عدالت اقتصادی در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

عدالت اقتصادی در معارف و سیره علوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۵

۱۱٬۲۷۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۰۱۷

ویرایش

@@ خط ۱۷۰: / خط ۱۷۰: @@
 آن‌گاه علی{{ع}} به [[مسجد]] رفته، بر [[منبر]] بالا رفت و در حالی که ردا بر دوش افکنده بود و بُردی قَطَری و شمشیری بر کمر بسته و تکیه بر کمانی داشت، خطبه‌ای ایراد نمود. نخست با تأکید بر [[برابری]] بین [[مردم]]، [[آیه]] ۱۳ [[سوره حجرات]] را قرائت کرد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ}}<ref>«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را گروه‌ها و قبیله‌ها کردیم تا یکدیگر را باز‌شناسید، بی‌گمان گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزگارترین شماست» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref>.
 سپس فرمود: منم [[ابوالحسن]]! این سخن را با حالتی خشم‌آلود فرمود و مردم را از [[دلبستگی]] به [[مطامع]] [[دنیا]] برحذر داشته، آن‌گاه فرمود: و اما در این اموالی که از [[بیت‌المال]] تقسیم شد، کسی را بر دیگری امتیازی نیست و [[قانون]] تقسیم آن را [[خدا]] تعیین فرموده و آن [[مال]] خداست و شما نیز [[بندگان]] [[مسلمان]] خدایید و این [[کتاب خداوند]] است که به آن [[اقرار]] کرده است و ما در برابرش [[تسلیم]] شده‌ایم و [[عهد]] و [[پیمان]] پیامبرمان در میان ماست و هر کس به آن [[راضی]] نیست، هر طور می‌خواهد [[رفتار]] کند. آن کس که به [[فرمان خدا]] عمل کند و بر [[حکم]] او حکم دهد، بر او باکی نیست. سپس از منبر فرود آمد و دو رکعت [[نماز]] گزارد و [[طلحه]] و [[زبیر]] را نزد خود خواند و به [[احتجاج]] با آن دو پرداخت<ref>ر.ک: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۹ - ۴۰.</ref>.<ref>[[علی ملکی میانجی|ملکی میانجی، علی]]، [[ناکثین (مقاله)| مقاله «ناکثین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۹]] ص ۵۲.</ref>
+==[[عدالت اقتصادی]]==
+[[تأمین عدالت]] در زمینه [[اقتصاد]] و به منظور برآوردن [[نیازهای مادی]] [[انسان]] در جریان [[رشد]] و تعالی، تأمین [[استقلال اقتصادی]] و [[نفی]] هرگونه [[وابستگی]] و [[اسارت]] [[اقتصادی]]، [[ریشه‌کن کردن فقر]] و [[محرومیت]]، از [[اهداف حکومت اسلامی]] است که در قالب [[قسط و عدل]] در [[بعد اقتصادی]] مورد توجه قرار می‌گیرد.
+[[نهج‌البلاغه]] راه‌هایی که منتهی به عدالت اقتصادی می‌شود این‌گونه معرفی می‌کند:
+===[[توزیع منابع طبیعی]] و [[درآمدهای عمومی]]===
+[[حضرت علی]]{{ع}} در [[نامه]] پنجاه خطاب به [[فرماندهان]] خود چنین می‌فرماید: از [[بنده خدا]]، [[علی بن ابی طالب]]، [[امیر مؤمنان]] به [[نیروهای مسلح]] و [[مرزداران]] [[کشور]]. پس از [[یاد خدا]] و [[درود]]، همانا بر [[زمامدار]] [[واجب]] است که اگر اموالی به دست آورد، یا نعمتی مخصوص او شد، دچار [[دگرگونی]] نشود، و با آن [[اموال]] و [[نعمت‌ها]]، بیش‌تر به [[بندگان خدا]] نزدیک گردد و به برادرانش [[مهربانی]] بیش‌تری روا دارد.
+و در اواخر نامه پنجاه و سوم خطاب به مالک می‌فرمایند: مبادا هرگز در آنچه که با [[مردم]] مساوی هستی [[امتیازخواهی]] از اموری که بر همه روشن است، [[غفلت]] کنی؛ زیرا به هر حال نسبت به آن در برابر مردم مسئولی، و به زودی پرده از [[کارها]] یک‌سو رود، و [[انتقام]] ستمدیده را از تو باز می‌گیرند.<ref>[[امید چناری|چناری، امید]]، [[وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی (کتاب)|وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی]] ص ۱۰۰.</ref>
+===استرداد [[ثروت‌های نامشروع]]===
+[[امام علی]]{{ع}} در نامه‌ای که به بعضی از [[مأموران مالیاتی]] خود فرستاد، آنها را به شدت از دست‌اندازی به اموال مردم [[پرهیز]] داد، علاوه بر [[کیفر]] [[آخرت]]. حضرت نیز از [[شکایت]] مردم از مأموران مالیاتی بر [[حذر]] داشت، در صورت شکایاتی مبنی بر دست‌اندازی به اموال مردم، خاطئین را سخت کیفر می‌دادند:
+بدان برای تو در این زکاتی که جمع می‌کنی سهمی معین، و حقی روشن است، و شریکانی از [[مستمندان]] و [[ضعیفان]] داری، همان‌گونه که ما [[حق]] تو را می‌دهیم، تو هم باید نسبت به [[حقوق]] آنان [[وفادار]] باشی، اگر چنین نکنی در [[روز رستاخیز]] بیش از همه [[دشمن]] داری و وای بر کسی که در پیشگاه [[خدا]]، [[فقرا]] و [[مساکین]]، و درخواست کنندگان و آنانکه از حقشان محرومند، و [[بدهکاران]] و [[ورشکستگان]] و [[در راه ماندگان]]، [[دشمن]] او باشند و از او [[شکایت]] کنند.
+کسی که [[امانت الهی]] را [[خوار]] شمارد، و دست به [[خیانت]] [[آلوده]] کند، خود و [[دین]] خود را [[پاک]] نساخته، و درهای [[خواری]] را در [[دنیا]] به روی خود گشوده، و در [[قیامت]] خوارتر و رسواتر خواهد بود. و همانا بزرگ‌ترین خیانت خیانت به [[ملت]]، و رسواترین دغل‌کاری، دغل‌بازی با [[امامان]] است<ref>دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، نامه ۲۶.</ref>.<ref>[[امید چناری|چناری، امید]]، [[وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی (کتاب)|وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی]] ص ۱۰۱.</ref>
+===توجه جدی و [[حمایت از اقشار آسیب‌پذیر]]===
+[[وصیت امام]] علی{{ع}} به حسن و حسین{{عم}} پس از [[ضربت ابن ملجم]]، بعد از سفارش به [[تقوی]] و دوری از [[دنیازدگی]] [[فرزندان]] خویش را به [[پرهیز]] از [[ستم]] و [[یاری رساندن]] به [[مظلومین]] سفارش می‌کنند:
+شما را به [[ترس از خدا]] سفارش می‌کنم، به [[دنیاپرستی]] روی نیاورید، گرچه به سراغ شما آید، و بر آنچه از دنیا از دست می‌دهید اندوهناک مباشید، [[حق]] را بگویید، و برای [[پاداش الهی]] عمل کنید و دشمن [[ستمگر]] و [[یاور]] ستمدیده باشی<ref>دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، نامه ۴۷.</ref>.
+[[علامه مجلسی]] در بحار، از کتاب «دعوات راوندی» و او هم از «علی بن جعد» نقل کند و می‌گوید: مهم‌ترین چیزی که سبب شد تا [[عرب]] از [[حمایت]] [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} دست بردارند، [[امور مالی]] بود؛ چراکه آن حضرت هرگز شریفی را بر غیرشریف و عرب را بر [[عجم]] ترجیح نمی‌داد و برای سران و امرای [[قبایل]] حساب ویژه – آن‌چنان که [[سیره]] [[سلاطین]] بود - باز نکرد و هیچ کسی را به وسیله [[مال]] به سوی خودش جذب نمی‌ساخت، در حالی که [[معاویه]] کاملاً به عکس ایشان عمل می‌کرد<ref>مجلسی محمد باقر، بحارالأنوار، ج۴۱، ص۱۳۳.</ref>.<ref>[[امید چناری|چناری، امید]]، [[وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی (کتاب)|وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی]] ص ۱۰۲.</ref>
+===ایجاد زمینه [[اشتغال]] و کارهای مورد درخواست [[جامعه]]===
+حضرت در [[نهج‌البلاغه]] یکی از آفات [[اجتماعی]] را [[بیکاری]] و اوباش‌گری می‌دانند و اگر جامعه بیکار شوند به [[کارهای ناشایست]] رو می‌آورند و در ادامه می‌فرمایند اگر اراذل و [[اوباش]] پراکنده شوند سودش برای [[جامعه]] است از این جهت که صاحبان [[کسب و کار]]، و پیشه‌وران به کارهای خود باز می‌گردند، و [[مردم]] از تلاش آنان [[سود]] برند، بنا به ساختن ساختمان، و بافنده به کارگاه [[بافندگی]]، و نانوا به نانوایی روی می‌آورد<ref>دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، حکمت ۱۹۹.</ref>.<ref>[[امید چناری|چناری، امید]]، [[وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی (کتاب)|وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی]] ص ۱۰۳.</ref>
+===پیگیری [[سیاست]] [[فقرزدایی]]===
+[[امام علی]]{{ع}} در نامه‌ای که خطاب به [[کارگزار مکه]] دارند در مورد مردم و رفع احتیاجات و امورشان چنین می‌فرمایند: نباید در میان تو و مردم واسطه و سفیری جز زبانت و [[حاجب]] و [[دربانی]] جز چهره‌ات باشد. افرادی را که به تو [[حاجت]] دارند از [[ملاقات]] با خویش [[محروم]] مساز؛ چراکه اگر آنها در ابتدا از در خانه‌ات رانده شوند بعداً برای حل مشکلاتشان تو را نخواهند ستود و درباره اموالی که نزد تو از [[مال الله]] جمع شده دقت کن و آن را به [[مصرف]] عیالمندان و گرسنگانی که نزد تو هستند برسان آن‌گونه که دقیقاً به دست [[فقرا]] و نیامندان برسد و مازاد آن را نزد ما بفرست تا میان نیازمندانی که در اینجا هستند تقسیم کنیم<ref>دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، نامه ۶۷.</ref>.
+که برای این بخش باید به طور مفصل به توضیح مسائل پیرامون آن پرداخت.
+در این بخش، هیچ امتیازی برای کسی قائل نبود، ولو اینکه از [[اقوام]] نزدیک حضرت بودند.
+[[توزیع عادلانه]] [[بیت‌المال]] یکی از کارهای مهم [[حضرت علی]]{{ع}} بود، در مورد توزیع عادلانه بیت‌المال چنین فرمود اگر [[اموال]]، [[مال]] خودم هم بود یکسان می‌بخشیدم تا چه رسد به آنکه مال، مال خداست
+سپس فرمود: همان قطعاً بی‌جا بخشیدن، [[زیاده‌روی]] و [[اسراف]] است و چنین بخشنده‌ای در [[دنیا]] مشهور و صاحب نام و آوازه، ولی در [[آخرت]] [[بدبخت]] و زیردست خواهد بود. مردم او را [[احترام]] کنند، اما نزد [[خدا]] [[خوار]] و بی‌مقدار خواهد بود.
+[[آدمی]] اگر مال خود را بی‌جا مصرف کند و به نااهلان دهد، [[خداوند]] از [[سپاس]] همان‌ها هم محرومش گرداند، و آنان [[دوست]] دیگری را برگزینند. تازه اگر روزی ورق برگردد و به کمک‌شان روی نیاز آورد، به [[راستی]] که بدترین و [[سرزنش]] کننده‌ترین [[دوست]] خواهند بود»<ref>دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، خطبه ۱۲۶.</ref>.
+تمام آنچه گفته شده است برای [[برقراری عدالت]] و [[توزیع عادلانه]] [[بیت‌المال]] است و این مهم نیازمند یک [[سازمان]] برای [[برقراری نظم]] و [[نظارت]] است، که بر امور [[کارگزاران]] نظارت، کنترل و [[بازرسی]] داشته باشد.<ref>[[امید چناری|چناری، امید]]، [[وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی (کتاب)|وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی]] ص ۱۰۳.</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۱۷۵: / خط ۲۰۶: @@
 # [[پرونده:1368105.jpg|22px]] [[محمد مهدی کرمی|کرمی]] و [[عسکر دیرباز|دیرباز]]، [[عدالت اقتصادی (مقاله)| مقاله «عدالت اقتصادی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۷''']]
 # [[پرونده:1368107.jpg|22px]] [[علی ملکی میانجی|ملکی میانجی، علی]]، [[ناکثین (مقاله)| مقاله «ناکثین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۹ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۹''']]
+# [[پرونده:IM010641.jpg|22px]] [[امید چناری|چناری، امید]]، [[وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی (کتاب)|'''وظایف نهادهای حاکمیتی در قبال مفاسد اقتصادی''']]
 {{پایان منابع}}