|
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
| خط ۲۱: |
خط ۲۱: |
| === [[سهو]] === | | === [[سهو]] === |
| {{اصلی|سهو}} | | {{اصلی|سهو}} |
| [[سهو]] در لغت به معنای [[غفلت]] از چیزی، و عدم توجه [[قلب]] به آن است. هرگاه کسی از جزء اجزای [[نماز]] [[غافل]] شود، گفته می‌شود او در نماز خود سهو کرد<ref>خلیل بن احمد (فراهیدی)، کتاب العین، ج۴، ص۷۱؛ ازهری، تهذیب اللغة، ج۶، ص۱۹۴؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۴، ص۴۰۶؛ ابن سیده، المحکم والمحیط الاعظم، ج۴، ص۴۰۶.</ref>. برخی می‌گویند سهو در برابر [[تذکر]]، عبارت است از: «محو شدن صورت [[علمی]] شیء از قوه ذاکره [[انسان]]، بدون محو آن از حافظه؛ به گونه‌ای که با اندک [[تأمل]] و تذکری به یاد می‌آورد»<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ج۲، ص۹۰۸؛ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۹۸۸؛ مرتضی زبیدی، تاج العروس، ج۱۹، ص۵۵۵.</ref>. تفاوت سهو با [[نسیان]] در آن است که در سهو، صورت علمی شیء تنها از قوه ذاکره محو می‌شود، نه از [[خزانه]] حافظه؛ اما در نسیان، صورت علمی شیء از خزانه حافظه نیز محو می‌شود و تنها با یادگیری مجدد با مراجعه، در ذهن حاضر می‌شود؛ نه با تذکر اجمالی و تأمل. در [[حقیقت]]، سهو حالت متوسط میان تذکر و نسیان است<ref>روض الجنان و روح الجنان، ج۲، ص۹۰۸؛ موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۹۸۸؛ تاج العروس، ج۱۹، ص۵۵۵.</ref>. تفاوت سهو با [[شک]] نیز روشن است. شک، [[تساوی]] دو طرف احتمال است. منشأ تردد و تساوی احتمال می‌تواند سهو یا نسیان باشد. بنابراین، سهو از اسباب شک است؛ بدین علت از باب نامیدن مسبب به اسم سبب- سهو بر شک نیز اطلاق شده است<ref>خویی، المستند فی شرح العروة الوثقی، ج۷، ص۴۹.</ref>.
| | سهو در لغت، [[غفلت]] از چیزی است که به دلیل توجه به امری دیگر رخ می‌‌دهد. برخی از اهل لغت این غفلت را به دو نوع تقسیم کرده و معتقدند نوعی از سهو خارج از [[اختیار انسان]] است، مانند غفلت فرد [[مجنون]]، به خلاف نوع دیگر که ناشی از اختیار انسان است. در نوع دوم [[انسان]] با فراهم آوردن اسبابی به صورت ارادی سبب غفلت خودش می‌گردد مانند فردی که شراب می‌‌نوشد و این نوع دارای مواخذه نیز هست<ref>{{عربی|السهو خطأ عن غفلة و ذلک ضربان أحدهما، أن لا یکون من الانسان جوالبه و مولداته کمجنون سب إنسانا، و الثانی أن یکون منه مولداته کمن شرب خمرا ثم ظهر منه منکر لا عن قصد إلی فعله. و الاول معفو عنه و الثانی مأخوذ به}}، راغب اصفهانی، مفردات، ص۲۴۶؛ {{عربی|السهو: الغفلة عن الشئ، و ذهاب القلب عنه، و سها الرجل فی صلاته إذا غفل عن شئ منها}}، خلیل فراهیدی، العین فی اللغة، ج۴،ص۷۱؛ {{عربی|سها: السهو و السهوة: نسیان الشئ و الغفلة عنه و ذهاب القلب عنه إلی غیره}}، ابن منظور، لسان العرب، ج۱۴، ص۴۰۶.</ref>. |
| | |
| سزاوار است دو واژه [[خطا]] و [[اشتباه]]، که گاهی مترادف با کلمه سهو شمرده می‌شود، از نظر لغت ارزیابی شود. واژه خطا، در لغت به معنای برگشتن از یک سو به سوی دیگر است؛ به این معنا که کسی [[اراده]] می‌کند کاری انجام دهد و در عمل، کار دیگری از او سر می‌زند<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص۶۱۲.</ref>. واژه [[اشتباه]] در لغت به معنای گره خوردن و مشکل شدن کار، و همچنین به معنای همانند شدن دو چیز آمده است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۱۳، ص۵۰۵.</ref>.<ref>[[عبدالله مهدوی ارزگانی|مهدوی ارزگانی، عبدالله]]، [[شیعه و سهوالنبی (مقاله)|شیعه و سهوالنبی]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۳ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۳]]، ص ۸۵.</ref>
| |
|
| |
|
| == عصمت از اشتباه<ref>عصمت از اشتباه معادل «سهو و نسیان» است که در کلمات بزرگان به وفور یافت می‌شود.</ref> در عمل به [[دین]] و اقسام آن == | | == عصمت از اشتباه<ref>عصمت از اشتباه معادل «سهو و نسیان» است که در کلمات بزرگان به وفور یافت می‌شود.</ref> در عمل به [[دین]] و اقسام آن == |
