|
|
| خط ۱۰۱: |
خط ۱۰۱: |
| ==مبارزه با فساد اداری== | | ==مبارزه با فساد اداری== |
| {{اصلی|مبارزه با فساد اداری}} | | {{اصلی|مبارزه با فساد اداری}} |
|
| |
| ==فساد اداری==
| |
| فساد اداری عبارت از استفاده غیر قانونی از [[اختیارات]] [[اداری]] -دولتی برای نفع شخصی است. در این تعریف به طور ضمنی فرض شده است که مجموعه‌ای از [[قوانین]] و ضوابط اداری وجود دارد که چارچوب فعالیت‌های مجاز اداری را تعیین می‌کنند، آن‌گاه هر گونه [[رفتار]] اداری که مغایر با این قوانین بوده و انگیزه ارتکاب آن انتفاع شخصی باشد فساد اداری تلقی می‌شود. چنین تعریفی از [[فساد]] هنگامی [[جامعیت]] می‌یابد که [[قوانین اداری]] کامل، واضح، عادلانه و فراگیر باشند و برای کلیه فعالیت‌های اداری و دولتی ضوابط دقیقی را معرفی کنند<ref>Theobald، Robin، Corruption، Development، and Underdevelopment.</ref>. بنا بر تعریف ویتو تانزی، هنگامی یک [[مسئول]] یا [[کارگزار]] دولتی، مرتکب فساد می‌شود که در اتخاذ تصمیم‌های اداری، تحت تأثیر [[منافع شخصی]] یا روابط و علائق [[خانوادگی]] و دلبستگی‌های [[اجتماعی]] قرار گیرد. همچنین بر اساس [[قانون]] جزایی [[هند]]، اگر صاحب [[شغل]] دولتی و مانند آن، از هر کسی [[هدیه]] یا شیرینی یا انعام یا رشوه‌ای به هر شکلی، برای خود یا برای کسی دیگر قبول کند یا [[وعده]] قبول آن را بدهد تا در اجرای [[وظایف]] خود، کار کسی را راه بیندازد و یا نسبت به کسی [[حبّ]] یا بغضی را روا بدارد یا اینکه به ازای آن برای کسی خدمتی انجام دهد یا به کسی زیانی برساند و یا بکوشد که چنین کند، [[مجرم]] به فساد است<ref>Tanzi، Vito. (۱۹۹۴). Corruption Government Activities، and markets. IMF Working Papers. WP/۹۴/gg، Internaonal Monetary Fund Washington D.C.</ref>؛ لذا سه انگیزه ۱- نفع شخصی مستقیم ۲- دریافت [[رشوه]] نقدی یا غیر نقدی از شخص ثالث و ۳- کمک به [[دوستان]] و [[خویشاوندان]] به عنوان اساسی‌ترین ارکان تعاریف فساد اداری تلقی می‌شوند<ref>عباس‌زاده واقفی، شیرین السادات؛ دلخواه، جلیل؛ فروزنده دهکردی، لطف الله، «شناسایی علل بومی بروز فساد اداری: مورد مطالعه شهرداری تهران»، دانش حسابرسی، سال ۱۷، شماره ۶۸، ص۵–۴۰.</ref>. از آنجا که فساد اداری [[سوء استفاده]] از [[امکانات عمومی]] به نفع [[منافع شخصی]] است، مسأله‌ای در ساحت [[اخلاق]] محسوب می‌شود. شاید در وهله اول چنین به نظر برسد که [[مقابله با فساد اداری]] یک [[رفتار]] [[اخلاقی]] هزینه‌زاست، اما [[واقعیت]] این است که پیامدهای نادیده گرفتن اخلاق گران‌بارتر است؛ زیرا نه تنها باعث ناکارآمدی [[اقتصادی]] می‌شود، بلکه فرصت‌سوز نیز هست<ref>Zekos، Georgios l. (۲۰۰۴). “Ethics versus corruption in globalization”، Journal of Management Development، Vol. ۲۳، No. ۷، P. ۶۳۱-۶۴۷.</ref>. فساد اداری از طریق [[هدایت]] ناصواب استعدادها و منابع بالقوه و بالفعل [[انسانی]] به سمت فعالیت‌های نادرست برای دست‌یابی به درآمدهای سهل الوصول، زمینه رکود در تمام ابعاد را فراهم می‌کند<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>.
| |
| فساد اداری در واقع همان نبودن [[سلامت]] [[اداری]] است. به تعبیری می‌توان گفت این دو مفهوم دو سر یک پیوستار است. هر چه نقطه وضعیت [[سازمان]] از سلامت مطلق به سمت دیگر حرکت کند سلامت اداری کاهش می‌یابد و به سمت [[فساد]] حرکت می‌کند<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.</ref>. فساد اداری رفتار منحرفی است که خود را در [[سوء استفاده]] از وظیفه‌ای در [[سیستم]] سازمان و [[جامعه]] به نفع فردی دیگر یا نهاد و مؤسسه‌ای نشان می‌دهد. این سوء استفاده از [[وظیفه]] توسط خود فرد یا افراد دیگر آغاز می‌شود تا به منفعتی برای خود یا طرف سومی منتهی شود. در نتیجه آسیب یا ضرری به سیستم و جامعه وارد می‌شود و [[انتظار]] می‌رود [[اعمال]] [[فاسد]] به صورت توافقی مخفی و دو [[طرفه]]، محفوظ بماند<ref>Rabl، Tanja & Kühlmann، Torsten. M. (۲۰۰۸). “Understanding corruption in organizations development and empirical assessment of an action model”، Journal of business ethics، ۸۲ (۲)، P. ۴۷۷-۴۹۵.</ref>.
| |
|
| |
| از نظر هانتینگتون، فساد اداری به مجموعه رفتارهای آن دسته از [[کارکنان دولتی]] اطلاق می‌شود که در جهت [[منافع]] غیر سازمانی، ضوابط و عرف پذیرفته شده را نادیده می‌گیرند. به [[عقیده]] کلیتگارد منظور از [[منافع]] غیر سازمانی، [[منفعت]] شخصی است که [[مأمور]] دولتی به خاطر آن از [[وظایف]] رسمی خود تخطی می‌کند<ref>نامور، احسان، «فساد اداری در سازمان، علل و پیامدها»، فصلنامه مطالعات مدیریت و حسابداری، دوره ۴، شماره ۱، بهار ۱۳۹۷، ص۱–۷.</ref>. به [[زعم]] جیمز اسکات فساد اداری به [[رفتاری]] اطلاق شود که ضمن آن فرد به دلیل تحقق منافع خصوصی خود و دست‌یابی به [[رفاه]] بیشتر یا موقعیت بهتر، خارج از چارچوب رسمی وظایف یک نقش دولتی عمل می‌کند<ref>حسن‌پور، حمیدرضا؛ رضوی، بهزاد، «اهمیت پیشگیری از فساد اداری و تأثیر آن بر سلامت اجتماعی»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره ۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷، ص۷۲–۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۵.</ref>
| |
|
| |
| ===فرق با تخلفات و کج‌روی‌های اداری===
| |
| برخی تخلفات اداری و فساد اداری را با هم یکی می‌دانند و به جای یکدیگر به کار می‌گیرند، در حالی که این دو مفهوم متفاوتند. فساد اداری بیشتر با تخلفات مکرر و مستمر کارکنان به وجود می‌آید و آن را از [[کارایی]] مطلوب و اثربخش مورد [[انتظار]] بازمی‌دارد. بنابراین تخلفات اداری باعث فساد اداری می‌شوند و در واقع تخلفات اداری علت و فساد اداری معلول است. البته هر تخلفی باعث فساد اداری نمی‌شود، بلکه باید ویژگی‌هایی شامل مکرر بودن، [[استمرار]] داشتن، نهادینه بودن و تأثیر نسبتاً زیاد داشتن در سطوح مختلف سازمانی است<ref>عریضی، حمیدرضا، «نظریه ضد سرمایه‌ای فساد اداری و نقد مفهوم سرمایه اجتماعی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ۱۸، شماره ۶۹، تابستان ۱۳۹۷.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۶.</ref>
| |
|
| |
|
| ==عوامل مؤثر بر بروز فساد اداری== | | ==عوامل مؤثر بر بروز فساد اداری== |
