اقتصاد در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها
←قلمرو دین در عرصه اقتصاد از دیدگاه سنت علوی
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲۴۶: | خط ۲۴۶: | ||
== [[قلمرو دین]] در عرصه [[اقتصاد]] از دیدگاه سنت علوی == | == [[قلمرو دین]] در عرصه [[اقتصاد]] از دیدگاه سنت علوی == | ||
گستره دین در عرصه اقتصاد از دیدگاه [[سنت]] [[علوی]]، به طور عمده به مکتب اقتصاد و باید و نبایدهای [[اقتصادی]]، و مسائل حقوقی و ارزشی اقتصاد، مانند تقسیم ثروت‌های عمومی، محدودیت‌های مالکیت خصوصی، حدود [[اقتدار]] [[دولت]] در [[زندگی]] اقتصادی، و [[سیاست‌ها]] و [[اهداف]] اقتصادی اختصاص دارد، و در موارد انگشت‌شماری به بیان روابط اقتصادی بین پدیده‌ها اشاره شده است؛ زیرا روابط به طور دائم در حال سیلان و [[تغییر]] است و باید در هر [[جامعه]] و عصری به [[کشف]] اختصاصی آن [[اقدام]] کرد. | |||
اینک به پاره‌ای از بخش‌های اقتصاد توصیه‌ای در سنت علوی اشاره می‌کنیم. | اینک به پاره‌ای از بخش‌های اقتصاد توصیه‌ای در سنت علوی اشاره می‌کنیم. | ||
| خط ۲۵۳: | خط ۲۵۳: | ||
# '''توجه به [[آبادانی]] و بالندگی [[تجارت]]''': [[حضرت علی]]{{ع}} در این باره به مالک می‌فرماید: «باید تلاش تو در [[آبادانی زمین]] از گردآوری [[خراج]] بیشتر باشد که خراج جز با آبادانی فراهم نمی‌شود، و آن کس که بخواهد خراج را بدون آبادانی مزارع به دست آورد، [[شهرها]] را خراب، و [[بندگان خدا]] را نابود می‌کند و حکومتش جز اندک مدتی دوام نخواهد آورد»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. | # '''توجه به [[آبادانی]] و بالندگی [[تجارت]]''': [[حضرت علی]]{{ع}} در این باره به مالک می‌فرماید: «باید تلاش تو در [[آبادانی زمین]] از گردآوری [[خراج]] بیشتر باشد که خراج جز با آبادانی فراهم نمی‌شود، و آن کس که بخواهد خراج را بدون آبادانی مزارع به دست آورد، [[شهرها]] را خراب، و [[بندگان خدا]] را نابود می‌کند و حکومتش جز اندک مدتی دوام نخواهد آورد»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. | ||
# '''[[عدالت‌ورزی]]''': [[عدالت]]، از اصول و ارکان مهم نظام‌های [[حکومتی]] است که بقای آنها بدون [[شک]] بدان بستگی دارد. [[امام علی]]{{ع}} نیز به اهمیت این عنصر توجه می‌دهد و [[عدالت]] و [[مهربانی]] با [[رعیت]] و [[مردم]] را مایه [[خشنودی]] و [[اطمینان]] آنان به [[حکومت]] می‌شمارد<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. | # '''[[عدالت‌ورزی]]''': [[عدالت]]، از اصول و ارکان مهم نظام‌های [[حکومتی]] است که بقای آنها بدون [[شک]] بدان بستگی دارد. [[امام علی]]{{ع}} نیز به اهمیت این عنصر توجه می‌دهد و [[عدالت]] و [[مهربانی]] با [[رعیت]] و [[مردم]] را مایه [[خشنودی]] و [[اطمینان]] آنان به [[حکومت]] می‌شمارد<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. | ||
# '''[[حق‌گرایی]]''': [[حق]] را [[مال]] هر کس باشد، نزدیک یا دور، بپرداز، و در این کار [[شکیبا]] باش و این [[شکیبایی]] را به حساب [[خدا]] بگذار. گرچه | # '''[[حق‌گرایی]]''': [[حق]] را [[مال]] هر کس باشد، نزدیک یا دور، بپرداز، و در این کار [[شکیبا]] باش و این [[شکیبایی]] را به حساب [[خدا]] بگذار. گرچه اجرای حق مشکلاتی را برای نزدیکانت فراهم آورد، تحمل سنگینی آن را با یاد [[قیامت]] بر خود هموار ساز<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. | ||
# '''[[امنیت اقتصادی]]''': عامل مهم رونق و | # '''[[امنیت اقتصادی]]''': عامل مهم رونق و شکوفایی اقتصادی، شیوه برخورد [[دولت]] با تاجران، تولیدکنندگان، کارگران و [[برنامه‌ریزی]] برای امنیت اقتصادی است. [[امیر مؤمنان]]{{ع}} برای ایجاد امنیت اقتصادی، چنین سفارش می‌کند: «هرگز کسی را از [[نیازمندی]] او باز ندارید و از خواسته‌های مشروعش [[محروم]] نسازید، و برای گرفتن [[مالیات]] از مردم، لباس‌های تابستانی یا زمستانی، و مرکب سواری و برده کاری او را نفروشید، و برای گرفتن درهمی، کسی را با تازیانه نزنید و به مال کسی ـ [[نمازگزار]] باشد یا غیرمسلمانی که در پناه [[اسلام]] است ـ دست‌اندازی نکنید، جز اسب یا اسلحه‌ای که برای [[تجاوز]] به [[مسلمان‌ها]] به کار گرفته می‌شود»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۱.</ref>. «با [[ترس]] از خدایی که یکتا است و همتایی ندارد حرکت کن. در سر راه، هیچ [[مسلمانی]] را نترسان یا با [[زور]] از [[زمین]] او نگذر، و افزون‌تر از [[حقوق الهی]] از او مگیر. هرگاه به آبادی رسیدی، در کنار آب فرود آی، و وارد [[خانه]] کسی مشو؛ سپس با [[آرامش]] و [[وقار]] به سوی آنان حرکت کن تا در میانشان قرارگیری. به آنان [[سلام]] کن و در سلام و [[تعارف]] و مهربانی کوتاهی نکن»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۲.</ref>. | ||
# '''[[ضرورت]] برنامه‌ریزی''': [[مؤمن]] باید شبانه‌روز خود را به سه قسم تقسیم کند: زمانی برای [[نیایش]] [[پروردگار]]، زمانی برای تأمین | # '''[[ضرورت]] برنامه‌ریزی''': [[مؤمن]] باید شبانه‌روز خود را به سه قسم تقسیم کند: زمانی برای [[نیایش]] [[پروردگار]]، زمانی برای تأمین هزینه زندگی و زمانی برای واداشتن نفس به لذت‌هایی که [[حلال]] و [[زیبا]] است. [[خردمند]] را نشاید، جز آنکه در پی سه چیز حرکت کند: کسب حلال برای تأمین [[زندگی]] یا گام نهادن در راه [[آخرت]] یا به دست آوردن لذت‌های [[حلال]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۹۰.</ref>.<ref>[[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[قلمرو دین (مقاله)| مقاله «قلمرو دین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۳]]، ص ۱۰۸.</ref>. | ||
=== [[سیاست‌ها]] و اهداف سلبی [[اقتصادی]] در [[سنت]] [[علوی]] === | === [[سیاست‌ها]] و اهداف سلبی [[اقتصادی]] در [[سنت]] [[علوی]] === | ||
# '''گرفتن [[مالیات]] سنگین از [[مردم]]''': [[امام]] در این باره می‌فرماید: «اگر مردم از سنگینی مالیات یا آفت زدگی، یا خشک شدن آب چشمه‌ها یا کمی [[باران]] یا خراب شدن [[زمین]] در سیلاب‌ها یا | # '''گرفتن [[مالیات]] سنگین از [[مردم]]''': [[امام]] در این باره می‌فرماید: «اگر مردم از سنگینی مالیات یا آفت زدگی، یا خشک شدن آب چشمه‌ها یا کمی [[باران]] یا خراب شدن [[زمین]] در سیلاب‌ها یا خشکسالی [[شکایت]] کردند، در گرفتن مالیات به میزانی [[تخفیف]] ده تا امورشان سامان گیرد و هرگز تخفیف دادن در [[خراج]]، تو را نگران نسازد»<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>. | ||
# '''رانت [[خواری]]''': [[زمامداران]]، [[خواص]] و نزدیکانی دارند که [[خودخواه]] و چپاول‌گرند و در | # '''رانت [[خواری]]''': [[زمامداران]]، [[خواص]] و نزدیکانی دارند که [[خودخواه]] و چپاول‌گرند و در معاملات [[انصاف]] ندارند. ریشه ستمکاریشان را با بریدن اسباب آن بخشکان، و به هیچ کدام از اطرافیان و خویشاوندانت زمین را وا مگذار، و به گونه‌ای با آنان [[رفتار]] کن که قراردادی به سودشان منعقد نشود که به مردم [[زیان]] رسانند؛ مانند آبیاری مزارع یا [[زراعت]] مشترک که هزینه‌های آن را بر دیگران [[تحمیل]] کنند که در آن صورت، سودش برای آنان و [[عیب]] و ننگش در [[دنیا]] و آخرت برای تو است<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>.<ref>[[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[قلمرو دین (مقاله)| مقاله «قلمرو دین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۳]]، ص ۱۰۹.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||