پرش به محتوا

حریز بن عبدالله ازدی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن '
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} == مقدمه == حریز بن عبدالله<ref>ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال البرقی، ص۴۱ (جریر بن عبدالله السجستانی)؛ رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۸۲-۳۸۵، ش۷۱۶-۷۱۹؛ رجال النجاشی، ص۱۴۴، ش۳۷۵؛...» ایجاد کرد)
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ')
خط ۶۵: خط ۶۵:


به [[سند روایت]] دو اشکال شده:
به [[سند روایت]] دو اشکال شده:
#در بعضی [[نسخ]] [[کشی]] به جای [[محمد بن عیسی]]، [[محمد بن قیس]] ثبت شده<ref>معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۳۲: {{عربی|و أما ما عن یونس، من أن حریزا لم یرو عن أبی عبدالله{{ع}} إلا حدیثا او حدیثین، فقد رواه محمد بن مسعود، عن محمد بن نصیر، عن محمد بن عیسی [قیس]، عن یونس، ذکره الکشی فی ترجمة ابن مسکان، و حریز بن عبدالله السجستانی}}.</ref> که او مجهول است، درنتیجه [[سند روایت]] [[ضعیف]] و غیر قابل استناد است<ref>بحوث فی علم الرجال، ص۱۲۴: {{عربی|و العمدة فی رفع الإشکال و عدم ثبوت نقل یونس هو ذکر محمد بن قیس الذی لم یعلم حاله مکان محمد بن عیسی فی بعض نسخ الکشی کما قیل}}؛ تهذیب المقال، ج۵، ص۲۸۶: {{عربی|هذا مع أن محمد بن قیس من مشایخ محمد بن نصیر لا نعرفه}}.</ref>؛ لیکن جواب این است که بر فرض در بعضی [[نسخ]]، [[محمد بن قیس]] ثبت شده، قطعاً مصحّف [[محمد بن عیسی]] است، به قرینه سایر [[اسناد]]؛ زیرا [[محمد بن نصیر]] فراوان از وی [[روایت]] کرده است<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۷، (ح ۷۵)، ۱۲۳، (ح ۱۹۴)، ۱۴۵، (ح ۲۳۱)، ۱۶۰، (ح ۲۶۹): {{عربی|محمد بن نصیر قال: حدثنا محمد بن عیسی}} و ۱۶۱، (ح ۲۷۰): {{عربی|محمد بن نصیر قال: حدثنی محمد بن عیسی بن عبید}}، ۱۹۸، (ح ۳۴۸)، ۲۴۴، (ح ۴۴۹)، ۳۲۹، (ح ۵۹۹) و ۳۴۷، (ح ۶۴۸).</ref> و مراد از این عنوان هم [[محمد بن عیسی بن عبید]] است. افزون بر این، موردی یافت نشده که محمد بن نصیر از محمد بن قیس روایت کرده باشد.
#در بعضی [[نسخ]] [[کشی]] به جای [[محمد بن عیسی]]، [[محمد بن قیس]] ثبت شده<ref>معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۳۲: {{عربی|و أما ما عن یونس، من أن حریزا لم یرو عن أبی عبدالله{{ع}} إلا حدیثا او حدیثین، فقد رواه محمد بن مسعود، عن محمد بن نصیر، عن محمد بن عیسی [قیس]، عن یونس، ذکره الکشی فی ترجمة ابن مسکان، و حریز بن عبدالله السجستانی}}.</ref> که او مجهول است، درنتیجه [[سند روایت]] [[ضعیف]] و غیر قابل استناد است<ref>بحوث فی علم الرجال، ص۱۲۴: {{عربی|و العمدة فی رفع الإشکال و عدم ثبوت نقل یونس هو ذکر محمد بن قیس الذی لم یعلم حاله مکان محمد بن عیسی فی بعض نسخ الکشی کما قیل}}؛ تهذیب المقال، ج۵، ص۲۸۶: {{عربی|هذا مع أن محمد بن قیس من مشایخ محمد بن نصیر لا نعرفه}}.</ref>؛ لکن جواب این است که بر فرض در بعضی [[نسخ]]، [[محمد بن قیس]] ثبت شده، قطعاً مصحّف [[محمد بن عیسی]] است، به قرینه سایر [[اسناد]]؛ زیرا [[محمد بن نصیر]] فراوان از وی [[روایت]] کرده است<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۷، (ح ۷۵)، ۱۲۳، (ح ۱۹۴)، ۱۴۵، (ح ۲۳۱)، ۱۶۰، (ح ۲۶۹): {{عربی|محمد بن نصیر قال: حدثنا محمد بن عیسی}} و ۱۶۱، (ح ۲۷۰): {{عربی|محمد بن نصیر قال: حدثنی محمد بن عیسی بن عبید}}، ۱۹۸، (ح ۳۴۸)، ۲۴۴، (ح ۴۴۹)، ۳۲۹، (ح ۵۹۹) و ۳۴۷، (ح ۶۴۸).</ref> و مراد از این عنوان هم [[محمد بن عیسی بن عبید]] است. افزون بر این، موردی یافت نشده که محمد بن نصیر از محمد بن قیس روایت کرده باشد.
#روایت «محمد بن عیسی» از «یونس» مخدوش است؛ زیرا [[نجاشی]] در [[ترجمه]] [[محمد بن عیسی بن عبید]] چنین نوشته است: {{عربی|"وذكر أبو جعفر بن بابویه، عن ابن الولید أنه قال: ما تفرد به محمد بن عیسی من کتب یونس و حدیثه لا یعتمد علیه}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۳۳، ش۸۹۶.</ref>، از این رو بعضی از [[فقها]] روایاتی را که در سند آنها محمد بن عیسی از یونس قرار گرفته باشد، ضعیف دانستند<ref>المعتبر، ج۱، ص۲۱۰: {{عربی|علی بن إبراهیم، عن محمد بن عیسی، عن یونس، عن غیر واحد من أصحابنا... الروایتین ضعیفتان لما ذکره ابن بابویه -رحمه الله تعالی- عن ابن الولید أنه لا یعمل بما تفرد به محمد بن عیسی بن عن یونس}}؛ ذخیرة المعاد، ج۲، ص۲۶۹: {{عربی|و عن الرابع بعد استضعاف السند لأن فیه محمد بن عیسی، عن یونس و قد نقل الصدوق عن شیخه ابن الولید أنه قال: ما تفرد به محمد بن عیسی من کتب یونس و حدیثه لا یعمل به}}؛ الحدائق الناضره، ج۵، ص۲۲۹: {{عربی|و أما خبر یونس فقد رده بالإرسال أولا و بکون الراوی فیه محمد بن عیسی عن یونس، و قد حکی النجاشی عن أبی جعفر بن بابویه عن ابن الولید أنه قال: ما تفرد به محمد بن عیسی من کتب یونس و حدیثه لا یعتمد علیه}}.</ref>؛ ولی جواب این است؛ اولاً [[شیخ صدوق]] در این مسئله از استادش [[ابن ولید]] [[پیروی]] نموده و ثانیاً این [[رفتار]] ابن ولید را [[اصحاب]] [[حدیث]] و [[فقها]] [[انکار]] کرده‌اند، چنانکه [[نجاشی]] اشاره کرده است: {{عربی|و رأیت أصحابنا ینکرون هذا القول، و یقولون: من مثل أبی جعفر محمد بن عیسی؟!}}. ثالثاً [[ابن نوح]] (استاد نجاشی) از این [[عمل]] [[ابن ولید]] [[تعجب]] کرده و گفته است: {{عربی|فلا أدری ما رابه فیه<ref>{{عربی|أی ما الذی أوقعه فی الریب، لا ما رأیه کما فی نسخة جامع الرواة، ج۲، ص۶۴ فإنه غلط کما لا یخفی}}. (موسوعة الإمام الخوئی، ج۱۵، ص۱۹۴).</ref>، لأنه کان علی ظاهر العدالة و الثقة}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۴۸، ش۹۳۹.</ref> و رابعاً [[فضل بن شاذان]] در مورد [[محمد بن عیسی بن عبید]] گفته است: {{عربی|لیس فی أقرانه مثله}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۵۳۷، ش۱۰۲۰: {{عربی|حدثنی علی بن محمد القتیبی، قال: کان الفضل بن شاذان یحب العبیدی و یثنی علیه و یمیل إلیه و یقول: لیس فی أقرانه مثله}}.</ref> و خامساً نجاشی با توجه به رفتار شیخ صدوق و استادش ابن الولید با تعابیر {{عربی|"جليل في (من) أصحابنا، ثقة، عین، کثیر الروایة، حسن التصانیف، روى عن أبي جعفر الثاني{{ع}} مکاتبة و مشافهة"}} به [[مدح]] و [[ستایش]] [[محمد بن عیسی]] می‌پردازد و سادساً این استثنا از سوی ابن الولید با [[وثاقت]] محمد بن عیسی منافاتی ندارد و دال بر [[جرح و قدح]] وی نمی‌شود: {{عربی|لجواز أن یکون العلة فی ذلک أمر آخر کصغر السن المقتضی للواسطة بینهما فلا تنافی بین قول ابن بابویه و قول من عداه}}<ref>الرجال (ابن داود)، ص۵۰۹، ش۴۵۹.</ref>.
#روایت «محمد بن عیسی» از «یونس» مخدوش است؛ زیرا [[نجاشی]] در [[ترجمه]] [[محمد بن عیسی بن عبید]] چنین نوشته است: {{عربی|"وذكر أبو جعفر بن بابویه، عن ابن الولید أنه قال: ما تفرد به محمد بن عیسی من کتب یونس و حدیثه لا یعتمد علیه}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۳۳، ش۸۹۶.</ref>، از این رو بعضی از [[فقها]] روایاتی را که در سند آنها محمد بن عیسی از یونس قرار گرفته باشد، ضعیف دانستند<ref>المعتبر، ج۱، ص۲۱۰: {{عربی|علی بن إبراهیم، عن محمد بن عیسی، عن یونس، عن غیر واحد من أصحابنا... الروایتین ضعیفتان لما ذکره ابن بابویه -رحمه الله تعالی- عن ابن الولید أنه لا یعمل بما تفرد به محمد بن عیسی بن عن یونس}}؛ ذخیرة المعاد، ج۲، ص۲۶۹: {{عربی|و عن الرابع بعد استضعاف السند لأن فیه محمد بن عیسی، عن یونس و قد نقل الصدوق عن شیخه ابن الولید أنه قال: ما تفرد به محمد بن عیسی من کتب یونس و حدیثه لا یعمل به}}؛ الحدائق الناضره، ج۵، ص۲۲۹: {{عربی|و أما خبر یونس فقد رده بالإرسال أولا و بکون الراوی فیه محمد بن عیسی عن یونس، و قد حکی النجاشی عن أبی جعفر بن بابویه عن ابن الولید أنه قال: ما تفرد به محمد بن عیسی من کتب یونس و حدیثه لا یعتمد علیه}}.</ref>؛ ولی جواب این است؛ اولاً [[شیخ صدوق]] در این مسئله از استادش [[ابن ولید]] [[پیروی]] نموده و ثانیاً این [[رفتار]] ابن ولید را [[اصحاب]] [[حدیث]] و [[فقها]] [[انکار]] کرده‌اند، چنانکه [[نجاشی]] اشاره کرده است: {{عربی|و رأیت أصحابنا ینکرون هذا القول، و یقولون: من مثل أبی جعفر محمد بن عیسی؟!}}. ثالثاً [[ابن نوح]] (استاد نجاشی) از این [[عمل]] [[ابن ولید]] [[تعجب]] کرده و گفته است: {{عربی|فلا أدری ما رابه فیه<ref>{{عربی|أی ما الذی أوقعه فی الریب، لا ما رأیه کما فی نسخة جامع الرواة، ج۲، ص۶۴ فإنه غلط کما لا یخفی}}. (موسوعة الإمام الخوئی، ج۱۵، ص۱۹۴).</ref>، لأنه کان علی ظاهر العدالة و الثقة}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۴۸، ش۹۳۹.</ref> و رابعاً [[فضل بن شاذان]] در مورد [[محمد بن عیسی بن عبید]] گفته است: {{عربی|لیس فی أقرانه مثله}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۵۳۷، ش۱۰۲۰: {{عربی|حدثنی علی بن محمد القتیبی، قال: کان الفضل بن شاذان یحب العبیدی و یثنی علیه و یمیل إلیه و یقول: لیس فی أقرانه مثله}}.</ref> و خامساً نجاشی با توجه به رفتار شیخ صدوق و استادش ابن الولید با تعابیر {{عربی|"جليل في (من) أصحابنا، ثقة، عین، کثیر الروایة، حسن التصانیف، روى عن أبي جعفر الثاني{{ع}} مکاتبة و مشافهة"}} به [[مدح]] و [[ستایش]] [[محمد بن عیسی]] می‌پردازد و سادساً این استثنا از سوی ابن الولید با [[وثاقت]] محمد بن عیسی منافاتی ندارد و دال بر [[جرح و قدح]] وی نمی‌شود: {{عربی|لجواز أن یکون العلة فی ذلک أمر آخر کصغر السن المقتضی للواسطة بینهما فلا تنافی بین قول ابن بابویه و قول من عداه}}<ref>الرجال (ابن داود)، ص۵۰۹، ش۴۵۹.</ref>.


خط ۱۰۵: خط ۱۰۵:


بنابراین تردیدی در [[روایت]] بی‌واسطه حریز از [[امام صادق]]{{ع}} وجود ندارد و [[حکم]] ارسال آنها منتفی است.
بنابراین تردیدی در [[روایت]] بی‌واسطه حریز از [[امام صادق]]{{ع}} وجود ندارد و [[حکم]] ارسال آنها منتفی است.
بعضی از [[محققان]]، احتمال دادند در روایت کشی تصحیف رخ داده باشد و عبارت صحیح چنین است: {{عربی|أن حريزا و عبدالله بن مسكان لم يرويا معا عن أبي عبدالله{{ع}} إلا حديثين}} که یک مورد آن در [[الکافی]] گزارش شده است: {{عربی|...محمد بن عمارة، عن حريز بن عبدالله و عبدالله بن مسكان، جميعا عن أبي عبدالله{{ع}} أنه قال: لا يكون شيء في الأرض و لا في السماء إلا بهذه الخصال السبع، بمشيئته، و إرادة، و قدر و قضاء، و كتاب و أجل}}<ref>تهذیب المقال، ج۵، ص۲۸۶.</ref> لیکن این احتمال، خلاف ظاهر است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 273- 281.</ref>
بعضی از [[محققان]]، احتمال دادند در روایت کشی تصحیف رخ داده باشد و عبارت صحیح چنین است: {{عربی|أن حريزا و عبدالله بن مسكان لم يرويا معا عن أبي عبدالله{{ع}} إلا حديثين}} که یک مورد آن در [[الکافی]] گزارش شده است: {{عربی|...محمد بن عمارة، عن حريز بن عبدالله و عبدالله بن مسكان، جميعا عن أبي عبدالله{{ع}} أنه قال: لا يكون شيء في الأرض و لا في السماء إلا بهذه الخصال السبع، بمشيئته، و إرادة، و قدر و قضاء، و كتاب و أجل}}<ref>تهذیب المقال، ج۵، ص۲۸۶.</ref> لکن این احتمال، خلاف ظاهر است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 273- 281.</ref>


==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
۲۱۸٬۸۳۴

ویرایش