آیه مودت: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
دو [[شأن نزول]] برای [[آیه]] ذکر شده است: | دو [[شأن نزول]] برای [[آیه]] ذکر شده است: | ||
# [[شأن نزول]] اول میگوید: روزی [[مشرکان]] [[مکه]] در جایی گرد آمدند و گفتند: «آیا [[محمد]] در برابر آنچه آورده است، مزدی میخواهد؟» این [[آیه]] در پاسخ آنان فرود آمد و [[مردم]] را بر [[مودت]] [[پیامبر]] و [[خویشاوندان]] [[مأمور]] ساخت<ref>ر.ک: تفسیر آیة المودة، ص۲۵؛ روح المعانی، ج۲۵، ص۳۰؛ المیزان، ج۱۸، ص ۴۳.</ref>. براساس این [[شأن نزول]] [[آیه]] مکی است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۱.</ref>. | # [[شأن نزول]] اول میگوید: روزی [[مشرکان]] [[مکه]] در جایی گرد آمدند و گفتند: «آیا [[محمد]] در برابر آنچه آورده است، مزدی میخواهد؟» این [[آیه]] در پاسخ آنان فرود آمد و [[مردم]] را بر [[مودت]] [[پیامبر]] و [[خویشاوندان]] [[مأمور]] ساخت<ref>ر.ک: تفسیر آیة المودة، ص۲۵؛ روح المعانی، ج۲۵، ص۳۰؛ المیزان، ج۱۸، ص ۴۳.</ref>. براساس این [[شأن نزول]] [[آیه]] مکی است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۱.</ref>. | ||
# [[شأن نزول]] دوم میگوید: [[طبرسی]] در [[شأن نزول]] این آیه نقل میکند: هنگامی که [[پیامبر]] وارد [[مدینه]] شد و پایههای [[اسلام]] محکم گردید، [[انصار]] گفتند ما | # [[شأن نزول]] دوم میگوید: [[طبرسی]] در [[شأن نزول]] این آیه نقل میکند: هنگامی که [[پیامبر]] وارد [[مدینه]] شد و پایههای [[اسلام]] محکم گردید، [[انصار]] گفتند ما خدمت [[رسول خدا]] میرسیم و عرض میکنیم: اگر [[مشکلات]] [[مالی]] پیدا شد این [[اموال]] ما بدون هیچگونه قید و شرط در [[اختیار]] تو قرار دارد، هنگامی که این سخن را خدمتش عرض کردند آیه {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} نازل شد و پیامبر {{صل}} بر آنها [[تلاوت]] کرد. سپس فرمود [[نزدیکان]] مرا بعد از من [[دوست]] دارید. آنها با [[خوشحالی]] و [[رضا]] و [[تسلیم]] از محضرش بیرون آمدند، اما [[منافقان]] گفتند: این سخنی است که او بر [[خدا]] [[افترا]] بسته و هدفش این است که ما را بعد از خود در برابر خویشاوندانش [[ذلیل]] کند، این بود که آیه بعد نازل شد: {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا}}<ref>«یا میگویند: (پیامبر) بر خداوند دروغی بسته است» سوره شوری، آیه ۲۴.</ref> و به آنها پاسخ گفت. پس از نزول آیه، پیامبر {{صل}} به سراغ آنان فرستاد و آیه را بر آنها تلاوت کرد. آنگاه گروهی پشیمان شده و [[گریه]] کردند و سخت ناراحت گشتند و آیه سوم نازل گردید: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ}}<ref>«و اوست که توبه را از بندگانش میپذیرد» سوره شوری، آیه ۲۵.</ref>؛ پیامبر بار دیگر، به سراغ آنها فرستاد و آنها را [[بشارت]] داد که [[توبه]] خالصانه آنان مقبول درگاه خداست<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۴۴؛ تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۴۰۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه مودت (مقاله)|مقاله «آیه مودت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۵۱.</ref> | ||
== معناشناسی | == معناشناسی == | ||
{{اصلی|مودت در لغت}} | {{اصلی|مودت در لغت}} | ||
"مودت" از ماده "ودّ" (به ضمّ و فتح واو) به معنای [[دوست داشتن]] چیزی، همراه با تمنّی (آرزوی) تحقّق آن است<ref>ر.ک: مفردات راغب، ص۸۶۰. {{عربی|ودد: محبة الشئ و تمنی کونه و یستعمل فی کل واحد من المعنیین علی ان المتمنی یتضمن معنی الودة، لأن المتمنی هو تشهی حصول ما توده}}؛ تفسیر أبوالسعود، ج۱، ص۱۶۹.</ref>. [[مودّت]]، ضد [[عداوت]]، از [[یاران]] [[عقل]] و از جمله ارزشهاست: {{عربی|الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ}}<ref>المحاسن، ج۱، ص۱۹۷. {{عربی|عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} وَ عِنْدَهُ عِدَّةٌ مِنْ مَوَالِيهِ فَجَرَى ذِكْرُ الْعَقْلِ وَ الْجَهْلِ... وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ}}.</ref> و در اصطلاح، محبتی است که در [[عواطف]]، گفتار و [[رفتار انسان]] تأثیرگذار است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص۱۰۲.</ref>. | "مودت" از ماده "ودّ" (به ضمّ و فتح واو) به معنای [[دوست داشتن]] چیزی، همراه با تمنّی (آرزوی) تحقّق آن است<ref>ر.ک: مفردات راغب، ص۸۶۰. {{عربی|ودد: محبة الشئ و تمنی کونه و یستعمل فی کل واحد من المعنیین علی ان المتمنی یتضمن معنی الودة، لأن المتمنی هو تشهی حصول ما توده}}؛ تفسیر أبوالسعود، ج۱، ص۱۶۹.</ref>. [[مودّت]]، ضد [[عداوت]]، از [[یاران]] [[عقل]] و از جمله ارزشهاست: {{عربی|الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ}}<ref>المحاسن، ج۱، ص۱۹۷. {{عربی|عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} وَ عِنْدَهُ عِدَّةٌ مِنْ مَوَالِيهِ فَجَرَى ذِكْرُ الْعَقْلِ وَ الْجَهْلِ... وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ}}.</ref> و در اصطلاح، محبتی است که در [[عواطف]]، گفتار و [[رفتار انسان]] تأثیرگذار است<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص۱۰۲.</ref>. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
=== مودت در قرآن === | === مودت در قرآن === | ||
{{اصلی|آیه مودت در قرآن}} | {{اصلی|آیه مودت در قرآن}} | ||
ریشه مودت و مشتقات آن ۲۹ بار در [[قرآن]] به کار رفته است. یکی از [[اسمای حسنای الهی]] | ریشه مودت و مشتقات آن ۲۹ بار در [[قرآن]] به کار رفته است. یکی از [[اسمای حسنای الهی]] ودود است: {{متن قرآن|إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ}}<ref>«بیگمان پروردگار من بخشایندهای دوستدار است» سوره هود، آیه ۹۰.</ref>، {{متن قرآن|وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ}}<ref>«و او آمرزگار دوستدار است» سوره بروج، آیه ۱۴.</ref>. ودود یا فعول به معنی مفعول است یعنی [[خداوند]] در دلهای اولیای خویش محبوب است و یا فعول به معنی فاعل است، یعنی [[خدا]] [[بندگان]] [[صالح]] خویش را [[دوست]] دارد و از آنان [[راضی]] است<ref>مجمع البحرین، ج۳، ص۱۵۹.</ref>. | ||
در اصطلاح قرآن، دو نوع مودت داریم: یک مودت [[تکوینی]] و | در اصطلاح قرآن، دو نوع مودت داریم: یک مودت [[تکوینی]] و خدادادی و دیگری مودت [[تشریعی]]. مودت تکوینی دو مصداق دارد: | ||
# | # خدا بین [[زن]] و شوهر مودت قرار داده است: {{متن قرآن|وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«و از نشانههای او این است که از خودتان همسرانی برایتان آفرید تا کنار آنان آرامش یابید و میان شما دلبستگی پایدار و مهر پدید آورد؛ بیگمان در این، نشانههایی است برای گروهی که میاندیشند» سوره روم، آیه ۲۱.</ref>. | ||
# مودتی هم بین [[مؤمنان]] قرار داده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا}}<ref>«به زودی (خداوند) بخشنده برای آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند، (در دلها) مهری خواهد نهاد» سوره مریم، آیه ۹۶.</ref>. | # مودتی هم بین [[مؤمنان]] قرار داده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا}}<ref>«به زودی (خداوند) بخشنده برای آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند، (در دلها) مهری خواهد نهاد» سوره مریم، آیه ۹۶.</ref>. | ||
اما [[مودت]] [[تشریعی]] این است که بر [[مؤمنان]] [[واجب]] نموده که نسبت به [[خویشان]] [[پیامبر اکرم]] [[محبت]] داشته باشند و این محبت و مودت را به عنوان | اما [[مودت]] [[تشریعی]] این است که بر [[مؤمنان]] [[واجب]] نموده که نسبت به [[خویشان]] [[پیامبر اکرم]] [[محبت]] داشته باشند و این محبت و مودت را به عنوان اجر رسالت قرار داده است<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه مودت (مقاله)|مقاله «آیه مودت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>. | ||
=== مراد از {{متن قرآن|الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}=== | === مراد از {{متن قرآن|الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}=== | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
آیه {{متن قرآن|الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} خطاب به [[مؤمنان]] است؛ زیرا در ابتدای آیه فرموده است: {{متن قرآن|ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ}}<ref>«این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند مژده میدهد» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>؛ سپس فرموده است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمیخواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزندهای سپاسپذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>. | آیه {{متن قرآن|الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}} خطاب به [[مؤمنان]] است؛ زیرا در ابتدای آیه فرموده است: {{متن قرآن|ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ}}<ref>«این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند مژده میدهد» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>؛ سپس فرموده است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمیخواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزندهای سپاسپذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>. | ||
قول آخر طرفداران زیادی از [[اهل سنت]]<ref>دیوان الامام الشافعی، ص۵۶؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۳، ص۲۴۳؛ الکشاف، ج۴، ص۲۱۹ ـ ۲۲۱؛ مفاتیح الغیب، ج۲۸، ص۱۶۴- ۱۶۶؛ الصواعق المحرقة، ص۲۱۱- ۲۱۲؛ ینابیع المودة، ص۶و ... .</ref> و [[شیعه]]<ref>چنان که شیخ طوسی، پس از نقل آن گفته است: «این قول، مختار ما و اصحاب ماست»، التبیان، ج۹، ص۱۵۹.</ref> دارد<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۹۹-۱۱۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۵۲ ـ ۵۴؛ [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه مودت (مقاله)|مقاله «آیه مودت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref> | قول آخر طرفداران زیادی از [[اهل سنت]]<ref>دیوان الامام الشافعی، ص۵۶؛ بحوث فی الملل و النحل، ج۳، ص۲۴۳؛ الکشاف، ج۴، ص۲۱۹ ـ ۲۲۱؛ مفاتیح الغیب، ج۲۸، ص۱۶۴- ۱۶۶؛ الصواعق المحرقة، ص۲۱۱- ۲۱۲؛ ینابیع المودة، ص۶و ... .</ref> و [[شیعه]]<ref>چنان که شیخ طوسی، پس از نقل آن گفته است: «این قول، مختار ما و اصحاب ماست»، التبیان، ج۹، ص۱۵۹.</ref> دارد<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت اهل بیت (کتاب)|امامت اهل بیت]]، ص ۹۹-۱۱۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۵۲ ـ ۵۴؛ [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه مودت (مقاله)|مقاله «آیه مودت»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>. | ||
== دلالت [[آیه]] == | == دلالت [[آیه]] == | ||
=== نخست: دلالت بر [[وجوب]] [[مودت اهل بیت]] {{عم}} === | === نخست: دلالت بر [[وجوب]] [[مودت اهل بیت]] {{عم}} === | ||
این [[آیه]] نشان مىدهد [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]] {{عم}} [[واجب]] بوده و [[خداوند متعال]] آن را | این [[آیه]] نشان مىدهد [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]] {{عم}} [[واجب]] بوده و [[خداوند متعال]] آن را اجر رسالت قرار داده است. اینکه [[دوست داشتن]] [[اهل بیت]] {{عم}} به عنوان [[پاداش]] [[رسالت پیامبر]] {{صل}} قرار داده شده است، بدین معناست که [[محبت]] اهل بیت {{عم}} در اهمیت، [[شأن]] و [[منزلت]]، با اصل [[رسالت]] [[برابری]] مىکند؛ زیرا [[اجر]] عمل باید در [[ارزش]] با اصل عمل معادل باشد و گرنه اجری ناعادلانه خواهد بود و از ساحت [[خدای متعال]] به دور است که برای مهمترین رخداد هستی، یعنی [[رسالت پیامبر]] اعظم {{صل}} [[اجر]] و پاداشی ناعادلانه قرار دهد. | ||
=== دوم: دلالت بر [[وجوب اطاعت اهل بیت]] {{عم}} === | === دوم: دلالت بر [[وجوب اطاعت اهل بیت]] {{عم}} === | ||
مقصود [[آیه]]، تنها مجرد [[محبت]] و مودت نیست؛ بلکه [[خداوند متعال]] به مودتی امر نموده که دنبال آن [[انقیاد]] و [[اطاعت]] و [[فرمانبرداری]] باشد و این مطلب را از چند طریق میتوان [[اثبات]] نمود: | مقصود [[آیه]]، تنها مجرد [[محبت]] و مودت نیست؛ بلکه [[خداوند متعال]] به مودتی امر نموده که دنبال آن [[انقیاد]] و [[اطاعت]] و [[فرمانبرداری]] باشد و این مطلب را از چند طریق میتوان [[اثبات]] نمود: | ||
#از طریق لفظ «مودت»؛ زیرا مطابق | #از طریق لفظ «مودت»؛ زیرا مطابق رأی برخی از متخصصین لغت، مودت عبارت است از محبتی که همراه با اطاعت باشد. | ||
#از طریق مراجعه به [[آیات]] دیگر؛ زیرا خداوند متعال میفرماید: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست میدارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>. | #از طریق مراجعه به [[آیات]] دیگر؛ زیرا خداوند متعال میفرماید: {{متن قرآن|قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ}}<ref>«بگو اگر خداوند را دوست میدارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد و خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۳۱.</ref>. | ||
مقصود از | مقصود از متابعت در این آیه، همان اطاعت و [[فرمانبرداری]] است؛ زیرا [[خداوند]] در جایی دیگر میفرماید: {{متن قرآن|وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي}}<ref>«و پروردگار شما (خداوند) بخشنده است پس، از من پیروی و از دستور من فرمانبرداری کنید» سوره طه، آیه ۹۰.</ref>. در این آیه، اطاعت عطف [[تفسیری]] بر متابعت شده است<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۲۶۲.</ref>. | ||
به عبارتی دیگر: مهمترین الزامی که [[مودت]] [[ذویالقربی]] برای [[مردم]] دارد، [[اطاعت]] از آنان است؛ زیرا [[مودّت]]، واسطهای میان [[معرفت]] و [[اطاعت]] است. نمیتوان ادعای [[مودت]] [[قربی]] را داشت و از آنها [[تبعیت]] نکرد و یا با آنها درگیر شد. بر این پایه، وجود [[مبارک]] [[رسول خدا]] {{صل}} | به عبارتی دیگر: مهمترین الزامی که [[مودت]] [[ذویالقربی]] برای [[مردم]] دارد، [[اطاعت]] از آنان است؛ زیرا [[مودّت]]، واسطهای میان [[معرفت]] و [[اطاعت]] است. نمیتوان ادعای [[مودت]] [[قربی]] را داشت و از آنها [[تبعیت]] نکرد و یا با آنها درگیر شد. بر این پایه، وجود [[مبارک]] [[رسول خدا]] {{صل}} اجر رسالت خویش را به [[دستور خداوند]]، [[مودّت]] به [[قربی]] قرار داد:{{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ولایت و امامت در قرآن (کتاب)|ولایت و امامت در قرآن]]، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref>. | ||
=== سوم: دلالت بر [[افضلیت اهل بیت]] {{عم}} === | === سوم: دلالت بر [[افضلیت اهل بیت]] {{عم}} === | ||
از آیه مورد بحث استفاده میشود که [[اهل بیت]] [[عصمت]] و طهارت{{عم}} کسانی هستند که محبتشان به طور مطلق [[واجب]] است و هر کس که چنین باشد، محبوبترین افراد نزد خداوند و [[رسول]] خواهد بود و در نتیجه، او [[افضل افراد امت]] است<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، | از آیه مورد بحث استفاده میشود که [[اهل بیت]] [[عصمت]] و طهارت{{عم}} کسانی هستند که محبتشان به طور مطلق [[واجب]] است و هر کس که چنین باشد، محبوبترین افراد نزد خداوند و [[رسول]] خواهد بود و در نتیجه، او [[افضل افراد امت]] است<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)| دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱]]، ص ۲۶۳.</ref>. | ||
=== چهارم: دلالت بر [[عصمت اهل بیت]] {{عم}} === | === چهارم: دلالت بر [[عصمت اهل بیت]] {{عم}} === | ||
به حکم عقل، | به حکم عقل، وجوب محبت مطلق، مستلزم [[افضلیت]] و افضلیت نیز مستلزم [[وجوب اطاعت]] است و وجوب اطاعت مطلق نیز دلیل بر [[عصمت]] خواهد بود<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[عصمت از منظر فریقین (کتاب)|عصمت از منظر فریقین]] ص ۱۵۳؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)| دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱]]، ص ۲۶۴.</ref>. | ||
دلالت وجوب اطاعت مطلق بر عصمت بسیار روشن است، به طوری که فخررازی نیز بدان تصریح و برای [[اثبات]] آن [[استدلال]] میکند. وی در [[تفسیر آیه]] شریف {{متن قرآن|أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> مینویسد: | |||
براساس این آیه، [[حضرت امیرالمؤمنین]] و سایر [[امامان]] {{عم}}، [[امام]] و خلفای | دلالت وجوب اطاعت مطلق بر عصمت بسیار روشن است، به طوری که فخررازی نیز بدان تصریح و برای [[اثبات]] آن [[استدلال]] میکند. وی در [[تفسیر آیه]] شریف {{متن قرآن|أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> مینویسد: «همانا [[خدای تعالی]] در این [[آیه]] به طور جزمی به [[اطاعت از اولوالامر]] دستور داده است و هر آن کس که [[خداوند]] به صورت جزمی و [[قطعی]] به اطاعات از او [[فرمان]] دهد، ناگزیر باید از [[خطا]] [[معصوم]] باشد و اگر از خطا معصوم نباشد - بر فرض اقدامش به خطا ۔ خداوند به متابعت از او امر کرده است که خود دستور دادن به انجام خطاست، در حالی که خطا از آن جهت که خطاست مورد [[نهی]] قرار گرفته است. پس این به [[اجتماع]] [[امر و نهی]] در فعل واحد و به اعتبار واحد منجر میشود که محال است. پس ثابت شد خدای تعالی به صورت صورت جزمی به [[اطاعت]] از [[اولو الامر]] دستور داده است و ثابت شد که هر آن کس که خداوند به صورت جزمی به اطاعت از او فرمان دهد، لزوماً باید [[معصوم از خطا]] باشد، پس به [[یقین]] ثابت شد که [[اولواالامر]] مذکور در این آیه ناگزیر باید معصوم باشند»<ref>{{عربی|إن الله تعالى أمر بطاعة أولى الأمر على سبيل الجزم في هذه الآية، و من أمر الله بطاعته على سبيل الجزم والقطع، لابد و أن يكون معصوما عن الخطأ، إذ لو لم يكن معصوماً عن الخطأ، كان بتقدير إقدامه على الخطأ، يكون قد أمر الله بمتابعته، فيكون ذلك أمرا بفعل ذلك الخطأ، والخطأ لكونه خطأ منهي عنه، فهذا يفضي إلى اجتماع الأمر والنهي في الفعل الواحد بالإعتبار الواحد، و أنه محال. فثبت أن الله تعالى أمر بطاعة أولى الأمر على سبيل الجزم، وثبت أن كل من أمر الله بطاعته على سبيل الجزم وجب أن يكون معصوما عن الخطأ، فثبت قطعا أن أولى الأمر المذكور في هذه الآية لابد و أن يكون معصوما}}.تفسیر الرازی، ج۱۰، ص۱۴۴.</ref>. براساس این آیه، [[حضرت امیرالمؤمنین]] و سایر [[امامان]] {{عم}}، [[امام]] و خلفای بلافصل پس از [[رسول خدا]] {{صل}} هستند و به قطع و یقین معصوماند. | ||
'''دیدگاه عالمان امامیه''' | '''دیدگاه عالمان امامیه''' | ||
برخی از | برخی از عالمان شیعه نیز در ذیل [[آیه مودّت]] به همین مطلب اشاره کرده و امر [[محبت]] مطلق را به اطاعت مطلق و آن را نیز به [[عصمت]] گره زدهاند که در زمره این بزرگان مرحوم [[بیاضی]] عاملی است. وی مینویسد: <ref>{{عربی|جعل الله أجر رسالة نبيه في مودة أهله في قوله تعالى: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}. قالوا: المراد القربى في الطاعات، أي: في [[طاعة]] [[أهل]] القربى. قلنا: الأصل عدم الإضمار، و لو [[سلم]] فلا يتصور إطلاق الأمر بمودتهم إلا مع عصمتهم. قالوا: المخاطب بذلك الكفار، يعني: راقبوا نسبي بكم، يعني القرشية. قلنا: الكفار لا تعتقد للنبي أجرا حتى تخاطب بذلك. على أن الأخبار المتفق عليها تنافي الوجهين}}. الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، ج۱، ص۱۸۸ - ۱۸۹.</ref>؛ [[خداوند]] اجر رسالت پیامبرش را در [[مودّت]] به [[اهل]] او قرار داده است، همان طور که در این [[آیه]] آمده است: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}. | ||
[[خداوند]] | |||
گفتهاند مراد خداوند از این آیه، [[نزدیکان]] در [[اطاعت]] است؛ یعنی در [[پیروی]] از اهل [[قربی]]. | گفتهاند مراد خداوند از این آیه، [[نزدیکان]] در [[اطاعت]] است؛ یعنی در [[پیروی]] از اهل [[قربی]]. میگوییم: چنانچه بپذیریم دستور مطلق [[مودت]] به ایشان جز با [[عصمت]] آنان قابل تصور نیست، اصل عدم تقدیر است. گفتهاند: آیه خطاب به [[کفار]] است؛ یعنی مراقب [[خویشان]] من در میان خود باشید، یعنی [[قریش]]! میگوییم: کفار برای [[پیامبر]] اجری قائل نیستند تا به آنان خطاب شود. [[اخبار]] مورد اتفاق نیز با این دو وجه منافات دارد. | ||
میگوییم: چنانچه بپذیریم دستور مطلق [[مودت]] به ایشان جز با [[عصمت]] آنان قابل | |||
گفتهاند: آیه خطاب به [[کفار]] است؛ یعنی مراقب [[خویشان]] من در میان خود باشید، یعنی [[قریش]]! | |||
میگوییم: کفار برای [[پیامبر]] اجری قائل نیستند تا به آنان خطاب شود. | |||
[[اخبار]] | |||
مرحوم شبّر نیز چنین [[استدلال]] میکند: | مرحوم شبّر نیز چنین [[استدلال]] میکند: [[وجوب]] مودت مستلزم وجوب إطاعت است؛ چراکه مودّت همواره با وجود عصمت واجب میشود و با وقوع [[خطا]] از آنان، ترک مودت ایشان نیز [[واجب]] میگردد؛ همان طور که [[خدای تعالی]] میفرماید: {{متن قرآن|لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ}}<ref>«گروهی را نمییابی که با ایمان به خداوند و روز واپسین، با کسانی که با خداوند و پیامبرش مخالفت ورزیدهاند دوستی ورزند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref> و غیر [[اهلبیت]] {{عم}} به اتفاق غیرمعصومند؛ از اینرو علی و فرزندانش [[امام]] خواهند بود<ref>{{عربی|وجوب المودة يستلزم وجوب الإطاعة، لأن المودة إنما تجب مع العصمة، إذ مع وقوع الخطأ منهم يجب ترك مودتهم، كما قال تعالى: {{متن قرآن|لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ}} «گروهی را نمییابی که با ایمان به خداوند و روز واپسین، با کسانی که با خداوند و پیامبرش مخالفت ورزیدهاند دوستی ورزند»سوره مجادله، آیه ۲۲ و غيرهم {{عم}} ليس بمفهوم اتفاقا، فعلي و ولداه الأئمة}} حقّ الیقین فی معرفه أصول الدین، ص۱۹۹.</ref>.<ref>[[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[عصمت از منظر فریقین (کتاب)|عصمت از منظر فریقین]] ص ۱۵۳.</ref>. | ||
[[وجوب]] مودت مستلزم وجوب إطاعت است؛ چراکه مودّت همواره با وجود | |||
== ثمرات [[مودت]] نسبت به [[خاندان پیامبر]] {{صل}} == | == ثمرات [[مودت]] نسبت به [[خاندان پیامبر]] {{صل}} == | ||
خط ۹۵: | خط ۸۹: | ||
== نتیجه گیری == | == نتیجه گیری == | ||
در نتیجه بزرگترین ابراز [[مودّت]] نسبت به این [[خاندان]]، [[پذیرش رهبری]] و [[امامت]] آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و [[حجّت]] شمردن | در نتیجه بزرگترین ابراز [[مودّت]] نسبت به این [[خاندان]]، [[پذیرش رهبری]] و [[امامت]] آنان و مقدم داشتن ایشان بر دیگران و [[حجّت]] شمردن قول و فعل آنان است و وقتی [[مودّت]]، [[واجب]] [[الهی]] باشد، [[اطاعت]] نیز تکلیف الهی است و شایستگی و [[برتری]] همه جانبۀ آنان معیار [[لزوم]] این [[اطاعت]] است. | ||
پس [[آیۀ مودت]]، از پشتوانهها و [[دلایل امامت]] [[ائمه]] {{ع}} محسوب میشود، چون [[مودّت]]، تنها [[محبت]] [[قلبی]] نیست، بلکه [[فرمانبرداری]] محبّانه و [[اطاعت]] مطلق از [[مقام ولایت]] آنان است و تنها امر تشریفاتی و [[اخلاقی]] نیست، بلکه فریضۀ [[الهی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. | پس [[آیۀ مودت]]، از پشتوانهها و [[دلایل امامت]] [[ائمه]] {{ع}} محسوب میشود، چون [[مودّت]]، تنها [[محبت]] [[قلبی]] نیست، بلکه [[فرمانبرداری]] محبّانه و [[اطاعت]] مطلق از [[مقام ولایت]] آنان است و تنها امر تشریفاتی و [[اخلاقی]] نیست، بلکه فریضۀ [[الهی]] است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۳۸.</ref>. |