اقتصاد در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

اقتصاد در معارف و سیره علوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۵۱

۱۰٬۶۲۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۴ نوامبر ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۶۹

ویرایش

@@ خط ۳۱۲: / خط ۳۱۲: @@
 ای گروه [[بازرگانان]]! پیش از آغاز به تجارت، [[آداب]] و [[قوانین]] آن را بیاموزید [این جمله را سه مرتبه فرمود] و بعد بدانید که ربا در میان مردم به آرامی راه می‌یابد. حرکت آن از [[راه رفتن]] و جنبیدن مورچه بر روی سنگ سیاه، مخفی‌تر است. ایمانتان را با [[صداقت]] و [[راستی]] [[قرین]] کنید. بدانید که بازرگان در معرض خطر [[ظلم]] و [[فجور]] است و فرد [[فاجر]] در [[آتش]] [[عذاب الهی]] است، مگر آن‌که [[حق]] را رعایت کند و به دیگران [[تجاوز]] ننماید<ref>وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۸۲.</ref>.
 بنابراین، [[حکومت اسلامی]] موظف است که با [[عمل زشت]] [[رباخواری]] مقابله کرده و [[بازار]] [[اسلامی]] را از چنین جریان‌های ناسالم - که ثمری جز افزایش [[فقر]] و انباشت ثروت در دست معدودی از [[اغنیا]] ندارد و باعث کاهش [[سرمایه‌گذاری]] در [[تولید]] و [[وابستگی اقتصادی]] می‌شود - پاکسازی کند. همچنین با محقق نمودن بانکداری اسلامی، در سامان بخشیدن به بانکداری بدون ربا تلاش نماید و بدین ترتیب از ایجاد [[رکود اقتصادی]] جلوگیری کرده و به برنامه‌های [[رشد]] و [[توسعه]] [[جامه]] عمل بپوشاند.<ref>[[محمد رضا کریمی والا|کریمی والا، محمد رضا]]، [[وظایف متقابل مردم و حکومت در حاکمیت علوی (کتاب)|وظایف متقابل مردم و حکومت در حاکمیت علوی]] ص ۱۵۲-۱۵۹.</ref>
+==[[نظارت]] بر کارهای [[اقتصادی]]==
+بخشی از نظارت بر [[کسب و کار]]، نظارت بر کارهای اقتصادی است که امروزه نهادهای متعددی [[مسئولیت]] نظارت بر چنین اموری را عهده دارند. حضرت بر مسائل مختلف اقتصادی [[بازار]] نظارت داشت:
+#منع [[اهل ذمه]] از صرّافی: یکی از دستورهای [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[رفاعة بن شداد]]؛ [[قاضی]] [[اهواز]] این بود که [[اهل کتاب]] را از صرّافی بازدارد و نباید [[اقتصاد جامعه]] [[مسلمانان]] را در [[اختیار]] غیرمسلمانان قرار دهد:و علی به [[رفاعه]] [[نامه]] نوشت و به او دستور داد اهل ذمه را از صرّافی دور کند.<ref>{{متن حدیث|أَنَّهُ كَتَبَ عَلِیٌ{{ع}} إِلَى رِفَاعَةَ يَأْمُرُهُ بِطَرْدِ أَهْلِ الذِّمَّةِ مِنَ الصَّرْفِ}}؛ دعائم الإسلام، ج۲، ص۳۸؛ مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۳۵۴؛ اسماعیل معزی، جامع أحادیث الشّیعه، ج۱۸، ص۱۹۸؛ احمدی میانجی، مکاتیب الأئمة{{عم}}، ج۱، ص۴۵۷.</ref> دستور امیرالمؤمنین برای ما بسیار مهم است که در کارهای مهمّ اقتصادی نباید از غیر مسلمان بهره برد؛ زیرا شاید در موارد حساس [[خیانت]] کرده و به مسلمانان ضربه بزنند. در نقل دیگر آمده: «در صرافی‌ها فقط از مسلمانان استفاده کن»<ref>کتابُ سید الوصیین و امیرالمؤمنین الی قاضی الأهواز، ص۹۱، ش۱۲۰: {{عربی|لا تَدَع فِی الصیارِفَةِ إلّا المسلمینَ}}.</ref>.
+#[[تنبیه]] رباخواران: ایشان [[مردم]] را از [[رباخواری]] نهی می‌کرد و به [[آموختن]] [[فقه]] قبل از [[تجارت]] سفارش می‌نمود. که ما از تکرار آنها [[پرهیز]] می‌کنیم. یکی از [[گناهان کبیره]] که در [[کتاب علی]] آمده، [[خوردن]] رباست<ref>الکافی، ج۲، ص۲۷۸؛ الخصال، ص۲۷۳؛ صدوق، علل الشّرائع، ج۲، ص۴۷۵؛ دعائم الإسلام، ج۲، ص۴۰۲.</ref>. در روایت حضرت، چهار گروه از [[بنی‌اسرائیل]] گرفتار [[عذاب الهی]] شدند. یکی از آنان صرّافان رباخوار بیان شده است<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۳۳۲؛ اسماعیل معزی، جامع أحادیث الشیعه، ج۱۸، ص۱۳۱.</ref>.
+درباره تنبیه و [[مجازات]] ربا‌خواران سه روایت و مجازات از امیرالمؤمنین{{ع}} داریم:
+#ناصرالحق درباره مجازات رباخوار از [[امیرالمؤمنین]] نقل کرده: ایشان [[مال]] [[رباخواری]] را سوزاند<ref>ابن اشعث، الجعفریات، ص۱۶۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۳۳۴.</ref>. بنابراین نقل، [[مجازات]] رباخوار به صورت [[جریمه]] [[مالی]] بوده است. ظاهر خبر این است که [[اموال]] رَبَوی وی را از بین برده است. گفتار [[امام]]، نشان می‌دهد که در [[معامله]] جنسی را با جنس مشابه آن، تعویض می‌کرد و [[سود]] می‌برد. روایتی دیگر این [[مجازات مالی]] را به گونه‌ای متفاوت آورده است.
+#مردی را نزد علی{{ع}} آوردند که [[ربا]] می‌خورد. حضرت اموال او را به دو قسمت تقسیم کرد؛ نیمی را در [[بیت المال]] قرار داد و نیمی دیگر را سوزاند<ref>ناصر الحق، الاحتساب، ص۶۳-۶۴؛ ساکت، شایست وناشایست، ص۳۶۴.</ref>. برابر این خبر که از رساله لبّ اللباب نقل شده، حضرت فقط نصف آن را [[آتش]] زد. البته از جهت سند این دو خبر مرسل هستند و اعتبار کافی برای استناد [[فقهی]] ندارد.
+#[[شیخ طوسی]]، خبری را از [[سکونی]] از [[امام صادق]]{{ع}} از پدرش [[امام باقر]]{{ع}} نقل کرده که: [[مرد]]رباخواری را نزد علی{{ع}} آوردند. او را [[توبه]] داد. او هم توبه کرد. سپس حضرت او را رها کرد. آن‌گاه فرمود: رباخوار همانند [[مشرک]] توبه داده می‌شود<ref>الکافی، ج۷، ص۲۴۱-۲۴۲؛ من لا‌یحضره الفقیه، ج۴، ص۷۰-۷۱؛ تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۱۵۱؛ وسائل الشیعه، ج۲۸، ص۳۷۲: {{متن حدیث|أَنَّ عَلِيّاً{{ع}} أُتِيَ بِآكِلِ الرِّبَا فَاسْتَتَابَهُ فَتَابَ ثُمَّ خَلَّى سَبِيلَهُ ثُمَّ قَالَ يُسْتَتَابُ آكِلُ الرِّبَا مِنَ الرِّبَا كَمَا يُسْتَتَابُ مِنَ الشِّرْكِ}}.</ref>.
+[[علامه مجلسی]] پس از نقل این [[روایت]] می‌نویسد: «ظاهرِ خبر، تعزیر نکردن در مرحله نخست است که مخالف بعضی [[اخبار]] است و شاید بتوان این خبر را توجیه کرد که توبه دادن بعد از [[تعزیر]] است یا او پیش‌از دست رسی [[حاکم]] اظهار توبه کرده و حضرت برای تأکید، وی را توبه داده است»<ref>ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج۱۶، ص۳۰۱.</ref>.
+اشاره [[مجلسی]] به خبری است که در آن برای رباخوار مجازات تعیین شده است. [[ابوبصیر]] از خورنده ربا بعد از [[آگاهی]] از [[حرمت]] آن می‌پرسد؛ امام می‌فرماید: [[ادب]] می‌شود و اگر تکرار شود باز ادب می‌شود و اگر تکرار کرد، کشته می‌شود.<ref>{{متن حدیث|يُؤَدَّبُ فَإِنْ عَادَ أُدِّبَ فَإِنْ عَادَ قُتِلَ}}؛ تهذیب الأحکام، ج۱۰، ص۹۸ و۱۴۵؛ وسائل الشّیعه، ج۲۸، ص۳۷۱.</ref>
+[[مجلسی]] گوید: از این خبر استفاده می‌شود که انجام دهنده [[گناه کبیره]] بعد از سه بار کشته می‌شود گرچه حدّی برایش تعیین نشده است<ref>ملاذ الأخیار، ج۱۶، ص۱۹۱: {{عربی|و یَدُلُّ عَلیٰ أنَّ أربابَ الکَبائِرِ یُقْتَلُونَ فِی الثّالِثَة و إن لَم یَکُن فیهِ حَدّ}}.</ref>.
+باتوجه به [[روایات]]، [[محمدجواد مغنیه]]، جمع‌بندی مناسبی از [[مجازات]] رباخوار دارد که نقل آن سودمند است: روایات، خورنده [[ربا]] را به دو قسم تقسیم کرده‌اند:
+#کسی که ربا می‌خورد و آن را [[حلال]] می‌داند. این شخص بی‌تردید [[کافر]] است؛ زیرا [[ضروری دین]] را [[انکار]] کرده است<ref>مرآة العقول، ج۱۹، ص۱۲۶. ایشان علت قتل وی را انکار ضروری دین دانسته است.</ref>. به [[امام صادق]]{{ع}} گفتند: فلانی ربا می‌خورد و نامش را آغوز (نخستین شیر از گوسفند پس از زایمان) می‌گذارد. [[امام]] فرمود: اگر [[خداوند]] به من امکان دهد او را گردن می‌زنم<ref>الکافی، ج۵، ص۱۴۷؛ وسائل الشّیعه، ج۱۸، ص۱۲۵: {{متن حدیث|بَلَغَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} عَنْ رَجُلٍ أَنَّهُ كَانَ يَأْكُلُ الرِّبَا وَ يُسَمِّيهِ اللِّبَأَ فَقَالَ لَئِنْ أَمْكَنَنِي اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ [مِنْهُ] لَأَضْرِبَنَّ عُنُقَهُ}}.</ref>.
+#از روی [[اهانت]] و بی‌توجهی به [[حکم خدا]] [[ربا]] می‌خورد، اما به [[حرمت]] آن [[ایمان]] دارد. به چنین شخصی بار اوّل و دوم گفته می‌شود [[توبه]] کند و اگر نپذیرفت و [[اصرار]] ورزید کشته می‌گردد. از امام صادق{{ع}} [[روایت]] شده است: «خورنده ربا، پس از اقامه [[بیّنه]] [[تأدیب]] می‌شود. بار دوم هم تأدیب می‌شود و اگر باز هم ربا بخورد، کشته می‌شود». برخی گفته‌اند بار چهارم کشته می‌شود<ref>مغنیه، الکاشف، ج۱، ص۴۳۸ و ترجمه تفسیر کاشف، ج۱، ص۷۴۷. گفتنی است «بیّنة» در اصطلاح فقها به دو شاهدِ مَرد معتبر و مشابه آن گفته می‌شود.</ref>.
+تعبیرِ امام صادق{{ع}} گاه در [[جامعه]] ما هم شنیده می‌شود که می‌گویند: «این [[مال]] از شیر مادر هم حلال‌تر است»! در این [[روایات]] از مالِ رَبَوی سخنی به میان نیامده ولی صریح [[آیه قرآن]] می‌فرماید:{{متن قرآن|وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِكُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ}}<ref>«و اگر توبه کنید سرمایه‌هایتان از آن شماست، نه ستم می‌ورزید و نه بر شما ستم می‌رود» سوره بقره، آیه ۲۷۹.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۴، ص 754 - 757.</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۳۱۹: / خط ۳۴۱: @@
 # [[پرونده:4432.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|'''تجلی امامت''']]
 # [[پرونده:10059092.jpg|22px]] [[محمد رضا کریمی والا|کریمی والا، محمد رضا]]، [[وظایف متقابل مردم و حکومت در حاکمیت علوی (کتاب)|'''وظایف متقابل مردم و حکومت در حاکمیت علوی''']]
+# [[پرونده: 1100831.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴ (کتاب)|'''سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴''']]
 {{پایان منابع}}