علم شأنی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[علم]] «شأنی»، «اشائی»، «استعدادی»، «ارادی» و «اختیاری» همه عناوینی هستند برای یک موضوع و آن عبارت است از [[علمی]] که به صورت «بالفعل» نزد [[معصوم]] حاضر نباشد، اما هر وقت [[اراده]] کند از [[علوم]] مورد نیاز خود [[آگاه]] می‏‌شود؛ لذا در مباحث وابسته به [[علم معصوم]] به طور عام یا [[علم امام]] به طور خاص، منظور از «علم شأنی»، همان «[[علم اشائی]]»، «[[علم استعدادی]]»، «[[علم ارادی]]» و «[[علم اختیاری]]» است.

== معناشناسی ==

در مورد علم امام دو نظریه وجود دارد، عده‌ای با توجه به برخی از [[روایات]] قائل‌اند علم امام شأنی و ارادی است و گروهی دیگر با توجه به روایات دیگر، قائل به فعلی بودن علم امام هستند.  

   

== ادلۀ روایی [[علم شأنی معصوم]] ==  

کسانی که قائل به [[علم اشائی]] و ارادی [[معصوم]] هستند به چهار دسته از [[روایات]] [[استدلال]] کرده‌اند و مضمون آنها این است، [[اهل بیت]] {{عم}}هر گاه بخواهند، [[خداوند]] آنان را [[آگاه]] می‏‌سازد، اما اگر [[مصلحت]] در ندانستن چیزی باشد کاری نمی‌کنند که آن را بدانند<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح؛ محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین، گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات؛ [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص۴۶۲؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۱۸ ـ ۲۲۴.</ref>.

# دستۀ اول، سه [[روایت]] مختلف از [[امام صادق]] {{ع}} آمده است که حضرت فرمودند: "[[امام]] هر گاه بخواهد می‌داند و یا هر وقت بخواهد خداوند آگاهش می‌کند"<ref>{{متن حدیث|«إِنَّ الْإِمامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّم»، «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ أُعْلِم» و «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِکَ»}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۲۵۸.</ref>. این [[روایات]] [[علم امام]] را منوط بر تعلیم الهی کرده‌اند<ref>ر.ک: [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۱۸ ـ ۲۲۴؛ [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]]؛ [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص۴۶۲؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]].</ref>.