|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[احمد بن عدیس در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط =
| | #تغییر_مسیر [[حسن بن حماد بن عدیس کوفی]] |
| }}
| |
| == آشنایی اجمالی ==
| |
| احمد بن عدیس<ref>مصحّف «الحسن بن عدیس» است؛ ر.ک: جامع الرواة، ج۱، ص۱۵؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۵۰، ش۶۶۵؛ طبقات رجال الکافی، ص۴۴.</ref> در سند سه [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، به نقل از [[کتاب الکافی]] واقع شده است؛ از جمله:
| |
| {{متن حدیث|وَفِي رَوْضَةِ الْكَافِي: حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ الْكِنْدِيِّ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُدَيْسٍ، عَنْ أَبَانٍ، عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللٰه - عَلَيْهِ السَّلَامُ -: يُفْرَقُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مَا كَانَ مِنْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ مَطَرٍ، يَقْدِرُ مَا يَشَاءُ اللٰه - عَزَّ وَ جَلَّ - أَنْ يُقَدِّرَ إِلَى مِثْلِهَا مِنْ قَابِلٍ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۱۱۹، به نقل از: الکافی، ج۸، ص۸۲، ح۴۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۳۹۷.</ref>
| |
| | |
| == شرح حال [[راوی]] ==
| |
| نام راوی در [[کتب رجالی]] عنوان نشده است، بلکه تنها در سند دو روایت [[الکافی]] واقع گردیده است<ref>{{عربی|حمید بن زیاد، عن الحسن بن محمد بن سماعة، عن أحمد بن عدیس، عن أبان..}}؛ الکافی، ج۷، ص۳۹، ح۴۰؛ {{عربی|حمید بن زیاد، عن الحسن بن محمد الکندی، عن أحمد بن عدیس، عن أبان بن عثمان..}}؛ الکافی، ج۸، ص۸۱، ح۳۹؛ و در سند یک روایت (تهذیب الأحکام، ج۹، ص۱۳۱، ح۵۵۹) نیز قرار گرفته که از کتاب الکافی نقل شده است.</ref>؛ از این رو، در کتب رجالی متأخر<ref>ر.ک: جامع الرواة، ج۱، ص۱۵؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۵۹، ش۶۶۸؛ طبقات رجال الکافی، ص۴۴؛ و....</ref> مانند: [[جامع الرواة]]، [[معجم رجال الحدیث]]، [[تنقیح المقال]]، [[قاموس الرجال]] و... با استناد به روایت الکافی نام احمد بن عدیس را ذکر کردند و به روایت الکافی اشاره کردند و هیچ اطلاعات دیگری درباره‌اش ندادند.
| |
| | |
| البته ملاحظه طُرق و اسناد و در بعضی موارد، [[اتحاد راوی]] و مروی عنه روشن می‌سازد که در نام راوی تصحیف واقع شده و «احمد بن عدیس»، [[مصحف]] «[[حسن بن عدیس]]» است که [[ابن حجر]] با عنوان «[[الحسن بن عدیس الکوفی]]» و [[نجاشی]] با عنوان «[[الحسن بن حماد بن عدیس]]» در طریق خود به کتاب [[عمران بن حمران الأذرعی]] یاد کرده است.
| |
| | |
| دلیل بر این تصحیف دو چیز است:
| |
| #مراد از [[حسن بن محمد کندی]] در سند محل بحث که «حمید بن زیاد» از وی نقل کرده و او از احمد بن عدیس [[روایت]] کرده، «[[حسن بن محمد بن سماعة الکندی]]» است که در اسناد دیگر، از حسن بن عدیس روایت کرده است؛ مانند:
| |
| ##{{عربی|عنه (الحسن بن محمد بن سماعة) عن الحسن بن عدیس، عن إسحاق بن عمار، عن إسماعیل الجعفی عن أبی جعفر{{ع}} قال:...}}<ref>الإستبصار، ج۱، ص۲۵۵، ح۹۱۶.</ref>.
| |
| ##{{عربی|الحسن بن محمد بن سماعة عن جعفر بن سماعة و الحسن بن عدیس عن أبان عن عبدالرحمن البصری عن أبیعبدالله{{ع}} قال:...}}<ref>تهذیب الأحکام، ج۸، ص۵۸، ح۱۸۸.</ref>.
| |
| ##{{عربی|أخبرنا الحسین، عن أحمد بن جعفر، عن حمید (حمید بن زیاد)، عن إبن سماعة (الحسن بن محمد بن سماعة)، عن الحسن بن حماد بن عدیس عنه}}<ref>رجال النجاشی، ص۲۹۲ (ترجمه: عمران بن حمران الأذرعی).</ref>.
| |
| #حسن بن عدیس در کتب [[رجال]] عنوان شده است، ولی از احمد بن عدیس نام برده نشده است. [[شیخ طوسی]]، حسین (حسن) بن عدیس را از [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} برشمرده<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۶، ش۵۲۸۳.</ref> و إبن حجر در [[لسان المیزان]] در دو موضع از او یاد کرده؛ یک بار با عنوان «الحسن بن عدیس» و دیگر با عنوان «الحسین بن عدیس»:
| |
| ##{{عربی|"الحسن بن عدیس الكوفي عن إسحاق بن عمار<ref>تأیید می‌کند قول ابن حجر را سند روایت استبصار: {{عربی|عنه (الحسن بن محمد بن سماعة) عن الحسن بن عدیس، عن إسحاق بن عمار، عن إسماعیل الجعفی}}؛ الإستبصار، ج۱، ص۲۵۵، ح۹۱۶.</ref> قال علي بن الحكم<ref>آقابزرگ تهرانی در عنوان «رجال علی بن الحکم» می‌نویسد: {{عربی|و هو علی بن الحکم بن الزبیر النخعی الأنباری، تلمیذ إبن أبی عمیر، و قد لقی من أصحاب أبی عبدالله الصادق{{ع}} جمعاً کثیراً. و هو مثل الحسن بن علی بن فضال و عبدالله بن بکیر کما ذکره الکشی. و یروی عنه أحمد بن أبی عبدالله البرقی الذی توفی (۲۷۴) أو (۲۸۰) کما فی النجاشی و الفهرست، ینقل عنه کثیراً فی "لسان المیزان" بعنوان ذکره علی بن الحکم فی رجال الشیعة}}.</ref>: كان من مشائخ الشيعة وكان مخلطاً}}<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۲۲۰، ش۹۷۰.</ref>.
| |
| ##{{عربی|"الحسین بن عدیس، ذکره الطوسی في رجال الشیعة و قال: روی عن علي بن موسی الرضا رحمهما اللّه تعالی"}}<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۲۹۸، ش۱۲۳۵.</ref>.
| |
| | |
| یادآوری می‌شود که مراد از [[حسن بن عدیس]]، به قرینه [[روایت]] [[ابن سماعة]] از او، [[حسن بن حماد بن عدیس]] است که در طریق [[نجاشی]] به کتاب [[عمران بن حمران الأذرعی]] قرار گرفته است<ref>{{عربی|أخبرنا الحسین، عن أحمد بن جعفر، عن حمید، عن إبن سماعة (الحسن بن محمد بن سماعة)، عن الحسن بن حماد بن عدیس عنه}}؛ رجال النجاشی، ص۲۹۲، ش۷۸۶.</ref>.
| |
| | |
| [[محقق اردبیلی]] پس از [[نقل روایت]] حسن بن عدیس می‌نویسد: {{عربی|"الظاهر أن الحسن بن عدیس هذا هو الحسن بن حماد بن عدیس بقرینة روایة الحسن بن محمد عنه واللّه أعلم"}}<ref>جامع الرواة، ج۱، ص۸۵؛ علامه امین: {{عربی|عن جامع الرواة أیضاً أنه استظهر اتحاده مع الحسن بن عدیس الآتی من أصحاب الرضا{{ع}} و هو غیر بعید}}؛ أعیان الشیعة، ج۵، ص۵۹، ش۱۷۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۳۹۶-۳۹۹.</ref>
| |
| | |
| == [[طبقه راوی]] ==
| |
| با توجه به وقوع تصحیف در نام [[راوی]] و اینکه احمد بن عدیس، [[مصحف]] حسن بن عدیس است، از [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} بوده و در طبقه ششم قرار دارد. [[آیت الله]] [[بروجردی]] نیز او را از طبقه ششم [[راویان]] شمرده است<ref>ر.ک: الموسوعة الرجالیة (طبقات رجال التهذیب)، ص۲۴۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۳۹۹.</ref>
| |
| | |
| == جایگاه [[حدیثی]] راوی ==
| |
| عدم [[جرح و تعدیل]] راوی در [[کتب رجالی]]، راوی را در زمره [[راویان مجهول]] و یا مُهمل قرار می‌دهد، ولی إبن حجر به نقل از علی بن الحکم نوشته است: {{عربی|"كان من مشائخ الشيعة وكان مخلطاً"}}<ref>لسان المیزان، ج۲، ص۲۲۰، ش۹۷۰.</ref>.
| |
| | |
| یادآوری می‌شود که جمله {{عربی|"كان مخلطاً"}}<ref>کلباسی درباره اصطلاح «مخلط» می‌نویسد: {{عربی|أقول: الذی یظهر لی بعد التتبع فی کلماتهم أنه بمعنی الخلط بمعنی المزج، و لکن المراد منه: أنواع مخصوصة منه: أحدها: خلط الإعتقاد الصحیح بالفاسد...؛ ثانیها: خلط الروایات المنکرة إلی غیرها...؛ ثالثها: خلط أسانید الأخبار بالآخر...؛ رابعها: خلط المطالب الصحیحة بغیرها}}؛ سماء المقال، ج۲، ص۲۸۵ – ۲۸۷.</ref> در عبارت إبن حجر از علی بن الحکم نیست، بلکه اظهار نظر خودش است که اساس و پایه‌ای ندارد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۳۹۹-۴۰۰.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009726.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۲''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
| [[رده:طبقه ششم راویان]]
| |
| [[رده:اصحاب امام رضا]]
| |
