پرش به محتوا

حسن بن علی بن بزیع: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۴: خط ۴۴:


در میان روایات، برخی از آنها به سبب داشتن نکته‌های ادبی کمنظیر یا جنبه‌های [[اخلاقی]] سازنده، کارا و انسانساز، یا نکته‌های کمتر شنیدهشده و [[ناب]] [[تاریخی]]، از جایگاه ویژه و برجسته‌ای برخوردار است. [[خطبه]] همّام که [[امیر مؤمنان]]{{ع}} آن را میان شماری از [[شیعیان]] خود بیان فرمود و همّام یکی از آنها بود، نمونه روشنی از آن [[روایات]] است. [[راوی]] مورد بحث، از روایتگران این خطبه است:
در میان روایات، برخی از آنها به سبب داشتن نکته‌های ادبی کمنظیر یا جنبه‌های [[اخلاقی]] سازنده، کارا و انسانساز، یا نکته‌های کمتر شنیدهشده و [[ناب]] [[تاریخی]]، از جایگاه ویژه و برجسته‌ای برخوردار است. [[خطبه]] همّام که [[امیر مؤمنان]]{{ع}} آن را میان شماری از [[شیعیان]] خود بیان فرمود و همّام یکی از آنها بود، نمونه روشنی از آن [[روایات]] است. [[راوی]] مورد بحث، از روایتگران این خطبه است:
{{متن حدیث|... قَالَ أَبُو الْمُفَضَّلِ الشَّيْبَانِيُّ وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَامِرٍ الْبُنْدَارُ بِالْكُوفَةِ مِنْ أَصْلِ كِتَابِهِ وَ هَذَا الْحَدِيثُ بِلَفْظِهِ وَ هُوَ أَتَمُّ سِيَاقَةً قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ رَجُلٍ مِنْ قَوْمِهِ يَعْنِي يَحْيَى ابْنَ أُمِّ الطَّوِيلِ أَنَّهُ أَخْبَرَهُ عَنْ نَوْفٍ الْبِكَالِيِّ قَالَ: عَرَضَتْ لِي إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}} حَاجَةٌ فَاسْتَبْعَثْتُ إِلَيْهِ جُنْدَبَ بْنَ زُهَيْرٍ وَ الرَّبِيعَ بْنَ خَيْثَمٍ وَ ابْنَ أَخِيهِ هَمَّامَ بْنَ عُبَادَةَ بْنِ خَيْثَمٍ وَ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْبَرَانِسِ فَأَقْبَلْنَا مُعْتَمِدِينَ لِقَاءَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فَأَلْفَيْنَاهُ حِينَ خَرَجَ يَؤُمُّ الْمَسْجِدَ فَأَفْضَى وَ نَحْنُ مَعَهُ إِلَى نَفَرٍ مُتَدَيِّنِينَ قَدْ أَفَاضُوا فِي الْأُحْدُوثَاتِ تَفَكُّهاً وَ بَعْضُهُمْ يُلْهِي بَعْضاً فَلَمَّا أَشْرَفَ لَهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}}أَسْرَعُوا إِلَيْهِ قِيَاماً فَسَلَّمُوا وَ رَدَّ التَّحِيَّةَ ثُمَّ قَالَ مَنِ الْقَوْمُ فَقَالُوا أُنَاسٌ مِنْ شِيعَتِكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ لَهُمْ حُبّاً ثُمَّ قَالَ يَا هَؤُلَاءِ مَا لِي لَا أَرَى فِيكُمْ شِيمَةَ شِيعَتِنَا وَ حِلْيَةَ أَحِبَّتِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَأَمْسَكَ الْقَوْمُ حَيَاءً قَالَ نَوْفُ فَأَقْبَلَ عَلَيْهِ جُنْدَبٌ وَ الرَّبِيعُ فَقَالا مَا سِمَةُ شِيعَتِكُمْ وَ صِفَتُهُمْ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَتَثَاقَلَ عَنْ جَوَابِهِمَا فَقَالَ اتَّقِيَا اللَّهَ أَيُّهَا الرَّجُلَانِ وَ أَحْسِنَا {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ}}<ref>بی‌گمان خداوند با کسانی است که پرهیزگاری می‌ورزند و با کسانی است که نیکوکارند سوره نحل، آیه ۱۲۸.</ref>.
 
فَقَالَ هَمَّامُ بْنُ عُبَادَةَ وَ كَانَ عَابِداً مُجْتَهِداً أَسْأَلُكَ بِالَّذِي أَكْرَمَكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ خَصَّكُمْ وَ حَبَاكُمْ وَ فَضَّلَكُمْ تَفْضِيلًا إِلَّا أَنْبَأْتَنَا بِصِفَةِ شِيعَتِكُمْ فَقَالَ لَا تُقْسِمْ فَسَأُنَبِّئُكُمْ جَمِيعاً وَ أَخَذَ بِيَدِ هَمَّامٍ فَدَخَلَ الْمَسْجِدَ فَسَبَّحَ رَكْعَتَيْنِ وَ أَوْجَزَهُمَا وَ أَكْمَلَهُمَا ثُمَّ جَلَسَ وَ أَقْبَلَ عَلَيْنَا وَ حَفَ الْقَوْمُ بِهِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ{{صل}} ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ جَلَّ شَأْنُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ خَلَقَ خَلْقَهُ فَأَلْزَمَهُمْ عِبَادَتَهُ...}}<ref>کنز الفوائد، ج۱، ص۸۸ - ۸۹.</ref>.
{{متن حدیث|... قَالَ أَبُو الْمُفَضَّلِ الشَّيْبَانِيُّ وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَامِرٍ الْبُنْدَارُ بِالْكُوفَةِ مِنْ أَصْلِ كِتَابِهِ وَ هَذَا الْحَدِيثُ بِلَفْظِهِ وَ هُوَ أَتَمُّ سِيَاقَةً قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ رَجُلٍ مِنْ قَوْمِهِ يَعْنِي يَحْيَى ابْنَ أُمِّ الطَّوِيلِ أَنَّهُ أَخْبَرَهُ عَنْ نَوْفٍ الْبِكَالِيِّ قَالَ: عَرَضَتْ لِي إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}} حَاجَةٌ فَاسْتَبْعَثْتُ إِلَيْهِ جُنْدَبَ بْنَ زُهَيْرٍ وَ الرَّبِيعَ بْنَ خَيْثَمٍ وَ ابْنَ أَخِيهِ هَمَّامَ بْنَ عُبَادَةَ بْنِ خَيْثَمٍ وَ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْبَرَانِسِ فَأَقْبَلْنَا مُعْتَمِدِينَ لِقَاءَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} فَأَلْفَيْنَاهُ حِينَ خَرَجَ يَؤُمُّ الْمَسْجِدَ فَأَفْضَى وَ نَحْنُ مَعَهُ إِلَى نَفَرٍ مُتَدَيِّنِينَ قَدْ أَفَاضُوا فِي الْأُحْدُوثَاتِ تَفَكُّهاً وَ بَعْضُهُمْ يُلْهِي بَعْضاً فَلَمَّا أَشْرَفَ لَهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}}أَسْرَعُوا إِلَيْهِ قِيَاماً فَسَلَّمُوا وَ رَدَّ التَّحِيَّةَ ثُمَّ قَالَ مَنِ الْقَوْمُ فَقَالُوا أُنَاسٌ مِنْ شِيعَتِكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ لَهُمْ حُبّاً ثُمَّ قَالَ يَا هَؤُلَاءِ مَا لِي لَا أَرَى فِيكُمْ شِيمَةَ شِيعَتِنَا وَ حِلْيَةَ أَحِبَّتِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَأَمْسَكَ الْقَوْمُ حَيَاءً قَالَ نَوْفُ فَأَقْبَلَ عَلَيْهِ جُنْدَبٌ وَ الرَّبِيعُ فَقَالا مَا سِمَةُ شِيعَتِكُمْ وَ صِفَتُهُمْ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَتَثَاقَلَ عَنْ جَوَابِهِمَا فَقَالَ اتَّقِيَا اللَّهَ أَيُّهَا الرَّجُلَانِ وَ أَحْسِنَا {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ}}<ref>بی‌گمان خداوند با کسانی است که پرهیزگاری می‌ورزند و با کسانی است که نیکوکارند سوره نحل، آیه ۱۲۸.</ref>. فَقَالَ هَمَّامُ بْنُ عُبَادَةَ وَ كَانَ عَابِداً مُجْتَهِداً أَسْأَلُكَ بِالَّذِي أَكْرَمَكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ خَصَّكُمْ وَ حَبَاكُمْ وَ فَضَّلَكُمْ تَفْضِيلًا إِلَّا أَنْبَأْتَنَا بِصِفَةِ شِيعَتِكُمْ فَقَالَ لَا تُقْسِمْ فَسَأُنَبِّئُكُمْ جَمِيعاً وَ أَخَذَ بِيَدِ هَمَّامٍ فَدَخَلَ الْمَسْجِدَ فَسَبَّحَ رَكْعَتَيْنِ وَ أَوْجَزَهُمَا وَ أَكْمَلَهُمَا ثُمَّ جَلَسَ وَ أَقْبَلَ عَلَيْنَا وَ حَفَ الْقَوْمُ بِهِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ{{صل}} ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ جَلَّ شَأْنُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ خَلَقَ خَلْقَهُ فَأَلْزَمَهُمْ عِبَادَتَهُ...}}<ref>کنز الفوائد، ج۱، ص۸۸ - ۸۹.</ref>.
 
همچنین است [[روایت]] [[اصحاب اعراف]]: {{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ: وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا {{متن قرآن|وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ}}<ref>و بهشتیان، دمسازان آتش را ندا می‌کنند که ما وعده پروردگار خویش را راستین یافته‌ایم آیا شما (نیز) وعده پروردگارتان را راستین یافته‌اید؟ می‌گویند: آری آنگاه بانگ برآورنده‌ای در میان آنان بانگ برمی‌دارد که لعنت خداوند بر ستمکاران! سوره اعراف، آیه ۴۴.</ref> عَلِيُّ [بْنُ أَبِي طَالِبٍ]{{ع}}}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۴۲، ح۱۷۳.</ref>.
همچنین است [[روایت]] [[اصحاب اعراف]]: {{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ: وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا {{متن قرآن|وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ}}<ref>و بهشتیان، دمسازان آتش را ندا می‌کنند که ما وعده پروردگار خویش را راستین یافته‌ایم آیا شما (نیز) وعده پروردگارتان را راستین یافته‌اید؟ می‌گویند: آری آنگاه بانگ برآورنده‌ای در میان آنان بانگ برمی‌دارد که لعنت خداوند بر ستمکاران! سوره اعراف، آیه ۴۴.</ref> عَلِيُّ [بْنُ أَبِي طَالِبٍ]{{ع}}}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۴۲، ح۱۷۳.</ref>.
نیز [[روایات]]:
نیز [[روایات]]:
{{متن حدیث|أَبُو الْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَوَّارُ بْنُ مُصْعَبٍ الْهَمَدَانِيُّ، عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ، عَنْ يَحْيَى بْنِ الْجَزَّارِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} يَقُولُ: مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ آمَنَ بِي وَ بِمَا جِئْتُ بِهِ، وَ هُوَ يُبْغِضُ عَلِيّاً، فَهُوَ كَاذِبٌ لَيْسَ بِمُؤْمِنٍ}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۲۴۹، ح۴۴۱.</ref>.
#{{متن حدیث|أَبُو الْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَوَّارُ بْنُ مُصْعَبٍ الْهَمَدَانِيُّ، عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ، عَنْ يَحْيَى بْنِ الْجَزَّارِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} يَقُولُ: مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ آمَنَ بِي وَ بِمَا جِئْتُ بِهِ، وَ هُوَ يُبْغِضُ عَلِيّاً، فَهُوَ كَاذِبٌ لَيْسَ بِمُؤْمِنٍ}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۲۴۹، ح۴۴۱.</ref>.
{{متن حدیث|أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الصَّلْتِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبَانٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا صَبَّاحُ بْنُ يَحْيَى، عَنْ جَابِرٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُجَيٍّ، عَنْ عَلِيٍّ{{ع}} قَالَ: إِنَّ ابْنَيْ فَاطِمَةَ يَشْرَكُ فِي حُبِّهِمَا الْبَرُّ وَ الْفَاجِرُ، وَ إِنِّي كُتِبَ لِي أَنْ يُحِبَّنِي كُلُّ مُؤْمِنٍ، وَ يُبْغِضَنِي كُلُّ مُنَافِقٍ}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۳۳۵، ح۶۷۵.</ref>؛
#{{متن حدیث|أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الصَّلْتِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبَانٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا صَبَّاحُ بْنُ يَحْيَى، عَنْ جَابِرٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُجَيٍّ، عَنْ عَلِيٍّ{{ع}} قَالَ: إِنَّ ابْنَيْ فَاطِمَةَ يَشْرَكُ فِي حُبِّهِمَا الْبَرُّ وَ الْفَاجِرُ، وَ إِنِّي كُتِبَ لِي أَنْ يُحِبَّنِي كُلُّ مُؤْمِنٍ، وَ يُبْغِضَنِي كُلُّ مُنَافِقٍ}}<ref>الأمالی، طوسی، ص۳۳۵، ح۶۷۵.</ref>؛
- {{متن حدیث|وَ أَخْبَرَنَا الْحَاكِمُ الْوَالِدُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو حَفْصٍ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ: حَدَّثَنِي يُوسُفُ بْنُ كُلَيْبٍ الْمَسْعُودِيُّ قَالَ: حَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ الثَّقَفِيُّ قَالَ: حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِيٍّ قَالَ: خَرَجَ عَمْرُو بْنُ عَبْدِ وُدٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ مُعْلِماً- مَعَ جَمَاعَةٍ مِنْ قُرَيْشٍ فَأَتَوْا نُقْرَةً مِنْ نُقَرِ الْخَنْدَقِ فَأَقْحَمُوا خَيْلَهُمْ فَعَبَرُوهُ وَ أَتَوُا النَّبِيَّ صوَ دَعَا عَمْرٌو الْبِرَازَ فَنَهَضْتُ إِلَيْهِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} يَا عَلِيُّ إِنَّهُ عَمْرٌو. قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ إِنِّي عَلِيٌّ!! فَخَرَجْتُ إِلَيْهِ وَ دَعَوْتُ بِدُعَاءٍ عَلَّمَنِيهِ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: اللَّهُمَّ بِكَ أَصُولُ وَ بِكَ أَجُولُ وَ بِكَ أَدْرَأُ فِي نَحْرِهِ فَنَازَلْتُهُ وَ ثَارَ الْعَجَاجُ- فَضَرَبَنِي ضَرْبَةً فِي رَأْسِي فَعَمِلَتْ- فَضَرَبْتُهُ فَجَنْدَلْتُهُ وَ وَلَّتْ خَيْلُهُ مُنْهَزِمَةً}}<ref>شواهد التنزیل، ج۲، ص۱۳، ح۶۳۵.</ref>.
#{{متن حدیث|وَ أَخْبَرَنَا الْحَاكِمُ الْوَالِدُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو حَفْصٍ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ: حَدَّثَنِي يُوسُفُ بْنُ كُلَيْبٍ الْمَسْعُودِيُّ قَالَ: حَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ الثَّقَفِيُّ قَالَ: حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِيٍّ قَالَ: خَرَجَ عَمْرُو بْنُ عَبْدِ وُدٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ مُعْلِماً- مَعَ جَمَاعَةٍ مِنْ قُرَيْشٍ فَأَتَوْا نُقْرَةً مِنْ نُقَرِ الْخَنْدَقِ فَأَقْحَمُوا خَيْلَهُمْ فَعَبَرُوهُ وَ أَتَوُا النَّبِيَّ صوَ دَعَا عَمْرٌو الْبِرَازَ فَنَهَضْتُ إِلَيْهِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} يَا عَلِيُّ إِنَّهُ عَمْرٌو. قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ إِنِّي عَلِيٌّ!! فَخَرَجْتُ إِلَيْهِ وَ دَعَوْتُ بِدُعَاءٍ عَلَّمَنِيهِ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: اللَّهُمَّ بِكَ أَصُولُ وَ بِكَ أَجُولُ وَ بِكَ أَدْرَأُ فِي نَحْرِهِ فَنَازَلْتُهُ وَ ثَارَ الْعَجَاجُ- فَضَرَبَنِي ضَرْبَةً فِي رَأْسِي فَعَمِلَتْ- فَضَرَبْتُهُ فَجَنْدَلْتُهُ وَ وَلَّتْ خَيْلُهُ مُنْهَزِمَةً}}<ref>شواهد التنزیل، ج۲، ص۱۳، ح۶۳۵.</ref>.
- {{متن حدیث|أخبرنا أبو القاسم عبد الصمد بن محمد بن عبدالله، أنا أبوالحسن علی بن محمد بن أحمد، أنا أحمد بن محمد بن موسی، أنا أبو العباس أحمد بن محمد بن سعید، نا الحسن بن علی بن بزیع نا إسماعیل بن صبیح، نا خباب بن نسطاس عن فطر بن خلیفة الخیاط عن أبی إسحاق عن زید بن أرقم قال: قال رسول الله لعلی: من کنت مولاه فعلی مولاه؛ اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و أحب من أحبه و أبغض من أبغضه و انصر من نصره و اخذل من خذله}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۲۱۸ - ۲۱۹.</ref>.
#{{متن حدیث|أخبرنا أبو القاسم عبد الصمد بن محمد بن عبدالله، أنا أبوالحسن علی بن محمد بن أحمد، أنا أحمد بن محمد بن موسی، أنا أبو العباس أحمد بن محمد بن سعید، نا الحسن بن علی بن بزیع نا إسماعیل بن صبیح، نا خباب بن نسطاس عن فطر بن خلیفة الخیاط عن أبی إسحاق عن زید بن أرقم قال: قال رسول الله لعلی: من کنت مولاه فعلی مولاه؛ اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و أحب من أحبه و أبغض من أبغضه و انصر من نصره و اخذل من خذله}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۲۱۸ - ۲۱۹.</ref>.
- {{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ [ع] قَالَ قَالَ [أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ]{{ع}} يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ {{متن قرآن|فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ}}<ref>و اگر پیمانشان را پس از بستن بشکنند و به دینتان طعنه زنند با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید باشد که باز ایستند سوره توبه، آیه ۱۲.</ref> [الْآيَةَ] ثُمَّ قَالَ هَؤُلَاءِ [الْقَوْمُ] هُمْ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ يَعْنِي أَهْلَ صِفِّينَ وَ الْبَصْرَةِ وَ الْخَوَارِجِ}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۶۳، ح۲۰۴.</ref>.
#{{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ [ع] قَالَ قَالَ [أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ]{{ع}} يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ {{متن قرآن|فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ}}<ref>و اگر پیمانشان را پس از بستن بشکنند و به دینتان طعنه زنند با پیشگامان کفر که به هیچ پیمانی پایبند نیستند کارزار کنید باشد که باز ایستند سوره توبه، آیه ۱۲.</ref> [الْآيَةَ] ثُمَّ قَالَ هَؤُلَاءِ [الْقَوْمُ] هُمْ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ يَعْنِي أَهْلَ صِفِّينَ وَ الْبَصْرَةِ وَ الْخَوَارِجِ}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۱۶۳، ح۲۰۴.</ref>.
- {{متن حدیث|و أخبرنا أبو عبدالله بن القصاری، أنا أبی أبو طاهر قالا، أنا أبو القاسم إسماعیل بن الحسن أنا أبو العباس بن عقدة، نا الحسن بن علی بن بزیع، نا إسماعیل بن صبیح، نا أبو مریم عن عمرو بن مرة عن عبدالرحمن بن أبی لیلی عن عمار بن یاسر قال: قال لی رسول الله{{صل}}: تقتلک الفئة الباغیة}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۳، ص۴۱۸.</ref>.
#{{متن حدیث|و أخبرنا أبو عبدالله بن القصاری، أنا أبی أبو طاهر قالا، أنا أبو القاسم إسماعیل بن الحسن أنا أبو العباس بن عقدة، نا الحسن بن علی بن بزیع، نا إسماعیل بن صبیح، نا أبو مریم عن عمرو بن مرة عن عبدالرحمن بن أبی لیلی عن عمار بن یاسر قال: قال لی رسول الله{{صل}}: تقتلک الفئة الباغیة}}<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج۴۳، ص۴۱۸.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۷ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۷، ص 392-398.</ref>
[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]
 
برخی از استادان [[حدیثی]] [[حسن بن علی]] بن بزیع: [[محمد بن عمر]] (الجرجانی)، إسماعیل بن إسحاق، [[عمر]] بن إبراهیم، [[محمد بن عمران]] بن أبیلیلی، حفص الفراء، [[یوسف بن کلیب مسعودی]]، إسماعیل بن بشار الهاشمی، مالک بن إبراهیم، قاسم بن الضحاک، إسماعیل بن صبیح، إسماعیل بن أبان، أحمد بن صبیح، یحیی بن حسن بن [[فرات]] القزاز، [[إبراهیم بن محمد]] بن میمون، [[عثمان بن سعید]] المری<ref>کتاب [[سلیم بن قیس هلالی]]، ج۲، ص۹۶۲؛ [[تفسیر فرات کوفی]]، ص۴۳۶، ح۵۷۴؛ [[فضائل]] [[أمیر المؤمنین]]{{ع}}، ص۲۸، (ح۲۲)، ۵۴، (ح۵۰)، ۱۹۲، (ح۱۹۲)، ۲۰۸، (ح۲۱۶) و ۲۱۰، (ح۲۱۸)؛ [[کنز]] الفوائد، ج۱، ص۸۹؛ [[الأمالی]]، [[طوسی]]، ص۲۵۹، (ح۴۶۸)، ۲۵۹، (ح ۴۷۰) و ۳۳۵، (ح ۶۷۵)؛ [[رجال النجاشی]]، ص۷۸، ش۱۸۴؛ الفهرست، طوسی، ص۵۶، ش۶۸؛ الموضوعات، ج۱، ص۳۸۹؛ توضیح المشتبه، ج۳، ص۷۳؛ السنن
==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
الکبری، [[بیهقی]]، ج۲، ص۴۱۴.</ref>.
برخی از استادان [[حدیثی]] [[حسن بن علی بن بزیع]]: [[محمد بن عمر الجرجانی]]، [[إسماعیل بن إسحاق]]، [[عمر بن إبراهیم]]، [[محمد بن عمران بن أبی لیلی]]، [[حفص الفراء]]، [[یوسف بن کلیب مسعودی]]، [[إسماعیل بن بشار الهاشمی]]، [[مالک بن إبراهیم]]، [[قاسم بن الضحاک]]، [[إسماعیل بن صبیح]]، [[إسماعیل بن أبان]]، [[أحمد بن صبیح]]، [[یحیی بن حسن بن فرات القزاز]]، [[إبراهیم بن محمد بن میمون]]، [[عثمان بن سعید المری]]<ref>کتاب [[سلیم بن قیس هلالی]]، ج۲، ص۹۶۲؛ [[تفسیر فرات کوفی]]، ص۴۳۶، ح۵۷۴؛ [[فضائل]] [[أمیر المؤمنین]]{{ع}}، ص۲۸، (ح۲۲)، ۵۴، (ح۵۰)، ۱۹۲، (ح۱۹۲)، ۲۰۸، (ح۲۱۶) و ۲۱۰، (ح۲۱۸)؛ [[کنز]] الفوائد، ج۱، ص۸۹؛ [[الأمالی]]، [[طوسی]]، ص۲۵۹، (ح۴۶۸)، ۲۵۹، (ح ۴۷۰) و ۳۳۵، (ح ۶۷۵)؛ [[رجال النجاشی]]، ص۷۸، ش۱۸۴؛ الفهرست، طوسی، ص۵۶، ش۶۸؛ الموضوعات، ج۱، ص۳۸۹؛ توضیح المشتبه، ج۳، ص۷۳؛ السنن الکبری، [[بیهقی]]، ج۲، ص۴۱۴.</ref>.
گروهی از [[راویان]]، شاگردان حدیثی اویند: أحمد بن [[محمد بن سعید]] ابن عقدة، فرات بن إبراهیم [[کوفی]]، [[محمد بن علی]] بن أحمد بن عامر البندار، [[محمد بن الحسین بن حفص الخثعمی]]، [[أبوالعباس]] [[محمد بن یعقوب]]<ref>فضائل أمیر المؤمنین{{ع}}، ص۲۸، ح۲۲؛ کنز الفوائد، ج۱، ص۸۸؛ رجال النجاشی، ص۷۸، ش۱۸۴؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۲، ص۴۱۴.</ref>.
 
[[مذهب]] [[راوی]]
گروهی از [[راویان]]، شاگردان حدیثی اویند: [[أحمد بن محمد بن سعید]] [[ابن عقدة]]، [[فرات بن إبراهیم کوفی]]، [[محمد بن علی بن أحمد بن عامر البندار]]، [[محمد بن الحسین بن حفص الخثعمی]]، [[أبوالعباس محمد بن یعقوب]]<ref>فضائل أمیر المؤمنین{{ع}}، ص۲۸، ح۲۲؛ کنز الفوائد، ج۱، ص۸۸؛ رجال النجاشی، ص۷۸، ش۱۸۴؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۲، ص۴۱۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۷ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۷، ص 398.</ref>
 
==[[مذهب]] [[راوی]]==
شمار [[روایات]] این راوی چشمگیر است؛ ولی جناب [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]] نام او را در میان دارندگان اثر قلمی یاد نکرده‌اند و این مینمایاند وی کتاب و اثر قلمی جداگانه نداشته و در [[نقل روایت]]، سِمت شیخ [[اجازه]] را دارا بوده، از این رو [[شناخت]] [[گرایش]] [[فکری]] راوی از این طریق دشوار است؛ لیکن [[شناسایی]] غیر مستقیم مذهب راوی و استخراج آن از روایات وی شدنی است.
شمار [[روایات]] این راوی چشمگیر است؛ ولی جناب [[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]] نام او را در میان دارندگان اثر قلمی یاد نکرده‌اند و این مینمایاند وی کتاب و اثر قلمی جداگانه نداشته و در [[نقل روایت]]، سِمت شیخ [[اجازه]] را دارا بوده، از این رو [[شناخت]] [[گرایش]] [[فکری]] راوی از این طریق دشوار است؛ لیکن [[شناسایی]] غیر مستقیم مذهب راوی و استخراج آن از روایات وی شدنی است.
شماری از روایات که [[نشانه]] [[اعتقاد]] راوی به [[ولایت]] و [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}} و [[تشیع]] اوست، پیشتر نقل گردید؛ روایاتی افزون بر آنها:
شماری از روایات که [[نشانه]] [[اعتقاد]] راوی به [[ولایت]] و [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}} و [[تشیع]] اوست، پیشتر نقل گردید؛ روایاتی افزون بر آنها:
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش