرمانداری است و ما در هیچ [[جمعه]] و عیدی به جماعت او حاضر نمی‌شویم. و اگر باخبر شویم که به‌سوی ما می‌آیی او را بیرون می‌کنیم تا به [[شام]] برود» این [[نامه]] را با دو نفر فرستادند و آنها دهم [[رمضان]] نزد [[امام]] رسیدند.

بدین‌گونه، [[رسولان]] مردم کوفه یکی پس از دیگری آمدند و [[نامه‌ها]] انبوهی گرفت تا امام در پاسخشان نوشت: «به جماعت [[مؤمنان]] و [[مسلمانان]]! اما بعد... آنچه را که شرح دادید و یادآور شدید، همه را دریافتم. سخن عمده شما این است که: «ما را امامی نیست. به سوی ما بیا تا شاید [[خداوند]] به‌وسیله تو بر [[حق]] و [[هدایت]] گردمان آورد» اینک برادرم و پسر عمویم و معتمد خاندانم را به‌سوی شما فرستادم و به او دستور دادم که احوال و امور و آرای شما را به من گزارش کند، حال اگر گزارشی داد که آرای جمعی و نظر فردی اهل فضل و خردمندانتان همان‌گونه است که رسولانتان آورده‌اند و در نوشته‌هایتان خواندم، با سرعت به‌سوی شما می‌آیم و به جانم [[سوگند]] که امام، تنها، کسی است که عامل به کتاب و گیرندۀ به داد و ادا کننده به حق باشد و خویشتن خویش را بر مسیر خدا نگاه دارد. والسلام». و [[مسلم بن عقیل]] را به‌سوی آنان فرستاد<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۲۱.</ref>.

مسلم آمد و وارد [[کوفه]] شد. [[شیعیان]] نزد او آمدند و به [[نامه]] حسین گوش فرا دادند و گریستند و هجده هزار نفر با او [[بیعت]] کردند<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۲۱؛ مثیر الأحزان، ص۲۱؛ لهوف، ص۱۰.</ref> و مسلم بن عقیل به حسین{{ع}} نوشت: «اما بعد، دیده‌بان به کسانش [[دروغ]] نگوید. تا به‌حال هجده هزار نفر از [[اهل کوفه]] با من بیعت کرده‌اند؛ پس تا نامه‌ام به تو می‌رسد در آمدن [[شتاب]] کن که [[مردم]] همگی با تو هستند و توجه و گرایشی به [[آل]] [[معاویه]] ندارند. والسلام»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۲۱۱.</ref> و در روایتی دیگر گوید: بیست و پنج هزار نفر با مسلم بن عقیل بیعت کردند و در دیگری: چهل هزار نفر<ref>تاریخ ابن عساکر، ح۶۴۹.</ref>.

مؤلف گوید: شاید [[کوفیان]] پس از ارسال نامه مسلم به [[امام]]{{ع}} نیز همچنان با مسلم بیعت می‌کرده‌اند تا عدد آنها به بیست و پنج یا چهل هزار نفر رسیده است. [[طبری]] گوید: عده‌ای از مردم بصره گرد هم آمدند و ماجرای حسین را بازگو کردند و برخی از ایشان به او پیوستند و همراهی‌اش کردند تا به [[شهادت]] رسیدند.

حسین{{ع}} برای بصریان نیز نامه نوشت و از آنها [[یاری]] خواست<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۸ - ۲۰۰.</ref>. گوید: یزید، [[نعمان بن بشیر]] را از [[حکومت کوفه]] عزل کرد و [[عبیدالله بن زیاد]] را، با [[حفظ]] [[امارت بصره]]، [[حاکم کوفه]] گردانید و فرمانش داد تا مسلم بن عقیل را بجوید و بکشد. [[ابن زیاد]] وارد کوفه شد و شیعیان را تعقیب کرد و مسلم بن عقیل بر او شورید و [[بیعت‌کنندگان]] رهایش کردند و او به تنهایی با سپاه ابن زیاد جنگید و ضربتی خورد که لب بالایش شکافت و دندان‌های پیشین‌اش افتادند. سپس از بالای [[خانه‌ها]] سنگ‌باران و آتش‌بارانش کردند. آنگاه [[محمد بن اشعث]] به‌سوی او رفت و گفت: «تو در امانی خود را به کشتن مده!» و این درحالی بود که سنگ‌ها در او اثر کرده و از [[جنگ]] درمانده و توانش کاسته شده و پشت خود را به کنار خانه‌ای تکیه داده بود. ابن [[اشعث]] نزدیک او شد و گفت: «تو در امانی» مسلم گفت: «من در امانم؟» گفت: آری، سپاهیان نیز گفتند: «تو در امانی» مسلم گفت: «[[آگاه]] باشید که اگر امانم نداده بودید دست به دست شما نمی‌دادم» پس از آن محاصره‌اش کردند و شمشیرش را از گردنش بیرون آوردند و او گفت: «این اولین [[مکر]] است! أمان شما چه شد؟» و روی به ابن اشعث کرد و گفت: «به [[خدا]] [[سوگند]] می‌بینم که تو بزودی از انجام امانی که به من داده‌ای درمانده می‌شوی، آیا خیری در تو هست؟ آیا می‌توانی کسی را از سوی خودت بفرستی تا [[پیام]] مرا به حسین برساند؟ من چنان می‌بینم که او امروز یا فردا به‌سوی شما می‌آید، او و خاندانش، و این بی‌تابی و [[اندوه]] من برای آن است. کسی را بفرست تا به او بگوید: «[[مسلم بن عقیل]] درحالی مرا نزد تو فرستاده که خودش در دست آن [[قوم]] [[اسیر]] شده و [[گمان]] ندارد تا فردا زنده بماند. با [[اهل‌بیت]] خود بازگرد. [[اهل کوفه]] تو را نفریبند که آنها [[اصحاب]] پدرت هستند؛ همان که برای جدا شدن از آنها آرزوی [[مرگ]] یا کشته شدن داشت! [[کوفیان]] به تو و به من [[دروغ]] گفتند و دروغ شنیده را تدبیری نیست!» ابن اشعث گفت: «به خدا سوگند چنین می‌کنم و به [[ابن زیاد]] می‌گویم که من به تو [[امان]] داده‌ام». مسلم را با همان حال نزد ابن زیاد بردند و بین آنها سخنانی گذشت و ابن زیاد به او گفت: به جانم سوگند که تو کشته می‌شوی! مسلم گفت: این چنین است؟ گفت: آری. گفت: پس مهلت بده تا به یکی از خویشاوندانم [[وصیت]] کنم. سپس به اطرافیان ابن زیاد نگریست و [[عمر سعد]] را دید و گفت: [[عمر]]! میان من و تو پیوند [[خویشاوندی]] است، من اکنون به تو نیاز دارم و بر تو [[واجب]] است که خواسته مرا که یک راز است به انجام رسانی. [[عمر سعد]] از پذیرش آن [[امتناع]] کرد و [[عبیدالله بن زیاد]] به او گفت: از پذیرش خواسته پسر عمویت سر باز مزن. او برخاست و با مسلم در کناری که در دید [[ابن زیاد]] بود نشست و مسلم به او گفت: «من از هنگامی‌که به [[کوفه]] آمدم تا به‌حال هفتصد درهم بدهکار شده‌ام، تو از سوی من آن را ادا کن. و نیز جنازه مرا از ابن زیاد بخواه و آن را [[دفن]] کن و کسی را به سوی حسین بفرست که او را بازگرداند، چون برای او نوشته‌ام که [[مردم]] با او هستند و وی اکنون در راه است». عمر سعد راز مسلم را برای ابن زیاد فاش کرد و ابن زیاد گفت: «[[امین]] هرگز به تو [[خیانت]] نمی‌کند ولی گاهی [[خائن]] امین گرفته می‌شود» و دستور داد مسلم را بالای قصر ببرند و گردنش را بزنند.

ابن زیاد دستور داد «[[هانی بن عروه]]» را نیز به بازار ببرند و گردن بزنند و سر هر دو را با نامه‌ای برای یزید فرستاد و یزید در پاسخش نوشت: «اما بعد، براستی که تو همانی که دوست دارم، زیرکانه و قدرتمندانه عمل کردی، [[شجاع]] و دلیر و بی‌باک. براستی که [[بی‌نیازی]] آوردی و کفایت کردی و [[گمان]] و باورم را دربارۀ خودت راست گردانیدی...»<ref>تاریخ طبری، ج۶، ص۱۹۹ - ۲۱۵؛ ارشاد مفید، ص۱۹۹ ـ ۲۰۰.</ref>.<ref>[[سید مرتضی عسکری|عسکری، سید مرتضی]]، [[ترجمه معالم المدرستین ج۳ (کتاب)| ترجمه معالم المدرستین ج۳]]، ص ۶۶.</ref>