افسانه غرانیق: تفاوت میان نسخه‌ها

در برخی [[منابع تفسیری]]<ref>جامع البیان، مج ۱۰، ج ۱۷، ص ۲۴۵، ۲۴۹؛ کشف‌الاسرار، ج ۶، ص ۳۸۶.</ref>، [[حدیثی]]<ref>تأویل مختلف الحدیث، ص ۱۲۲؛ المعجم الکبیر، ج ۹، ص ۳۵؛ ج ۱۲، ص ۴۲.</ref> و [[تاریخی]]<ref>الطبقات، ج ۱، ص ۱۶۰ ـ ۱۶۱؛ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۵۵۰، ۵۵۲.</ref> به داستانی بر می‌خوریم که به داستان یا افسانه غرانیق موسوم است. افسانه حکایتی بی‌اصل و [[دروغ]] است<ref>لغت‌نامه، ج ۲، ص ۲۶۲۵، «افسانه».</ref> و تعبیر افسانه از آن روست که بیشتر [[دانشمندان اسلامی]] این داستان را بی‌پایه و دروغ دانسته‌اند<ref>تنزیه الانبیاء، ص ۱۰۶، ۱۰۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۲۳، ص ۲۳۶، ۲۴۱؛ المیزان، ج ۱۴، ص ۳۹۸ ـ ۳۹۹.</ref>، با این حال خاورشناسان در قرون اخیر این افسانه را دستاویز طعنه‌ایی بر [[اسلام]] و [[قرآن]] قرار داده‌اند<ref>نقد توطئه آیات شیطانی، ص ۱۴، ۱۸؛ تاریخ قرآن، ص ۱۶۵.</ref>.

# سند همه [[روایات]] افسانه غرانیق منقطع است<ref>نصب المجانیق، ص ۵، ۱۸، میقات، ش۲۴، ص۵۸، ۶۲؛ الاسرائیلیات، ص ۳۱۴ ـ ۳۱۵.</ref>. راویان این داستان همگی از [[تابعان]] و طبقات بعد از آنها بوده و در [[زمان]] ادعا شده برای وقوع این داستان هنوز به [[دنیا]] نیامده بودند و از میان آنها تنها [[ابن عباس]] از [[صحابه پیامبر]] {{صل}} است؛ لکن تولد او نیز دست کم سه سال پس از زمانی است که برای وقوع افسانه غرانیق یاد کرده‌اند<ref>الاصابه، ج ۴، ص ۱۲۲.</ref>.

# [[قرآن کریم]] آنچه را پیامبر {{صل}} به عنوان [[قرآن]] بیان می‌کند [[وحی الهی]] می‌داند: {{متن قرآن|وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحَى}}<ref>«و از سر هوا و هوس سخن نمی‌گوید آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی می‌شود» سوره نجم، آیه ۳-۴.</ref>، در حالی که براساس افسانه غرانیق کلماتی مخالف آیات [[توحیدی]]، بر پیامبر {{صل}} القا و بر زبان آن حضرت جاری شده است<ref>بحارالانوار، ج۱۷، ص۵۷؛ التمهید، ج ۱، ص ۹۱.</ref>.

# به تصریح قرآن شیطان بر [[بندگان]] (خاص) [[خدا]] و [[مؤمنان]] و کسانی که بر خدا [[توکل]] می‌کنند سلطه‌ای ندارد. [[سلطه]] او بر گمراهانی است که خود در پی [[شیطان]] می‌روند: {{متن قرآن|إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ}}<ref>«بی‌گمان تو بر بندگان من چیرگی نداری مگر آن گمراهان که از تو پیروی کنند» سوره حجر، آیه ۴۲.</ref> و به تصریح [[آیات]] {{متن قرآن|قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ}}<ref>«گفت: به ارجمندی تو سوگند که همگی آنان را گمراه خواهم کرد» سوره ص، آیه ۸۲.</ref>، [[شیطان]] بر [[اندیشه]] و [[جان]] [[بندگان]] مُخلَص خدا ـ که قطعا [[پیامبر]] هم از آنان است ـ نمی‌تواند [[نفوذ]] کند و تأثیر بگذارد. در [[روایات]] افسانه غرانیق [[سخن]] از القای کلماتی [[باطل]] و [[شرک‌آلود]] به پیامبر {{صل}} از سوی شیطان است که این همان نفوذ و تأثیر در اندیشه و [[دل]] پیامبر است که در [[آیه]] فوق [[نفی]] شده است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۳، ص ۵۸؛ بحارالانوار، ج ۱۷، ص ۶۲ ـ ۶۳؛ تاریخ قرآن، ص ۱۴۹.</ref>.