انسان‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

انسان‌شناسی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۳۸

۷٬۱۳۶ بایت حذف‌شده ، ‏۷ دسامبر ۲۰۲۳

←‏جایگاه انسان‌شناسی

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش

@@ خط ۶۴: / خط ۶۴: @@
 # '''[[هدف]] توسعه انسانی''': نیل به کمال، هدف توسعه انسان است و نقطه اوج آن، هماهنگ با ابعاد وجودی، توسعه [[ایمان]]، [[علم]] و [[عمل صالح]] می‌باشد؛ اوج [[کمال انسانی]]، مرتبه‌ای است که ورای آن برای او قابل [[تصور]] نیست. در بیان [[قرآن]] این مرتبه و جایگاه به “فوز”<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا}} «و هر که از خداوند و فرستاده او فرمان برد بی‌گمان به رستگاری سترگی رسیده است» سوره احزاب، آیه ۷۱.</ref>، “فلاح”<ref>{{متن قرآن|أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}} «آنان از (سوی) پروردگارشان به رهنمودی رسیده‌اند و آنانند که رستگارند» سوره بقره، آیه ۵.</ref> و “سعادت”<ref>{{متن قرآن|وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا}} «و اما آنان که نیکبخت شده‌اند در بهشتند» سوره هود، آیه ۱۰۸.</ref> تعبیر شده است. منزلگاهی که کمال و تعالی انسان در آن، صورت وقوع به خود می‌گیرد، “قرب”<ref>خداوند در حدیث قدسی می‌فرماید: {{متن حدیث|مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدٌ بِشَيْ‏ءٍ أَحَبَّ‏ إِلَيَ‏ مِمَّا افْتَرَضْتُ‏ عَلَيْهِ‏...}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۵۲.</ref> و نزدیکی به پیشگاه [[ربوبی]] است.
 # '''بستر توسعه''': در [[جهان‌بینی الهی]]، بستر توسعه انسانی اراده و [[اختیار انسان]] است. هر چند که نمی‌توان انسان را از شرایط خارجی و محیط پیرامونی آن؛ اعم از: محیط طبیعی، محیط [[اجتماعی]]، [[تاریخ]] و [[نظام هستی]]، جدا کرد و این عوامل در تعامل و تأثیر و تأثر نسبت به اراده او قرار دارند؛ ولی هیچ‌گاه نمی‌توان نقش این عوامل را آن‌چنان بزرگ نمود که اراده او را تحت‌الشعاع قرار داده و برای وی [[جبر]] شرایطی ایجاد نمایند و همین که [[مؤاخذه]] برای [[انسان]] معنا دارد؛ یعنی [[حاکم]] بر شرایط بیرونی است و [[قدرت]] [[انتخاب]] و [[اختیار]] دارد و می‌تواند در احاطه کامل شرایط، مسیر مستقلی را اختیار نماید؛ ولی [[تکامل انسان]]، حاصل [[اراده]] نیکوی او در بستر مناسب [[اجتماعی]] است و [[بسترسازی]]، برای [[رشد]] و توسعه انسان به عهده [[نظام سیاسی]] است؛ بنابراین در [[جهان‌بینی الهی]] متناسب با رشد و تکامل انسان، نظام سیاسی [[الهی]] مورد نیاز می‌باشد تا با بستر‌سازی و فراهم کردن شرایط مساعد، کمال و توسعه [[انسانی]] تحقق یابد<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۹۷.</ref>.
-==جایگاه انسان‌شناسی==
-===هدف دین===
-{{اصلی|اهداف دین}}
-معرفی [[حقیقت انسان]] و [[انسان‌سازی]]، از اهداف اصلی [[دین الهی]] است و حتی می‌‌توان گفت [[شناخت]] حقیقت انسان به صورت جامع، فقط از طریق [[کلام الهی]] و [[راهنمایان]] [[الهی]] ممکن است. [[قرآن]] در [[سوره انسان]]، اساس وجود او را {{متن قرآن|نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ}} معرفی می‌کند: {{متن قرآن|إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ}}<ref>«ما انسان را از نطفه‌ای برآمیخته آفریدیم» سوره انسان، آیه ۲.</ref> که بدانید این موجود، آمیخته‌ای از مواد گوناگون است و همین [[جامعیت]] ساختار وجود او، زمینه و بستری مناسب برای تعلق [[روح الهی]] شد: {{متن قرآن|فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ}}<ref>«پس هنگامی که او را باندام برآوردم و در او از روان خویش دمیدم، برای او به فروتنی در افتید!» سوره حجر، آیه ۲۹.</ref> که [[خداوند]] فرمود: «پس هنگامی که کار آن را به پایان رسانیدم و در او از [[روح]] خود (یک روح شایسته و بزرگ) دمیدم، همگی و بدون استثناء سجده‌اش کنید»<ref>محمدرضا آدینه وند لرستانی، کلمة الله العلیا، ج۳، ص۵۳۶.</ref> و به خودش بابت [[خلقت انسان]] تبریک گفت {{متن قرآن|فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ}}<ref>«پس بزرگوار است خداوند که نیکوترین آفریدگاران است» سوره مؤمنون، آیه ۱۴.</ref>.
-[[کلام]] [[معصوم]] نیز در راستای همین نکته است. برای نمونه، [[امام علی]]{{ع}} در [[نهج البلاغه]] [[شگفتی]] [[آفرینش انسان]] و [[ویژگی‌های انسان کامل]] را بیان می‌کند<ref>سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، خطبه اول، ص۳۷.</ref> و از طرف دیگر، [[حکمت الهی]] اقتضا می‌کند که آنچه برای کمال‌‎یابی [[انسان]] لازم و ضروری است، خداوند آن را برای او عطا کند. بر این اساس، شناخت[[رشد]] و تعالی همه جانبه [[انسانی]]، جز از طریق راهنمایان الهی ممکن نیست. پس بر اساس [[لطف الهی]]، لازم است که خداوند پیامبرانی را برانگیزد و برنامه جامع را که حاوی [[آموزه‌های وحیانی]] است، در [[اختیار]] [[بشر]] قرار دهد. [[امیر]] بیان{{ع}} می‌فرماید:
-خداوند [[پیامبران]] خود را [[مبعوث]] فرمود و هر از چندگاه، متناسب با خواسته‌های [[انسان‌ها]]، [[رسولان]] خود را پی در پی اعزام کرد تا [[وفاداری]] به [[پیمان]] [[فطرت]] را از آنان باز جویند و نعمت‌های فراموش شده را به یاد آورند و با [[ابلاغ احکام]] [[الهی]]، [[حجت خدا]] را بر آنها تمام نمایند و توانمندی‌های پنهان شده [[عقل‌ها]] را آشکار سازند و نشانه‌های [[قدرت خدا]] را معرفی کنند<ref>نهج البلاغة، ص۳۹.</ref>. از آنجا که [[انسان]] از نظر روان و فطرت خداجوست، اگر موانعی نباشد، به [[خدا]] [[گرایش]] دارد و خدا را در همه جا می‌جوید.
-استاد [[مرتضی مطهری]] نویسنده و متفکر [[شیعه]] در [[قرن]] ۱۴ه از شاگردان [[علامه طباطبایی]] و [[امام خمینی]]، از اهداف مهم [[دین]] و [[رسالت]] [[پیامبران]] را پرورش جنبه‌های [[معنوی]] و [[اخلاقی]] [[انسان]] در عرصه فردی و [[اجتماعی]] ذکر می‌کند و این خصوصیت را محک [[حقانیت]] [[دعوت]] پیامبران، و موجب بازشناسی پیامبران [[راستین]] از [[دروغین]] می‌داند. به نظر او پیامبران، که به نیروها تحرک میبخشند و سامان می‌دهند؛ صرفاً در جهت ساختن فرد و ساختن [[جامعه انسانی]] است و به عبارت دیگر، در جهت [[سعادت بشری]] است. محال و ممتنع است که دعوت آنها در جهت [[فاسد]] کردن فرد یا [[تباهی]] جامعه انسانی صورت گیرد<ref>مرتضی مطهری، وحی و نبوت، ص۱۵۰.</ref> و مسلماً از آنجا که اساسی‌ترین برنامه بین برنامه‌های [[انبیای الهی]]، ساختن انسان و [[هدایت]] اوست، پی میبریم که معرفی [[حقایق]] وجودی انسان برای خود انسان در رأس برنامه‌ها قرار دارد.
-بر این اساس، اگر دعوت [[مدعی پیامبری]]، فاسد ساختن [[انسان‌ها]]، از کار انداختن نیروهای آنها، به [[فحشا]] و [[هرزگی]] افتادن انسان‌ها و تباهی و [[انحطاط]] جامعه انسانی باشد، خود دلیل [[قاطع]] بر این مطلب است که او در دعوایش صادق نیست.
-پس پیام‎‌آوران آسمانی، [[پیام]] خدا را به [[خلق]] خدا می‎‌رساند و نیروهای نهفته انسان‌ها را بیدار می‎‌سازند و با سامان‎دهی آن توانایی‌ها، [[سازندگی]] انسان را در بستر متعالی برای رسیدن به خدا قرار می‌دهند و به او می‌فهمانند که راه رسیدن به [[رضای الهی]]، در نظر داشتن و عمل به آموزه‌هایی نظیر [[صلح]]، [[صفا]]، [[اصلاح‌طلبی]]، [[بی‌آزاری]]، [[آزادی]] از غیر [[خدا]]، [[راستی]]، [[درستی]]، [[محبت]]، [[عدالت]] و دیگر [[اخلاق حسنه]] است و در این راه، باید از زنجیر [[اطاعت]] [[هوای نفس]] و [[طاغوت‌ها]] رها شد و [[آموزش]] این نکات [[ارزشمند]]، شرط لاینفک [[پیامبر]] است. پس انسانسازی، مهم‌ترین [[هدف رسالت انبیای الهی]] است.<ref>[[سید رشید صمیمی|صمیمی، سید رشید]]، [[اهداف و کارکردهای دین (کتاب)|اهداف و کارکردهای دین]]، ص 23-25.</ref>
 ==جستارهای وابسته==