فساد اداری: تفاوت میان نسخهها
←معناشناسی
(←مقدمه) |
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
در اصطلاح «فساد اداری» عبارت است از: استفاده غیرقانونی از [[اختیارات]] اداری / دولتی برای نفع شخصی. در این تعریف، به طور ضمنی فرض شده است که مجموعهای از قوانین و ضوابط مدون اداری وجود دارند که چارچوب فعالیتهای مجاز اداری را تعیین میکنند. آنگاه هرگونه [[رفتار]] اداری که مغایر با این قوانین بوده و انگیزه ارتکاب آن انتفاع شخصی باشد، فساد اداری تلقی میشود. اما از آنجا که ارزشهای [[فرهنگی]] و [[اخلاقی]] هر [[جامعه]] متفاوت است و در یک جامعه این ارزشها در طول [[زمان]] [[تغییر]] میکنند، برخی از [[محققان]] معتقدند: فساد اداری را میباید با توجه به دیدگاههای عمومی [[مردم]] تعریف کرد<ref>حبیبی، نادر، فساد اداری، ص١۴ و ١۵.</ref>. در [[ادبیات]] مرسوم [[توسعه]] نیز [[فساد]] بر دو نوع تقسیم میشود: یکی «فساد بوروکراتیک و [[اداری]]» و دیگری «مجموعه ناهنجاریهایی که هر یک ناظر بر جنبهای از فساد است». اما [[فساد اداری]]، به هر نوع سوءاستفادهای اطلاق میشود که از [[امکانات عمومی]] در جهت [[منافع]] فردی صورت گیرد<ref>مؤمنی، فرشاد، و دانش جعفری، داوود، «عملکرد جمهوری اسلامی از منظر فساد مالی»، مجموعه مصاحبههای فساد مالی در حاکمیت، ص۴٩.</ref>. در تعریفی دیگر، فساد عبارت است از: هر نوع [[تصرف]] غیرقانونی در [[اموال دولتی]] و [[سوءاستفاده]] از موقعیت و استفاده غیرقانونی از [[اختیارات]] و [[قدرت]] در جهت استفاده از امکانات [[مالی]]، [[فساد مالی]]. که البته این تعریف دارای مصادیق زیادی است: [[اختلاس]]، [[رشوه]]، [[اخاذی]]، رانتهای [[اقتصادی]]، دریافت وجوه من غیر [[حق]] (بدون داشتن حق) و...<ref>رئیسی، ابراهیم، «نهادهای نظارتی و برخورد با فساد مالی در حاکمیت»، مجموعه مصاحبههای فساد مالی در حاکمیت، ص١١۴.</ref>. به بیان دیگر، فساد یعنی هر پدیدهای که یک مجموعه را از اهداف و کارکردهای خود باز دارد و یا دور کند. بدین ترتیب، در [[اقتصاد]]، فساد به معنی شکلگیری رفتارهای اقتصادی است که با مفاهیم پذیرفته شده و اهداف آن [[مکتب]] ناسازگار باشد<ref>هادوی تهرانی، مهدی، «نظارت در نظام اقتصادی اسلام»، مجموعه مصاحبههای فساد مالی در حاکمیت، ص١۶۶.</ref>.<ref>[[علی رضاییان|رضاییان]] و [[حامد اسدالله زاده|اسدالله زاده]]، [[عوامل بازدارنده فساد اداری از نگاه امیرالمؤمنین علی (مقاله)|عوامل بازدارنده فساد اداری از نگاه امیرالمؤمنین علی]]</ref> | در اصطلاح «فساد اداری» عبارت است از: استفاده غیرقانونی از [[اختیارات]] اداری / دولتی برای نفع شخصی. در این تعریف، به طور ضمنی فرض شده است که مجموعهای از قوانین و ضوابط مدون اداری وجود دارند که چارچوب فعالیتهای مجاز اداری را تعیین میکنند. آنگاه هرگونه [[رفتار]] اداری که مغایر با این قوانین بوده و انگیزه ارتکاب آن انتفاع شخصی باشد، فساد اداری تلقی میشود. اما از آنجا که ارزشهای [[فرهنگی]] و [[اخلاقی]] هر [[جامعه]] متفاوت است و در یک جامعه این ارزشها در طول [[زمان]] [[تغییر]] میکنند، برخی از [[محققان]] معتقدند: فساد اداری را میباید با توجه به دیدگاههای عمومی [[مردم]] تعریف کرد<ref>حبیبی، نادر، فساد اداری، ص١۴ و ١۵.</ref>. در [[ادبیات]] مرسوم [[توسعه]] نیز [[فساد]] بر دو نوع تقسیم میشود: یکی «فساد بوروکراتیک و [[اداری]]» و دیگری «مجموعه ناهنجاریهایی که هر یک ناظر بر جنبهای از فساد است». اما [[فساد اداری]]، به هر نوع سوءاستفادهای اطلاق میشود که از [[امکانات عمومی]] در جهت [[منافع]] فردی صورت گیرد<ref>مؤمنی، فرشاد، و دانش جعفری، داوود، «عملکرد جمهوری اسلامی از منظر فساد مالی»، مجموعه مصاحبههای فساد مالی در حاکمیت، ص۴٩.</ref>. در تعریفی دیگر، فساد عبارت است از: هر نوع [[تصرف]] غیرقانونی در [[اموال دولتی]] و [[سوءاستفاده]] از موقعیت و استفاده غیرقانونی از [[اختیارات]] و [[قدرت]] در جهت استفاده از امکانات [[مالی]]، [[فساد مالی]]. که البته این تعریف دارای مصادیق زیادی است: [[اختلاس]]، [[رشوه]]، [[اخاذی]]، رانتهای [[اقتصادی]]، دریافت وجوه من غیر [[حق]] (بدون داشتن حق) و...<ref>رئیسی، ابراهیم، «نهادهای نظارتی و برخورد با فساد مالی در حاکمیت»، مجموعه مصاحبههای فساد مالی در حاکمیت، ص١١۴.</ref>. به بیان دیگر، فساد یعنی هر پدیدهای که یک مجموعه را از اهداف و کارکردهای خود باز دارد و یا دور کند. بدین ترتیب، در [[اقتصاد]]، فساد به معنی شکلگیری رفتارهای اقتصادی است که با مفاهیم پذیرفته شده و اهداف آن [[مکتب]] ناسازگار باشد<ref>هادوی تهرانی، مهدی، «نظارت در نظام اقتصادی اسلام»، مجموعه مصاحبههای فساد مالی در حاکمیت، ص١۶۶.</ref>.<ref>[[علی رضاییان|رضاییان]] و [[حامد اسدالله زاده|اسدالله زاده]]، [[عوامل بازدارنده فساد اداری از نگاه امیرالمؤمنین علی (مقاله)|عوامل بازدارنده فساد اداری از نگاه امیرالمؤمنین علی]]</ref> | ||
===فساد اداری چیست؟=== | |||
با پیدایش شکلهای اولیه [[حکومت و دولت]]، [[فساد اداری]] نیز به شکلهای مختلف ظهور و بروز یافته و مانع از دستیابی آنها به اهداف بزرگی چون ایجاد [[نظام اداری]] سالم، [[برقراری عدالت]] [[اجتماعی]] و محیطی سالم برای [[رشد]] [[فضایل اخلاقی]] شده است. | |||
فساد اداری آثار و پیامدهای زیانباری برای [[دولتها]] و حکومتهای مختلف دارد و یکی از علتهای اصلی [[سقوط]] حکومتهاست و میتواند نظامهای [[سیاسی]] را به صورت بالقوه و بالفعل در هر مقطعی از [[تاریخ]] [[تهدید]] نماید. یکی از علل مهم [[فروپاشی]] [[تمدنها]] نیز [[فساد]] بوده است<ref>فرجپور، مجید، فقر و فساد و تبعیض موانع توسعه در ایران، ص۸.</ref>. | |||
فساد اداری یک اپیدمی جهانی است و تقریباً همه کشورهای [[جهان]] با آن درگیرند. و استفاده غیر قانونی و شخصی کارکنان [[اداری]] سازمانهای مختلف از [[مقام]] و [[اختیارات]] اداری خویش زمینهساز بروز [[مشکلات]] فراوانی در کلیه کشورهای جهان شده است؛ البته درجه و [[میزان]] فساد در کشورها و [[جوامع]] گوناگون، متفاوت است. | |||
گزارش بانک جهانی نیز مؤید این است که فساد یک مسئله [[جهان شمول]] است. در گزارش بانک جهانی بارها به این نکته تأکید شده است که معضل فساد منحصر به برخی از کشورها نیست و همه کشورهای جهان، اعم از کشورهای جهان سوم و کشورهای [[توسعه]] یافته و صنعتی از وجود این مشکل [[رنج]] میبرند. | |||
[[سازمان]] «شفافیت بین الملل» نیز بر فراگیر بودن فساد [[اذعان]] کرده و [[معتقد]] است که منبع بسیاری از رشوههایی که در کشورهای جهان سوم پرداخت میشود در کشورهای جهان اول قرار دارد. بر مبنای گزارش این سازمان، [[اختلاس]] پدیدهای عالمگیر است؛ در بخش خصوصی همانند بخش دولتی و در کشورهای [[ثروتمند]] همانند کشورهای [[فقیر]]، سرایت، موجودیت و [[مقبولیت]] دارد <ref>زاهدی، شمس السادات، «فساد اداری در کشورهای در حال توسعه»، تهران، چهارمین اجلاس بازرسان کل آسیا (آمبود زمان).</ref>. | |||
بنابراین، به نظر میرسد که فساد اداری یک پدیده جهانی است و به دلیل توسعه [[ارتباطات]] و نزدیکی و تعامل بیش از پیش [[جوامع]] با یکدیگر و با توجه به پدیده [[جهانی شدن]]، [[فساد]] و آثار و تبعات آن از حدود مرزهای جغرافیایی کشورها فراتر رفته و همین امر باعث شده است تا مجامع بینالمللی به [[فکر]] مقابله و [[مبارزه]] اصولی با آن بیفتند. برگزاری کنفرانس بینالمللی دو سالانه ضد فساد، تدوین سند [[حقوقی]] «[[کنوانسیون]] [[ملل]] [[متحد]] برای [[مبارزه با فساد]]» و نیز به وجود آمدن [[سازمانهای بینالمللی]] مثل [[سازمان]] شفافیت بین الملل، نشان دهنده اهمیت موضوع و گستردگی آن در سطح جهانی و نیز نمایانگر [[عزم]] جدی [[جامعه جهانی]] برای مبارزه فراگیر با این معضل پیچیده جهانی است.<ref>[[ابوطالب خدمتی|خدمتی، ابوطالب]]، [[سیره حضرت علی در مبارزه با فساد اداری (مقاله)|مقاله «سیره حضرت علی در مبارزه با فساد اداری»]]، ص 25-26.</ref> | |||
===تعریف فساد اداری=== | ===تعریف فساد اداری=== |