اصلاح بین مردم: تفاوت میان نسخه‌ها
←جستارهای وابسته
(←منابع) |
|||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[اصلاح]] بین افراد را [[بهترین]] [[صدقه]] دانسته، فرمود: {{متن حدیث| أَفْضَلُ الصَّدَقَةِ إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَيْنِ}}<ref>مسند الشهاب، ج، ص ۲۴۴؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۱۹۰ و کنز العمال، ج۳، ص۵۹.</ref>، در [[حدیث]] دیگری از [[رسول خدا]] {{صل}} آمده است: {{متن حدیث| أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَفْضَلَ مِنْ دَرَجَةِ الصِّيَامِ وَ الصَّدَقَةِ وَ الصَّلَاةِ؟ اِصَلَاحُ ذَاتِ الْبَيْنِ}}<ref>کنزالعمال، ج۳، ص۴۶۰؛ مسند احمد، ج ۶، ص۴۴۵ - ۴۴۶؛ ابن الاشعث السجستانی، سنن ابی‌داوود، ج ۲، ص۴۶۰ و صحیح ابن حبان، ج۱۱، ص۴۹۰.</ref>.<ref>[[معصومه اخلاقی|اخلاقی، معصومه]] [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۳۳ ـ ۱۳۹.</ref> | [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[اصلاح]] بین افراد را [[بهترین]] [[صدقه]] دانسته، فرمود: {{متن حدیث| أَفْضَلُ الصَّدَقَةِ إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَيْنِ}}<ref>مسند الشهاب، ج، ص ۲۴۴؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۱۹۰ و کنز العمال، ج۳، ص۵۹.</ref>، در [[حدیث]] دیگری از [[رسول خدا]] {{صل}} آمده است: {{متن حدیث| أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَفْضَلَ مِنْ دَرَجَةِ الصِّيَامِ وَ الصَّدَقَةِ وَ الصَّلَاةِ؟ اِصَلَاحُ ذَاتِ الْبَيْنِ}}<ref>کنزالعمال، ج۳، ص۴۶۰؛ مسند احمد، ج ۶، ص۴۴۵ - ۴۴۶؛ ابن الاشعث السجستانی، سنن ابی‌داوود، ج ۲، ص۴۶۰ و صحیح ابن حبان، ج۱۱، ص۴۹۰.</ref>.<ref>[[معصومه اخلاقی|اخلاقی، معصومه]] [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۳۳ ـ ۱۳۹.</ref> | ||
==[[آشتی دادن بین مردم]] ([[اصلاح ذات البین]])== | |||
در [[اسلام]] تا حد امکان تلاش شده است که روابط برقرار شده از بین نرود. اگر روابط افراد و [[جامعه]] در سطح [[خرد]] یا کلان به هم بخورد، در اسلام تدابیری اندیشیده شده تا آن روابط دوباره ترمیم یابد: | |||
'''مرحله اول:''' به خود دو طرف که رابطه‌شان به هم خورده است سفارش‌هایی شده تا بدون وساطت کسی در صدد ترمیم روابط خود باشند. [[پیامبر اسلام]] فرمود: بیش از سه [[روز]] جایز نیست دو نفر [[مسلمان]] با هم سخن نگویند<ref>معراج السعاده، ص۵۰۷.</ref>. همچنین فرمود: هر کسی که زودتر شروع به [[سخن گفتن]] کند، زودتر داخل [[بهشت]] می‌شود<ref>معراج السعاده، ص۵۰۷.</ref> و [[ثواب]] زیادی برای او در نظر گرفته شده است. | |||
'''مرحله دوم:''' اگر به هر دلیلی آنها در مرحله اول موفق نشدند باهم [[آشتی]] کنند، اسلام به سایر [[مسلمانان]] سفارش کرده تا اصلاح ذات البین کنند؛ [[پیامبر]] فرمود: از [[خدا]] بترسید - و اگر بین شما اختلافی وجود دارد - آن را [[اصلاح]] نمایید: {{متن قرآن|اتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ}}<ref>«پس، از خداوند پروا کنید و میانه خود را سازش دهید» سوره انفال، آیه ۱.</ref> و کسی که [[اقدام]] به این کار - [[آشتی دادن]] - نماید، ثوابی زیاد برای آن در نظر گرفته شده که چه بسا طبق برخی [[روایات]] اصلاح ذات البین از بهترین صادقه‌ها محسوب شده است: {{متن حدیث|قال رسول الله{{صل}}: أفضل الصّدقة إصلاح ذات البين}}<ref>نهج الفصاحه، ح۴۹.</ref>. حتی در برخی روایات، ثواب اصلاح بین دو نفر بهتر از [[نماز]]، [[روزه]] و [[صدقه]] دانسته شده است<ref>جامع السعادات، ج۲، ص۸۰.</ref>. یا حداقل بعد از ادای [[واجبات]] عملی بهتر از [[اصلاح بین مردم]] وجود ندارد؛ چنان که در [[حدیث نبوی]] آمده است: {{متن حدیث|مَا عَمِلَ امْرُؤٌ عَمَلًا بَعْدَ إِقَامَةِ الْفَرَائِضِ خَيْراً مِنْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ}}<ref>منتخب میزان الحکمه، ح۳۵۸۶.</ref>. | |||
مرحله سوم: اگر [[انسان]] برای آشتی دادن دو نفر و ترمیم روابط آنان به [[دروغ]] [[متوسل]] گردد، اشکالی ندارد و جایز است. حضرت فرمود: بین [[مردم]] [[آشتی]] برقرار کنید، هر چند با گفتن [[دروغ]] باشد: {{متن حدیث| أَصْلَحَ بَيْنَ النَّاسِ وَلَوْ تَعْنِي الْكَذِبِ }}<ref>بحارالانوار، کتاب العشره، باب اصلاح بین الناس، ح۱.</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است که حضرت فرمود: [[انسان]] [[مصلح]] و آشتی‌گر [[دروغ‌گو]] نیست: {{متن حدیث|الْمُصْلِحُ لَيْسَ بِكَاذِبٍ}}<ref>اصول الکافی، باب الاصلاح بین الناس، ح۵؛ منتخب میزان الحکمه، ح۳۵۸۹.</ref> در ضرب‌المثل‌های [[زبان فارسی]] نیز این [[حقیقت]] بیان شده است: [[دروغ]] مصلحت‌آمیز به از راست [[فتنه‌انگیز]]<ref>شاید این ضرب‌المثل از این حدیث نبوی گرفته شده باشد: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ الْكَذِبَ فِي الصَّلَاحِ وَ أَبْغَضَ الصِّدْقَ فِي الْفَسَادِ}} (وصایا الرسول و الائمه، ص۱۹).</ref>. همچنین در [[حدیث نبوی]] آمده است: همه دورغ‌ها نوشته می‌شود، به جز دو دروغ: یکی آنکه در [[جنگ]] گفته می‌شود. دوم آنکه برای [[اصلاح]] و [[آشتی دادن]] بین دو شخص می‌گویند. {{عربی| كُلُّ الكِذْبِ مَكْتُوبٌ كِذْباً لامَحالَةَ إلاّ أَنْ يَكْذِبَ الرَّجُلُ فِى الحَرْبِ فَإنَّ الحَرْبَ خُدْعَةٌ أَوْ يَكُونُ بَينَ رَجُلَيْنِ شَحْناءُ فَيُصْلُحُ بَيْنَهُما أَو يُحَدِّثَ إمْْرَأَتَهُ يُرْضيها}}<ref>جامع السعادات، ج۲، ص۸۰. </ref>. | |||
برخی [[فقها]] از همین [[احادیث]] چنین [[استنباط]] کرده‌اند که آشتی دادن بین دو [[مؤمن]] [[واجب]] است؛ زیرا دروغ گفتن واجب است و واجب ساقط نمی‌شود مگر به واجب مهم‌تر از آن<ref>جامع السعادات، ج۲، ص۸۰. </ref>. | |||
'''مرحله چهارم:''' اگر لازم باشد برای آشتی دادن دو مؤمن از [[مال امام]]{{ع}} [[مصرف]] شود، بی‌اشکال است و [[امام]]{{ع}} [[اجازه]] داده است که اگر بین [[شیعیان]] نزاعی در بگیرد و می‌‌توان با مصرف کردن [[مال]] آنها را آشتی داد، لازم است این کار صورت گیرد: {{متن حدیث|قَالَ الصادق{{ع}} للمفضل: إِذَا رَأَيْتَ بَيْنَ اثْنَيْنِ مِنْ شِيعَتِنَا مُنَازَعَةً فَافْتَدِهَا مِنْ مَالِي}}<ref>اصول کافی، باب الاصلاح بین الناس، ح۳، جامع السعادات، ج۲، ص۸۰.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص 97-99.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||