محکم و متشابه در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = محکم و متشابه

}}

== مقدمه ==

کلمه [[متشابه]] از ریشه شبه است. شبه به معنای مثل و مانند در کیفیت است و تشابه به معنای توافق و شباهت دو یا چند چیز با یکدیگر در برخی اوصاف و کیفیات است. شُبهه آن است که دو چیز در اثر همانندی از یکدیگر قابل تشخیص نباشند. [[قرآن کریم]] برخی [[آیات]] خود را متشابه و برخی آیات خود را محکم یا غیر متشابه معرفی کرده است: {{متن قرآن|مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ}}<ref>«برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه)‌اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه) اند» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref> قسمتی از آن، [[آیات محکم]] است که اساس این کتاب است و قسمتی از آن متشابه است.

[[وظیفه]] ما در مورد آیات متشابه این است که به آنها [[اقرار]] کرده و معانی آنها را به [[محکمات]] ارجاع دهیم. [[امام سجاد]] {{ع}} در [[دعای ختم قرآن]] از [[خداوند]] می‌خواهد: {{متن حدیث|فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... وَ يَدِينُ‏ لَكَ‏ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِيمِ‏ لِمُحْكَمِ‏ آيَاتِهِ، وَ يَفْزَعُ إِلَى الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ}}؛ «اینک ما را از کسانی قرار ده که... با [[اعتقاد]] به [[تسلیم]] در برابر آیات محکماتش تو را [[عبادت]] می‌کنند و در برابر متشابهاتش از سر تسلیم اقرار می‌نمایند»<ref>نیایش چهل‌و‌دوم.</ref>. آن [[حضرت]] در ادامه می‌فرماید: «و ما را در زمره کسانی قرار ده که در ریسمان [[قرآن]] چنگ می‌زنند و چون در [[شناخت حق]] از [[باطل]] وامانند، به [[دژ]] [[استوار]] او [[پناه]] می‌جویند»<ref>نیایش چهل‌و‌دوم.</ref> مقصود از [[متشابهات]] در جمله اخیر اختصاص به آیات متشابه قرآن ندارد. بلکه به هر امری که شناخت حق از باطل در آن دشوار است برمی‌گردد. کما اینکه در جای دیگر می‌فرماید: «بار خدایا، [[درود]] بفرست بر [[محمد و خاندانش]]... و چون [[کارها]] بر من آشوبد به گزاردن درست‌ترین آنها توفیقم ده و چون امور به یکدیگر مشتبه شوند به پاکیزه‌ترین آنها [[راه]] نمای»<ref>دعای بیستم.</ref><ref>همچنین نک: آیات، قرآن.</ref>.<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی: مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دارالقلم، بیروت، ۱۴۱۳، چاپ اول.</ref>.<ref>[[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «محکم و متشابه»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۹۱.</ref>

{{پانویس}}