اصلاحات علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اصلاحات علوی''' [[مدیریت]] [[جامعه]] براساس [[عدالت]]، رشد معنوی [[مردم]]، [[اجرای احکام الهی]]، [[مبارزه با ظلم]] و [[مفاسد]]، رعایت [[حقوق]] متقابل [[مردم]] و [[حاکمان]] از مهمترین پایه‌های [[اصلاحات]] از نگاه [[امام علی]] {{ع}} است و کسی که با این [[هدف]] و در این مسیر، اصلاح‌طلب باشد، [[سعادتمند]] است: {{عربی|من کمال السّعادة السّعی فی إصلاح الجمهور}}<ref>غرر الحکم، ج ۷ ص ۲۰۴</ref> ازاین‌رو [[اصلاحات]] باید از خود شروع شود و آنکه خود [[صالح]] نیست، نمی‌تواند [[اصلاحگر]] باشد. آن حضرت می‌فرماید: {{عربی|عجبت لمن یتصدّی لإصلاح النّاس و نفسه اشدّ شیئ فسادا}}<ref>«در شگفتم از کسی که عهده‌دار اصلاح مردم می‌شود، در حالی که خودش فاسدترین چیز است». غرر الحکم، ج ۷ ص ۳۸۸</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۹.</ref>

اصلاحات علوی بر مبنای [[شرع]] و رعایت [[موازین]] [[الهی]] و دوری از [[خودخواهی]] و حرمت‌شکنی و خودسوزی است. می‌فرماید: {{عربی|انّی لعالم بما یصلحکم و یقیم أودکم، و لکنّی لا أری إصلاحکم بإفساد نفسی}}<ref>«من می‌دانم چه چیزی شما را اصلاح می‌کند و کژیهای شما را استوار می‌سازد، لکن اصلاح شما را با تباه‌کردن خودم روا نمی‌بینم». نهج البلاغه، خطبه ۶۹</ref> تحقق [[اصلاحات]] در [[جامعه]] از راه [[اصلاح]] [[مسؤولان]] و متولّیان است، آنگونه که [[فساد]] [[رعیت]] هم نتیجۀ [[فساد]] [[حکّام]] است. [[امام علی|امیر مؤمنان]] می‌فرماید: {{عربی|"فلیست تصلح الرّعیّة إلاّ بصلاح الولاة"}}<ref>«مردم جز با صلاح والیان، اصلاح نمی‌شوند». نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶</ref> مفاسدی که [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} هنگام تصدی [[خلافت]] با آنها مواجه بود، عبارت بود از: [[تبعیض]] در بهره‌گیری از [[بیت المال]]، [[حیف]] و میل [[اموال عمومی]]، [[انحراف]] در روش تصدّی‌گری امور، احیای [[فرهنگ جاهلی]]، رواج بی‌تقوایی و [[مفاسد اجتماعی]]، تعطیل [[احکام خدا]]، [[ترویج]] [[بدعت]] و [[باطل]] و [[مفاسد]] [[اقتصادی]]. اصلاحات علوی مقابلۀ همه‌جانبه با همۀ این [[مفاسد]] بود. خطبۀ او در آغاز [[خلافت]] و پس از [[بیعت]] [[مردم]]، ترسیمی از شیوۀ [[اصلاحات]] آن حضرت است: {{عربی|ذمّتی بما اقول رهینة...}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۶</ref> پیشاهنگی [[والی]] و [[حاکم]] در عمل به [[احکام]] [[خدا]] و رعایت [[حق]]، شاخصۀ دیگر اصلاحات علوی است. وی [[سوگند]] می‌خورد که اگر [[مردم]] را به [[طاعت]] [[دعوت]] می‌کند یا از [[معصیت]] [[نهی]] می‌کند، خودش جلوتر از همه به آن عمل می‌کند: {{عربی|ما احثّکم علی طاعة الاّ و أسبقکم الیها و لا انهاکم عن معصیة إلاّ و اتناهی قبلکم عنها}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۷۵</ref>. آن حضرت در [[برنامه‌های اصلاحی]]، با نیّتی [[الهی]] وارد عمل می‌شد، به خوش آمدن یا رنجیدن کسی در راه ادای [[تکلیف]] اعتنایی نداشت، برای اجرای [[حق]]، حتی کسانی را هم از دست می‌داد، تلخی [[حق]] را بر شیرینی مجامله و سازشکاری و [[تسامح]] ترجیح می‌داد، در [[کیفر]] خیانتکار هیچ ملاحظه‌کاری نمی‌کرد و چون خود را [[مشروع]] می‌دانست و [[حمایت]] مردمی را داشت، [[قاطع]] بود، [[شایسته‌سالاری]] را در [[عزل]] و نصب‌ها ملاک قرار می‌داد، برای نقد دلسوزانه میدان و مجال می‌داد، امّا [[تخریب]] و براندازی را برنمی‌تافت، برای [[حفظ]] [[سلطه]] و [[قدرت]]، از محدودۀ [[حق]] و [[عدل]] بیرون نمی‌رفت {{عربی|أتأمرونی ان اطلب النّصر بالجور فیمن ولّیت علیه؟}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۶</ref> [[حق]] را بیش از هرچیز دیگر به [[مصلحت]] می‌دید، برای [[اصلاح]] ساختار [[اداری]] جلوی استفاده‌های ناروا از [[بیت المال]] و [[مقام]] و موقعیت و [[خویشاوندی]] و رابطه را می‌گرفت و برای لحظه‌ای هم بر سر [[پست]] ماندن ناصالحان را [[تحمّل]] نمی‌کرد، [[نظارت]] و بازرسی دقیق بر عمل کارگزارانش داشت و به آنان [[آزادی]] بی‌قید و شرط نمی‌داد، برای متخلّفان حاشیۀ امنی قائل نمی‌شد و سوءاستفاده‌گران را برای [[رهایی]] از تعقیب و [[کیفر]] مجال بهره گرفتن از رابطه نمی‌داد، پرونده‌داران در حکومت‌های [[فاسد]] را به [[همکاری]] نمی‌پذیرفت و در [[مسؤولیت]] سپردن به اشخاص، [[کاردانی]]، [[دینداری]] و [[امانت]] را ملاک قرار می‌داد، بیش از خراج‌گیری به آبادگری اهمیت می‌داد و بیش از [[رفاه اقتصادی]] به [[رشد معنوی]] می‌اندیشید، از سرمایه‌های بادآورده حساب می‌کشید، [[برابری]] در برابر [[قانون]] را [[سیاست]] خود ساخته بود و خود بیش از همه به آن گردن می‌نهاد، برای برخورداری همگانی از غذای خوب و [[مسکن]] مناسب می‌کوشید، [[عدالت اجتماعی]]، [[آزادی اجتماعی]]، قانون‌گرایی، همسانی [[والیان]] با [[مردم]]، احقاق [[حقوق]] آسیب‌پذیران، [[مدیریت]] کارآمد و مکتبی با [[کارگزاران]] باتقوا و [[خداترس]] و [[ساده‌زیست]] را در صدر [[برنامه‌های اصلاحی]] خویش قرار می‌داد و [[مصلحت]] و [[منفعت]] عمومی را بر [[منافع]] و خواسته‌های [[خواص]] و حاشیه‌نشینان پرتوقع و کم‌کار مقدم می‌داشت، آنگونه که در توصیه‌هایش به [[مالک اشتر]] نیز آمده است ({{عربی|و لکن احبّ الأمور...}}). اصلاحات علوی، تلاش برای اقامۀ [[عدل]] و [[رفع ظلم]] و تأمین [[معیشت]] برای عموم و [[برابری]] [[حقوقی]] افراد و [[مساوات]] در [[بیت المال]] و [[پرهیز]] از [[نابرابری]] بود<ref>در این زمینه ر. ک: مجلۀ «حوزه»، شمارۀ ۱۰۱ و ۱۰۲(بهمن و اسفند ۱۳۷۹، ویژۀ اصلاحات علوی)، «موسوعة الامام علی بن ابی طالب» ج ۴ ص ۱۰۵</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۷۹.</ref>