آیه اهل ذکر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
=== [[ذکر]] === | === [[ذکر]] === | ||
«ذکر» در لغت به معنای [[حفظ]] و [[یادآوری]] چیزی است و گاهی به [[حضور]] شئ در [[قلب]] و همچنین به قول نیز اطلاق می‌‌شود<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ص۳۲۸؛ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۵، ص۳۴۶.</ref>. بنابراین مراد از "اهل الذکر" کسانی هستند که اهل حفظ و علم بوده و مسائلی را که دیگران ناآگاهند، ایشان می‌دانند. | «ذکر» در لغت به معنای [[حفظ]] و [[یادآوری]] چیزی است و گاهی به [[حضور]] شئ در [[قلب]] و همچنین به قول نیز اطلاق می‌‌شود<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ص۳۲۸؛ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۵، ص۳۴۶.</ref>. بنابراین مراد از "اهل الذکر" کسانی هستند که اهل حفظ و علم بوده و مسائلی را که دیگران ناآگاهند، ایشان می‌دانند. | ||
== مصداق‌شناسی [[اهل ذکر]] == | |||
بر اساس نظر [[مفسران]] با توجه به [[سیاق]] این [[آیه]]، منظور از اهل ذکر، [[اهل علم]] و [[خبرگان]] هستند؛ کسانی که بیشترین تعلق و سنخیت را با [[ذکر]] ([[قرآن]]، [[کتب آسمانی]] و...) دارند و در [[آیات]] مورد بحث، اهل ذکر، علمای [[یهود]] و [[نصاری]]<ref>ابوحیان، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۵۳۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۲۵۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۲۴۴</ref> یا [[عالمان]] به [[اخبار]] گذشتگان و آگاهان به احوال [[امت‌های پیشین]] هستند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۵۵۷؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۲۵۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۲۴۴</ref> مقصود از [[سؤال]] نیز [[پرسش]] از نشانه‌های [[نبوت]] است که در کتاب‌هایشان وجود دارد.<ref>اصغرپور قراملکی، «اهل‌الذکر»، ص۱۳۲</ref> با این حال مفسران مفهوم [[اهل‌الذکر]] را عام گرفته و مصادیق دیگری برای آن ذکر کرده‌اند. در میان [[مفسران شیعه]] و [[سنی]] دو دیدگاه درباره مصداق اهل ذکر مطرح است: | |||
=== [[اهل‌بیت{{عم}}]] === | |||
مفسران شیعه با استناد به [[روایات]] متعددی <ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۱۰-۲۱۱ و ج۱، ص۳۰۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۳، ص۱۷۲</ref> مصداق بارز و کامل اهل ذکر را [[اهل‌بیت]]{{ع}} دانسته‌اند.<ref>حویزی، نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۵۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۲۴۴</ref> در تفاسیری از [[اهل‌سنت]] نیز با [[تکیه]] بر روایاتی، منظور از اهل‌الذکر،[[ محمد]]{{صل}}، [[علی]]، [[فاطمه]]، [[حسن]] و [[حسین]]{{عم}} معرفی شده‌اند؛ کسانی که اهل علم و [[معدن]] [[تأویل]] و [[تنزیل]] هستند.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۳۲</ref> [[قرطبی]] و [[طبری]] از [[مفسران اهل سنت]]، ذیل [[آیه ۷ سوره انبیاء]] روایتی را [[نقل]] می‌کنند که در آن علی{{ع}} در [[زمان]] [[نزول]] این آیه می‌فرماید «نحن اهل‌الذکر؛ ما اهل ذکر هستیم».<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج ۱۱، ص۲۷۲؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۷، ص۵</ref> | |||
در توضیح روایات فوق همچنین گفته شده مقصود [[ائمه]] از اینکه گفته‌اند ما اهل‌الذکر هستیم [[ظاهر آیه]] نیست؛ زیرا [[کافران]] [[مکه]] ممکن نبوده از ائمه چیزی بپرسند و بر فرض پرسش هم [[کلام]] ایشان را [[حجت]] نمی‌دانستند، چنانکه [[کلام رسول خدا]] را نمی‌پذیرفتند؛ بنابراین منظور از این [[روایات]][[ تشبیه]] و [[تمثیل]] است. با این توضیح که هر چیز را باید از اهلش پرسید. همان‌گونه که [[بشر]] بودن [[پیامبران]] را از [[عالمان]] [[امت‌های پیشین]] باید پرسید، [[تفسیر]] و [[احکام اسلام]] را نیز باید از [[امامان معصوم]]{{ع}} پرسید.<ref>شعرانی، نثر طوبی، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۲۷۶</ref>. | |||
به گفته برخی معاصرین، قبول این مسئله که [[اهل‌بیت]] روشن‌ترین مصداق [[اهل ذکر]] هستند، با [[نزول]] این [[آیه]] درباره [[دانشمندان]][[ اهل کتاب]] منافاتی ندارد؛ چراکه در [[روایات تفسیری]] [[قرآن]] بارها این مسئله تکرار شده و مصداق‌های معینی وجود دارد که مفهوم وسیع آیه را محدود نمی‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۱، ص۲۴۴</ref>. | |||
=== عالمان === | |||
به گفته برخی [[محققان]]، غالباً با توجه به [[سیاق آیه]]، اهل ذکر را [[اهل کتاب]] یا [[اهل علم]] ([[علما]]) معنا کرده‌اند.[نجارزادگان و هادی‌لو، «بررسی و ارزیابی وجوه جمع بین روایات [[اهل‌الذکر]]»، ص۳۵.] معنای اهل ذکر شامل تمام کسانی است که [[علم]] و [[آگاهی]] بیشتری دارند. این آیه را [[ارشاد]] به یکی از اصول عقلایی و [[احکام]] عام [[عقلی]] می‌دانند که از [[وجوب رجوع جاهل به عالم]] در هر فن و رشته [[سخن]] می‌گوید و به همین جهت روشن است که این [[دستور]] یک دستور تعبدی نبوده و امر آن هم، [[امر مولوی]] نیست.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۲۵۹</ref>. | |||
[[مفسران اهل سنت]] پانزده معنا برای اهل ذکر گفته‌اند،<ref>بشوی، «نقد و بررسی دیدگاه فریقین درباره اهل ذکر»، ص۵۷] که مراد از آن سه گروه‌اند: «اهل کتاب به طور اعم (هر کتابی به غیر از تورات و انجیل) یا اخص (مثلا اهل تورات)»، «اهل قرآن» <ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۰، ص۱۰۸</ref> و «علمای [[اهل بیت]]».<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۴۹۲</ref>. | |||
== دلالت آیه == | == دلالت آیه == | ||