احمد بن ابی‌خلف: تفاوت میان نسخه‌ها

اما آنچه در این میان جای [[گفت‌وگو]] دارد آن است که در روایت پیش‌گفته، تنها از [[کنیه]] امام، یعنی [[ابوالحسن]]، سخن به میان آمده و چنان‌که دانسته است، این کنیه بین [[امام کاظم]] {{ع}} و امام رضا {{ع}} و نیز [[امام هادی]] {{ع}} که البته در اینجا محل بحث نیست، مشترک است. هرجا که این کنیه به صورت مطلق آورده می‌شود، عمدتاً امام کاظم {{ع}} از آن [[اراده]] می‌شود. به همین علت، برخی مصداق ابوالحسن در روایت پیش‌گفته را آن حضرت دانسته و احمد را از غلامان ایشان به شمار آوردند<ref>موسوعة المصطفی و العترة {{عم}}، ج۱۳، ص۳۶۸.</ref>، اما دسته‌ای دیگر بر آن‌اند که مراد از ابوالحسن، [[حضرت رضا]] {{ع}} است، بی‌آنکه [[گواهی]] روشن و قابل استناد برای مدعای خویش اقامه کنند. بر همین اساس، احمد را از [[اصحاب]] و [[راویان]] این امام برشمرده‌اند<ref>أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۷۳؛ الجامع لرواة و أصحاب الإمام الرضا {{ع}}، ج۱، ص۶۳.</ref>. البته با همه اینها هیچ روایتی از طریق وی از امام وجود ندارد و آنچه آمده صرفاً گزارشی [[تاریخی]] است و بنابراین، [[راوی]] خواندن وی اندکی مسامحی خواهد بود. شاید بتوان برای تعریف ابوالحسن به امام رضا {{ع}} در روایت پیش‌گفته دو دلیل ارائه کرد. یکی از آن دو دلیل، وجود [[علی بن ریان بن صلت]] است که [[روایت]] مذکور از طریق ایشان از [[احمد]] نقل شده است و چنان‌که معلوم است، [[ابن ریان]] بر اساس داده‌های [[روایی]]، [[راوی]] [[ابوالحسن ثالث]] [[امام هادی]] {{ع}} است<ref>من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۶۵، ۵۵۴؛ الاستبصار، ج۲، ص۲۶۷؛ منتهی المطلب، ج۲، ص۷۴۹.</ref> که با یک واسطه<ref>الکافی، ج۶، ص۴۳۵؛ بحار الأنوار، ج۳۰، ص۱۹۷.</ref> و گاه با دو واسطه<ref>معانی الأخبار، ص۲۶۶.</ref> از [[امام رضا]] {{ع}} [[نقل روایت]] می‌کند و در هیچ موردی از [[امام کاظم]] {{ع}} روایت ندارد. از این نکته می‌توان به مثابه شاهدی برای تعیین مصداق [[ابوالحسن]] بهره گرفت و او را امام رضا {{ع}} دانست. دلیل دیگر استناد به روایتی است که در آن سخن از [[ملاقات امام]] جواد {{ع}} با احمد است. بر اساس این روایت که کشی از قول ابو جلیل، ملقب به شاذان از احمد بن ابی خلف ذکر می‌کند، [[امام جواد]] {{ع}} در [[بیماری]] او به عیادتش رفت و در آنجا کتاب [[یوم]] و لیلة [[یونس بن عبد الرحمن]] را دید و پس از تورق آن دعایی در [[حق]] یونس که از [[اصحاب خاص]] امام رضا {{ع}} بود<ref>رجال النجاشی، ص۴۴۶؛ التحریر الطاووسی، ص۶۲۱.</ref>، کرد و سه بار بر او [[رحمت]] فرستاد<ref>معرفة الرجال، ج۲، ص۷۸۰؛ رجال النجاشی، ص۴۴۶؛ الوافیة، ص۳۰۵؛ وسائل الشیعة، ج۲۷، ص۱۰۰.</ref>. دسته‌ای به استناد همین گزارش، احمد را از [[راویان]] و [[اصحاب]] این [[امام]] دانسته‌اند<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۷؛ المفید من معجم رجال الحدیث، ص۲۰.</ref>.

به هر حال، روایت ذکر شده در [[کتاب الکافی]]، به دیگر متون [[روایی]] و رجالی نیز [[راه]] یافت<ref>بحار الأنوار، ج۴۸، ص۱۱۱؛ مرآة العقول، ج۲۲، ص۴۲۶؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۶۱؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۶.</ref>، اما نمازی در کتاب خویش این روایت را به احمد بن ابی‌خلف [[اشعری]] نسبت داده است. به احتمال زیاد، وی احمد بن ابی‌خلف اشعری را با احمد بن ابی‌خلف [[مولی]] [[ابوالحسن]]، یکی دانسته<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۴۷.</ref>، هر چند این نظر را هیچ رجالی دیگری بیان نکرده است.