اثبات عصمت پیامبران در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←برهان لطف
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
در رایج‌ترین تقریب از قاعده لطف و استفاده از آن در [[اثبات عصمت]] [[معصومان]] توسط متکلمان شیعه که در [[کلام]] [[امامان شیعه]] {{عم}} مانند [[امام صادق]] {{ع}} و [[امام رضا]] {{ع}}<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۹۹؛ همو، علل الشرایع، ج۱، ص۲۵۱؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۶، ص۶۰؛ ج۱۱، ص۴۰.</ref> نیز به کار گرفته شده است<ref>ر.ک: شیخ مفید، النکت الاعتقادیه، ص۳۷؛ سید مرتضی، تنزیه الانبیاء و الائمه، ص۴-۷؛ شیخ طوسی، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص۲۶۰-۲۶۲؛ خواجه نصیرالدین طوسی، نقدالمحصّل، «رسالة المفتعة فی اول الواجبات»، ص۴۷۴؛ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص۳۴۹؛ ابن میثم البحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۲۵؛ علامه حلّی، نهج المسترشدین فی اصول الدین، ص۵۸؛ علی عاملی نباطی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۵۱؛ فاضل مقداد، ارشادالطالبین الی نهج المسترشدین فی اصول الدین، ص۳۰۰؛ میرزااحمد آشتیانی، نامه رهبران، ص۳۲۹؛ فاضل مقداد، اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیه، ص۱۷۱؛ ابوالحسن شعرانی، اثبات نبوت، ص۱۰۱-۱۰۴؛ ملاعبدالرزاق لاهیجی، گوهر مراد، ص۲۶۷؛ علامه بلاغی نجفی، الهدی الی دین المصطفی، ص۴۵؛ میرزارفیعا نائینی، ثمره شجره الهیه، ص۳۴؛ ملامحسن فیض کاشانی، علم الیقین، ج۱، ص۳۵۷؛ محمدجواد مغنیه، الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعه، ص۱۹۸؛ سیدمحمدحسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۸۵؛ محمدجواد مغنیه، معالم الفلسفة الاسلامیه، ص۱۴۱؛ جعفر سبحانی، الالهیات، ج۳، ص۱۶۷؛ محمدتقی مصباح یزدی، آموزش عقاید، ج۱، ص۲۴۳؛ محسن خرازی، بدایة المعارف الالهیه، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۱؛ محمدتقی مصباح یزدی، راهنماشناسی، ص۱۰۲-۱۰۳.</ref> بر «[[نقض غرض]]» تکیه شده است؛ به این بیان که اگر [[انبیا]] [[معصوم]] نباشند، نقض غرض می‌شود و مقصود آنها از نقض غرض، از بین رفتن و از دست دادن اغراضی است که بر [[بعثت انبیا]] و [[ارسال رسل]] مترتب است. اکنون با توجه به اینکه اهداف و اغراض گوناگونی برای [[بعثت پیامبران]] معرفی شده است، به اهم این اغراض اشاره می‌کنیم | در رایج‌ترین تقریب از قاعده لطف و استفاده از آن در [[اثبات عصمت]] [[معصومان]] توسط متکلمان شیعه که در [[کلام]] [[امامان شیعه]] {{عم}} مانند [[امام صادق]] {{ع}} و [[امام رضا]] {{ع}}<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۹۹؛ همو، علل الشرایع، ج۱، ص۲۵۱؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۶، ص۶۰؛ ج۱۱، ص۴۰.</ref> نیز به کار گرفته شده است<ref>ر.ک: شیخ مفید، النکت الاعتقادیه، ص۳۷؛ سید مرتضی، تنزیه الانبیاء و الائمه، ص۴-۷؛ شیخ طوسی، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص۲۶۰-۲۶۲؛ خواجه نصیرالدین طوسی، نقدالمحصّل، «رسالة المفتعة فی اول الواجبات»، ص۴۷۴؛ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص۳۴۹؛ ابن میثم البحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۲۵؛ علامه حلّی، نهج المسترشدین فی اصول الدین، ص۵۸؛ علی عاملی نباطی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۵۱؛ فاضل مقداد، ارشادالطالبین الی نهج المسترشدین فی اصول الدین، ص۳۰۰؛ میرزااحمد آشتیانی، نامه رهبران، ص۳۲۹؛ فاضل مقداد، اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیه، ص۱۷۱؛ ابوالحسن شعرانی، اثبات نبوت، ص۱۰۱-۱۰۴؛ ملاعبدالرزاق لاهیجی، گوهر مراد، ص۲۶۷؛ علامه بلاغی نجفی، الهدی الی دین المصطفی، ص۴۵؛ میرزارفیعا نائینی، ثمره شجره الهیه، ص۳۴؛ ملامحسن فیض کاشانی، علم الیقین، ج۱، ص۳۵۷؛ محمدجواد مغنیه، الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعه، ص۱۹۸؛ سیدمحمدحسین طباطبائی، شیعه در اسلام، ص۸۵؛ محمدجواد مغنیه، معالم الفلسفة الاسلامیه، ص۱۴۱؛ جعفر سبحانی، الالهیات، ج۳، ص۱۶۷؛ محمدتقی مصباح یزدی، آموزش عقاید، ج۱، ص۲۴۳؛ محسن خرازی، بدایة المعارف الالهیه، ج۱، ص۲۶۰-۲۶۱؛ محمدتقی مصباح یزدی، راهنماشناسی، ص۱۰۲-۱۰۳.</ref> بر «[[نقض غرض]]» تکیه شده است؛ به این بیان که اگر [[انبیا]] [[معصوم]] نباشند، نقض غرض می‌شود و مقصود آنها از نقض غرض، از بین رفتن و از دست دادن اغراضی است که بر [[بعثت انبیا]] و [[ارسال رسل]] مترتب است. اکنون با توجه به اینکه اهداف و اغراض گوناگونی برای [[بعثت پیامبران]] معرفی شده است، به اهم این اغراض اشاره می‌کنیم | ||
شماری از [[آیات قرآن کریم]] به [[فلسفه نبوت]] و [[اهداف بعثت پیامبران]] پرداخته‌اند که با مطالعه آنها می‌توان اهداف چندی را برشمرد: | شماری از [[آیات قرآن کریم]] به [[فلسفه نبوت]] و [[اهداف بعثت پیامبران]] پرداخته‌اند که با مطالعه آنها می‌توان اهداف چندی را برشمرد:[[تعلیم و تربیت]]<ref>سوره جمعه، آیه ۲.</ref>، [[ابلاغ پیام الهی]] و [[وحی]] [[خداوند]] به [[مردم]]<ref>سوره بقره، آیه ۱۵۱.</ref>، [[اتمام حجت]] [[خدا]] بر مردم<ref>سوره نساء، آیه ۱۶۵.</ref>، ایجاد زمینه [[برپایی عدالت]] در [[جامعه]]<ref>سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> و متحقق ساختن [[الگوها]] و نمونه‌های [[تربیتی]] برای افراد [[بشر]]<ref>سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref> حال با وجود این اغراض، هرگونه ویژگی، صفت، فعل یا موقعیتی از انبیا که به این اهداف و متحقق ساختن آنها آسیب برساند، مصداق [[نقض غرض]] [[رسالت]] [[رسولان]] و [[نبوت انبیا]] خواهد بود؛ بنابراین هر صفتی در انبیا و عمل یا [[اعتقادی]] از آنها که مانع [[ابلاغ پیام الهی]] و [[وحی]] خداوندی به [[مردم]] باشد یا مانع [[تعلیم]] [[دین]] و [[شریعت]] و [[احکام الهی]] به مردم باشد یا مخلّ [[تربیت]] پذیری و [[تزکیه]] مردم باشد یا مانع [[تمام شدن حجت]] [[خدا]] بر مردم و [[انذار]] [[خلق]] خدا و [[تذکر]] آنها باشد یا به [[الگو]] و [[اسوه]] بودن [[پیامبران]] خدشه وارد کند، نقض کننده غرض [[بعثت پیامبران]] خواهد بود. | ||
با وجود این اغراض، هرگونه ویژگی، صفت، فعل یا موقعیتی از انبیا که به این اهداف و متحقق ساختن آنها آسیب برساند، مصداق [[نقض غرض]] [[رسالت]] [[رسولان]] و [[نبوت انبیا]] خواهد بود؛ بنابراین هر صفتی در انبیا و عمل یا [[اعتقادی]] از آنها که مانع [[ابلاغ پیام الهی]] و [[وحی]] خداوندی به [[مردم]] باشد یا مانع [[تعلیم]] [[دین]] و [[شریعت]] و [[احکام الهی]] به مردم باشد یا مخلّ [[تربیت]] پذیری و [[تزکیه]] مردم باشد یا مانع [[تمام شدن حجت]] [[خدا]] بر مردم و [[انذار]] [[خلق]] خدا و [[تذکر]] آنها باشد یا به [[الگو]] و [[اسوه]] بودن [[پیامبران]] خدشه وارد کند، نقض کننده غرض [[بعثت پیامبران]] خواهد بود. | |||
جواز [[ارتکاب گناه]] از سوی [[پیامبران]]، نه تنها با غرض [[بعثت]] ناسازگار است، بلکه سبب [[تشویق]] [[مردم]] به [[معصیت]] می‌شود و ازآنجاکه [[نقض غرض]] و [[ترغیب]] به معصیت، هیچ یک با [[حکمت الهی]] سازگار نیست، لازم است [[پیامبران الهی]] از ارتکاب هر گناهی مصون باشند. شایان ذکر است که این دلیل، [[لزوم]] [[عصمت انبیا]] را حتی [[پیش از بعثت]] ثابت می‌کند؛ زیرا [[بدیهی]] است وجود [[پیامبری]] که هیچ سابقه [[گناه]] و معصیت ندارد، تأثیر بیشتری در تحصیل کامل [[اهداف تربیتی]] بعثت دارد<ref>محمد سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، ج۲، ص۷۵.</ref>. برخی، نکته دیگری را به این بیان افزوده‌اند: | جواز [[ارتکاب گناه]] از سوی [[پیامبران]]، نه تنها با غرض [[بعثت]] ناسازگار است، بلکه سبب [[تشویق]] [[مردم]] به [[معصیت]] می‌شود و ازآنجاکه [[نقض غرض]] و [[ترغیب]] به معصیت، هیچ یک با [[حکمت الهی]] سازگار نیست، لازم است [[پیامبران الهی]] از ارتکاب هر گناهی مصون باشند. شایان ذکر است که این دلیل، [[لزوم]] [[عصمت انبیا]] را حتی [[پیش از بعثت]] ثابت می‌کند؛ زیرا [[بدیهی]] است وجود [[پیامبری]] که هیچ سابقه [[گناه]] و معصیت ندارد، تأثیر بیشتری در تحصیل کامل [[اهداف تربیتی]] بعثت دارد<ref>محمد سعیدی مهر، آموزش کلام اسلامی، ج۲، ص۷۵.</ref>. برخی، نکته دیگری را به این بیان افزوده‌اند: | ||