پرش به محتوا

شکرگزاری در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۷۸۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۸ اکتبر ۲۰۲۳
خط ۱۱۹: خط ۱۱۹:


===[[غفلت]] از [[یاد خدا]]===
===[[غفلت]] از [[یاد خدا]]===
انسان در [[شداید]] و [[بلایا]] و حالت [[اندوه]] و عجز و نیاز مانند [[ترس]] از [[تاریکی]] در دریا و خشکی و قرار گرفتن در معرض تندبادها و امواج دریا،<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۴۸۵ - ۴۸۶؛ الصافی، ج۲، ص۱۲۷.</ref> مخلصانه به ساحت [[قدس]] [[ربوبی]] توجه می‌کند و می‌گوید اگر [[نجات]] یابم و کامروا شوم، قطعاً از [[شکرگزاران]] خواهم بود؛ اما پس از نجات و [[استجابت دعا]]، به [[وعده]] خود عمل نکرده، به [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] باز می‌گردد <ref>التبیان، ج۴، ص۱۶۲؛ الصافی، ج۲، ص۳۹۸ - ۳۹۹؛ البحرالمدید، ج۲، ص۱۲۹.</ref> که در [[حکم]] ترک [[شکر]] است: «قُل مَن یُنَجّیکُم مِن ظُلُمـتِ البَرِّ و البَحرِ تَدعونَهُ تَضَرُّعًا و خُفیَةً لَئِن اَنجـنا مِن هـذِهِ لَنَکونَنَّ مِنَ الشّـکِرین * قُلِ اللّهُ یُنَجّیکُم مِنها و مِن کُلِّ کَربٍ ثُمَّ اَنتُم تُشرِکون». (انعام / ۶، ۶۳ - ۶۴؛ نیز [[یونس]] / ۱۰، ۲۲ - ۲۳)<ref>روح البیان، ج۳، ص۴۷.</ref> به گفته برخی، بیشتر مردم به یکی از [[ادله]] ذیل [[شکرگزار]] نیستند: [[انکار]] وجود مبدأ [[منعِم]]، [[ناآگاهی]] از انتساب [[نعمت‌ها]] به او، عدم توجّه به خود [[نعمت]]، غفلت از منعِم و نعمت‌هایش.<ref>بیان السعاده، ج۴، ص۲۸.</ref> برخی نیز [[راز]] شاکر نبودن بیشتر مردم را آن دانسته‌اند که شکر از خصوصیات و امتیازات [[انسان کامل]] است و منظور از آن نه [[شکر زبانی]]، بلکه [[ملکه]] [[امتنان]] و [[سپاسگزاری]] است که پس از کسب چندین ملکه [[پسندیده]] [[اخلاقی]] در نفس حاصل می‌شود؛ مانند شناختن [[نعمت]] و [[معرفت]] [[منعِم]] به [[عظمت]] که نتیجه آن بزرگ شمردن نعمت‌های اوست و صرف کردن هر نعمتی در آنچه منعِم فرموده است.<ref>مخزن العرفان، ج۲، ص۳۵۹.</ref> افزون بر اشاره [[قرآن]] به اندک بودن شاکران، در آیاتی نیز از اندک بودن [[شکر]] سخن به میان آمده است: «... قَلیلاً ما تَشکُرون». ([[اعراف]] / ۷، ۱۰؛ مؤمنون / ۲۳، ۷۸؛ [[سجده]] / ۳۲، ۹؛ [[ملک]] / ۶۷، ۲۳) از این تعبیر برداشت شده که برخی [[انسان‌ها]] [[خدا]] را گاهی شکر می‌کنند؛<ref>غرائب القرآن، ج۳، ص۲۰۴.</ref> ولی این [[شکرگزاری]] اندک،<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۲۰۵؛ التفسیر الوسیط، طنطاوی، ج۱۰، ص۵۶.</ref> یعنی ناچیز یا [[زمان]] آن کوتاه <ref>تفسیر المظهری، ج۳، ص۳۳۱.</ref> است و واژه «ما» نیز برای تأکید بر اندک و ناچیز بودن شکر است.<ref>الکشاف، ج۳، ص۱۹۹؛ تفسیر جلالین، ص۳۵۰.</ref> برخی نیز مراد از این تعبیر را [[نفی]] شکر دانسته‌اند.<ref>زاد المسیر، ج۲، ص۱۰۴؛ تفسیر قاسمی، ج۷، ص۲۹۹.</ref>
انسان در [[شداید]] و [[بلایا]] و حالت [[اندوه]] و عجز و نیاز مانند [[ترس]] از [[تاریکی]] در دریا و خشکی و قرار گرفتن در معرض تندبادها و امواج دریا،<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۴۸۵ - ۴۸۶؛ الصافی، ج۲، ص۱۲۷.</ref> مخلصانه به ساحت [[قدس]] [[ربوبی]] توجه می‌کند و می‌گوید اگر [[نجات]] یابم و کامروا شوم، قطعاً از [[شکرگزاران]] خواهم بود؛ اما پس از نجات و [[استجابت دعا]]، به [[وعده]] خود عمل نکرده، به [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] باز می‌گردد <ref>التبیان، ج۴، ص۱۶۲؛ الصافی، ج۲، ص۳۹۸ - ۳۹۹؛ البحرالمدید، ج۲، ص۱۲۹.</ref> که در [[حکم]] ترک [[شکر]] است: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً لَئِنْ أَنْجَانَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ}}<ref>«بگو: چه کس شما را از تاریکناهای خشکی و دریا می‌رهاند؟ در حالی که او را به لابه و در نهان می‌خوانید که اگر از این (ورطه) رهایی‌مان دهد از سپاسگزاران خواهیم بود» سوره انعام، آیه ۶۳.</ref>، {{متن قرآن|قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْهَا وَمِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو: خداوند شما را از آن (ورطه) و از هر بلا رهایی می‌بخشد باز هم شما شرک می‌ورزید» سوره انعام، آیه ۶۴.</ref>،  {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ حَتَّى إِذَا كُنْتُمْ فِي الْفُلْكِ وَجَرَيْنَ بِهِمْ بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ وَفَرِحُوا بِهَا جَاءَتْهَا رِيحٌ عَاصِفٌ وَجَاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكَانٍ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحِيطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنْجَيْتَنَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ}}<ref>«اوست که شما را در خشکی و دریا می‌گرداند تا چون در کشتی‌ها باشید و آنها سرنشینان خود را با بادی سازگار پیش برند و (سرنشینان) بدان شادمان شوند (ناگهان) بادی تند بر آن کشتی‌ها وزد و موج از هر جا به ایشان رسد و دریابند که از هر سو گرفتار شده‌اند، خداوند را با پرستش خالصانه بخوانند که اگر ما را از این غرقاب برهانی از سپاسگزاران خواهیم بود» سوره یونس، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|فَلَمَّا أَنْجَاهُمْ إِذَا هُمْ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا بَغْيُكُمْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ مَتَاعَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ثُمَّ إِلَيْنَا مَرْجِعُكُمْ فَنُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و چون رهاییشان دهد ناگاه به ناحقّ بر زمین، ستم  می‌ورزند، ای مردم! ستم شما به زیان خودتان است، (چند روزی) بهره زندگانی این جهان را می‌برید سپس به سوی ما باز می‌گردید و شما را از آنچه انجام می‌دادید آگاه می‌گردانیم» سوره یونس، آیه ۲۳.</ref>.<ref>روح البیان، ج۳، ص۴۷.</ref> به گفته برخی، بیشتر مردم به یکی از [[ادله]] ذیل [[شکرگزار]] نیستند: [[انکار]] وجود مبدأ [[منعِم]]، [[ناآگاهی]] از انتساب [[نعمت‌ها]] به او، عدم توجّه به خود [[نعمت]]، غفلت از منعِم و نعمت‌هایش.<ref>بیان السعاده، ج۴، ص۲۸.</ref> برخی نیز [[راز]] شاکر نبودن بیشتر مردم را آن دانسته‌اند که شکر از خصوصیات و امتیازات [[انسان کامل]] است و منظور از آن نه [[شکر زبانی]]، بلکه [[ملکه]] [[امتنان]] و [[سپاسگزاری]] است که پس از کسب چندین ملکه [[پسندیده]] [[اخلاقی]] در نفس حاصل می‌شود؛ مانند شناختن [[نعمت]] و [[معرفت]] [[منعِم]] به [[عظمت]] که نتیجه آن بزرگ شمردن نعمت‌های اوست و صرف کردن هر نعمتی در آنچه منعِم فرموده است.<ref>مخزن العرفان، ج۲، ص۳۵۹.</ref> افزون بر اشاره [[قرآن]] به اندک بودن شاکران، در آیاتی نیز از اندک بودن [[شکر]] سخن به میان آمده است: {{متن قرآن|قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ}}<ref>« اندک سپاس می‌گزارید» سوره اعراف، آیه ۱۰.</ref> از این تعبیر برداشت شده که برخی [[انسان‌ها]] [[خدا]] را گاهی شکر می‌کنند؛<ref>غرائب القرآن، ج۳، ص۲۰۴.</ref> ولی این [[شکرگزاری]] اندک، <ref>التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۲۰۵؛ التفسیر الوسیط، طنطاوی، ج۱۰، ص۵۶.</ref> یعنی ناچیز یا [[زمان]] آن کوتاه <ref>تفسیر المظهری، ج۳، ص۳۳۱.</ref> است و واژه «ما» نیز برای تأکید بر اندک و ناچیز بودن شکر است.<ref>الکشاف، ج۳، ص۱۹۹؛ تفسیر جلالین، ص۳۵۰.</ref> برخی نیز مراد از این تعبیر را [[نفی]] شکر دانسته‌اند.<ref>زاد المسیر، ج۲، ص۱۰۴؛ تفسیر قاسمی، ج۷، ص۲۹۹.</ref>


==[[آثار شکر]]==
==[[آثار شکر]]==
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش