حکومت اسلامی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

از نظر آموزه‌های وحیانی قرآن، [[دولت]] ولایی اسلامی می‌‌بایست [[مسئولیت]] پذیر باشد؛ زیرا خدا [[مسئولیت‌پذیری]] را برای هر حکومتی [[واجب]] می‌‌داند حتی اگر [[فرعونی]] باشد.<ref>طه، آیه ۴۷</ref> از همین روست که با آنکه [[فرعون]]، شخصاً به [[شکنجه]] [[بنی اسرائیل]] [[اقدام]] نمی‌کرده، بلکه مأموران وی این کار را انجام می‌‌دادند، ولی چون [[فرعون]] [[حاکم]] آنان بوده، [[حضرت موسی]]{{ع}} [[عمل]]شکنجه را به او نسبت داده که نشان دهنده [[مسئولیّت]] هر حاکمی نسبت به [[اعمال]] زیردستان شان است. پس [[دولت اسلامی]] نه تنها خود وظایفی دارد، بلکه دامنه [[مسئولیت‌پذیری]] او شامل [[کارگزاران]] و زیردستان و [[امت اسلامی]] است که تحت دولت اسلامی [[زندگی]] می‌‌کنند.

همچنین می‌‌بایست برای تأمین مسئولیتی [[الهی]] که برای او قرار داده شده، اصل [[نظارت]] بر دستگاه و کارگزاران را مهم بشمارد و بداند که نظارت به عنوان یک [[وظیفه]] اساسی برای [[دولت]] ولایی تعریف شده است. بنابراین، دولت ولایی می‌‌بایست دستگاه و کارگزاران را هماره تحت مهار و نظارت و [[مدیریت]] خویش قرار دهد تا جایی که در صورت کوچک‌ترین [[تخلف]] یا حتی احتمال تخلف با بازخواست و [[استخبار]] از موضوع و مسأله [[حکم]] مناسب را صادر کرده و [[مجازات]] را عملیاتی سازد.<ref>نمل، آیه ۲۰</ref> ازاین [[آیه]] به دست می‌‌آید که نظارت دولت ولایی تا پایین‌ترین سطوح از [[کارگزاران نظام]] ولایی را شامل می‌‌شود و تنها محدود به سطوح عالی [[کارگزاری]] نیست.

# [[تعلیم و تزکیه]] الهی: البته مراد از تعلیم و تزکیه همان [[تعلیمات الهی]] است که به کسب [[تزکیه]] و رسیدن به [[تقوای الهی]] است که [[انسان]] را در جایگاه [[خلیفه الله]] قرار می‌‌دهد.<ref>بقره، آیات ۱۲۹ و ۱۵۱؛ آل عمران، آیه ۱۶۴؛ جمعه، آیه ۲</ref> باید توجه داشت که تعلیم و تزکیه ای که [[حکومت دینی]] می‌‌بایست به عنوان حکومت ولایی الهی انجام دهد، شامل [[اقامه شعائر]] [[دینی]]، [[نماز]]، [[حج]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، اطلاع رسانی شفاف از [[امور اجتماعی]] و [[فرهنگی]] و مانند آنها است تا [[مردم]] در هنگام [[فتنه‌ها]] بتوانند [[قدرت]] تشخیص داشته باشند و به [[راهنمایی]] و [[تدبیر]] [[رهبران الهی]] از [[فتنه]] عبور کنند.<ref>حج، آیات ۳۹ و ۴۰؛ نساء، آیات ۸۳ و ۵۹</ref>

#تأمین [[امنیت فراگیر]]: [[سعادت]] [[مردم]] در [[دنیا]] در گرو و [[رهن]] [[امنیت]] و آرامشی است که آنان را از گرنه [[خوف]] و [[ترس]] نسبت به امور جانی، عرضی و [[مالی]] در [[امان]] نگه دارد. بر این اساس، از [[وظایف]] [[حکومت و دولت]] ولایی این است که امنیت فراگیر را تأمین کند. این [[تأمین امنیت]] در گرو [[مبارزه]] با همه عوامل [[ناامنی]] شامل مبارزه با [[بغی]]، مبارزه با عوامل ناامنی داخلی و خارجی است.<ref>بقره، آیات ۲۴۶ و ۲۵۱؛ یوسف، آیات ۹۹ تا ۱۰۱</ref>

#تأمین [[آسایش]] و [[رفاه]]: بی‌گمان سعادت دو مولفه دارد که شامل [[آرامش]] و آسایش است. بنابراین برای [[تأمین سعادت مردم]] لازم است تا [[حکومت ولایی]] به تأمین آسایش و [[رفاه مردم]] بپردازد. از همین روست که برای تحقق چنین آسایشی لازم است تا [[با تدبیر]] [[امور اقتصادی]]، [[آموزش]] منابع [[انسانی]] در راستای تأمین امنیت غذایی با [[حفظ]] و گسترش [[کشاورزی]] و [[دامداری]] و [[محافظت]] از منابع آبی و مانند آنها مردم در آسایش قرار گیرند.<ref>نساء، آیه ۵۳؛ یوسف، آیات۴۷ تا ۵۵؛ بقره، آیه ۲۰۵؛ توبه، آیه ۶۰</ref>

# [[اقامه عدالت]] قسطی: بی‌گمان [[عدالت]] با دامنه و گستره وسیع خویش می‌‌بایست به عنوان یک اصل در همه [[امور حکومتی]] و حاکمیتی مد نظر قرار گیرد؛ اما آن چه مهم‌تر و اساسی‌تر است، «قوامین بالقسط» بودن [[نظام ولایی]] است تا [[دولت اسلامی]] ولایی بتواند [[توزیع عادلانه ثروت]] از [[انفال]]، [[توزیع عادلانه]] [[قدرت]] و مانند آنها به اقامه عدالت قسطی بپردازد و مردم عدالت را در [[زندگی]] خویش به شکل محسوس و ملموس [[ادراک]] کنند؛ زیرا از نظر [[قرآن]]، [[حق]] و [[عدل]] در [[عدالت قسطی]] خود نمایی می‌‌کند و دولت اسلامی اگر بخواهد عدالت را به شکل کامل داشته باشد باید آن را مد نظر قرار دهد.<ref>نساء، آیه ۱۳۵؛ مائده، آیه ۸؛ حدید، آیه ۲۵</ref>

# [[عدالت قضایی]]: از دیگر [[وظایف دولت]] ولایی آن است که عدالت قضایی را تحقق بخشد و برای [[احقاق حق]] [[مردم]] [[اقدام]] کند و هیچ کوتاهی نسبت به آن نداشته باشد.<ref>ص، آیه ۲۶؛ یوسف، آیات ۷۸ و ۷۹</ref>

# [[جهاد]] علیه [[ظالمان]] و [[مستکبران]]: [[مسئولیت]] و [[وظایف دولت]] ولایی محدود به مرزهای جغرافیایی [[سیاسی]] [[دولت اسلامی]] نمی‌شود، بلکه نسبت به [[مردمان]] [[جهان]] [[وظایف]] و تکالیفی دارد که برخاسته از همان [[ولایت الهی]] [[دولت]] ولایی است. از نظر [[قرآن]]، [[جهاد]] علیه ظالمان و مستکبران و [[بسترسازی]] برای این که توده‌های مردم از همه جغرافیای [[زمین]] به [[اقامه عدالت]] قسطی [[قیام]] کنند، از جمله وظایف و [[تکالیف]] بین‌المللی دولت ولایی [[اسلامی]] است.<ref>نساء، آیه ۷۵؛ حدید، آیه ۲۵؛ کهف، آیات ۸۷ و۸۸</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[اصول اساسی و وظایف حکومت ولایی (مقاله)|اصول اساسی و وظایف حکومت ولایی]]</ref>