دلایل عصمت حضرت فاطمه چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۳۱
، ۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴←پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | == پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 1. | | عنوان پاسخ‌دهنده = 1. سید منذر حکیم؛ | ||
| تصویر = | | تصویر = 11518.jpg | ||
| پاسخ‌دهنده = | | پاسخ‌دهنده = سید منذر حکیم | ||
| پاسخ = | | پاسخ = آیت الله '''[[سید منذر حکیم]]''' در کتاب ''«[[درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا (کتاب)|درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
«'''[[آیه تطهیر]]''' | |||
[[خداوند متعال]] در [[قرآن مجید]] می‌فرمایند: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. این آیه از اراده خداوند به از بین بردن رجس از اهل بیت{{ع}} خبر داده است. بر اساس روایات معتبر، مراد از اهل بیت{{ع}} در آیه تطهیر، پنج تن آل عبا هستند که خداوند متعال افزون بر اراده از بین بردن رجس، تحقق این فعل را نیز در مورد آنها در نظر داشته است؛ زیرا آیه در مقام مدح و منقبت اهل بیت{{ع}} است. (یعنی اراده خدا در آیه اراده تکوینی است) و از بین بردن رجس و پلیدی از اهل بیت{{ع}}، به معنای عصمت آنهاست<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص۳۳۵ و ۳۳۶.</ref>. چه اینکه واژه «الرِجسَ» نیز (به معنای پلیدی) به دلیل اینکه با «الف و لام جنس» آمده است، مفید عموم بوده و هرگونه پلیدی ظاهری و باطنی را شامل می‌شود و از بین بردن این چنینی هر گونه پلیدی تنها با عصمت منطبق است<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref>. | |||
به تعبیر دیگر از آنجا که در شأن نزول این آیه چنین آمده که در [[شأن]] حضرت [[فاطمه]]، امام علی و امام حسن و امام حسین {{عم}} نازل شده<ref>به عنوان نمونه در کتاب [[الدرالمنثور (کتاب)|الدرالمنثور]] آمده است: [[ام سلمه همسر رسول خدا]] {{صل}} فرمود: [[پیامبر]] {{صل}} در [[خانه]] من بود، فاطمه زهرا {{س}} در حالی که دست [[فرزندان]] خود را گرفته بود به همراه علی {{ع}} به [[خدمت پیامبر خدا]] {{صل}} آمدند. پیامبر {{صل}} حسن و حسین را در آغوش گرفت. آنگاه علی {{ع}} در سمت راست و [[حضرت فاطمه زهرا]] {{س}} در سمت چپ ایشان نشستند. [[جبرئیل]] نازل شد و [[آیه تطهیر]] را بر [[رسول خدا]] {{صل}} نازل کرد. در این هنگام پیامبر {{صل}} عبایی را که شب‌ها به روی خود می‌کشید برداشت و همه را به زیر آن برد، سپس دست [[مبارک]] خویش را بیرون آورد و رو به سمت [[آسمان]] کرد و فرمود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ خَاصَّتِي فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً}}. آنگاه من [[ام‌سلمه]]، با شنیدن این جمله [[آرزو]] کردم به جمع آنها بپیوندم و صاحب این [[فضیلت]] گردم وقتی که گوشه [[عبا]] را بالا زدم تا وارد آن شوم [[پیامبر]] آن را کشید. عرضه داشتم: ای [[رسول خدا]] من از [[اهل بیت]] تو نیستم؟ پیامبر {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّكِ عَلَى خَيْرٍ، إِنَّكِ مِنْ أَزْوَاجِ النَّبِيِّ}}؛ تو [[زن]] [[نیکی]] هستی و از [[همسران]] [[پیامبری]]، جلال الدین سیوطی، الدرالمنثور، ج۵، ص۱۹۸. [[بیهقی]] از قول [[ام سلمه]] می‌نویسد: [[آیه تطهیر]] در [[خانه]] من، در حالی که [[پنج تن آل عبا]] (رسول خدا، [[فاطمه]]، على، حسن و حسین) حاضر بودند نازل گردید، رسول خدا {{صل}} عبایی را بر روی آنان افکند، سپس عرضه داشت: خدایا اینان اهل بیت من هستند، پروردگارا! [[رجس]] و [[پلیدی]] را از آنان دور کن و ایشان را [[پاک]] و [[مطهر]] گردان. احمد بن حسن بیهقی، السنن الکبری، ج۲، ص۱۵۰. در [[مستدرک علی الصحیحین]] آمده است: رسول خدا {{صل}} فرمودند: به سوی من بخوانید. [[صفیه]] گفت: چه کسی را ای [[پیامبر اسلام]]؟ آن گرامی فرمود: [[اهل]] بیتم: فاطمه و علی و حسن و حسین را. آن حضرت عبای خویش را بر روی آنان افکند، سپس دستانش را بالا برد و عرض کرد: خداوندا اینان اهل بیت من هستند. سپس [[صلوات]] فرستاد. در آن هنگام [[خدای حکیم]] این [[آیه]] را نازل فرمود: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}، «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳. ر.ک: محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۴۷-۱۴۸.</ref>، پس بر حضرت فاطمه زهرا {{س}} نیز که در شمار پنج تن است صدق کرده و لذا آن حضرت هم همچون دیگر مصادیق آیه، از رجس و پلیدی به دور است و کسی که از منظر [[الهی]] از [[رجس]] و [[پلیدی]]، مبرا باشد، [[معصوم]] خواهد بود. | |||
'''لزوم معرفت حضرت فاطمه بر انبیای [[سلف]]''' | |||
در برخی از [[روایات]] به لزوم معرفت [[حضرت زهرا]]{{س}} بر سایر [[انبیا]]{{ع}} از هر جهت و از جمله از جهت [[عصمت]]، تاکید شده است. <ref>مجلسی،محمد باقر، بحار الأنوار، ج۴۳، ص۱۰۵، ب۵، ح۱۹.</ref> حال با توجه به [[معصوم]] بودن [[انبیای الهی]]{{ع}}، این روایات بر [[افضلیت]] حضرت زهرا{{س}} بر سایر انبیا{{ع}} دلالت دارند؛ چراکه در غیر این صورت معنا نمی‌دهد که بر [[معرفت]] شخص غیر معصوم بر شخص معصوم [[واجب]] و لازم باشد. | |||
'''حدیث {{متن حدیث|یغضب لغضبها}}''' | |||
در حدیث دیگری از [[رسول خدا]]{{صل}} چنین نقل شده که فرمودند: {{متن حدیث|ان اللّه تَبارَکَ وَ تَعالی یَغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ یَرضی لِرِضاها}} «همانا [[خداوند]] بلند مرتبه با [[غضب فاطمه]] [[غضب]] ناک و با [[رضایت]] او [[خشنود]] می‌شود»<ref>متقی هندی، علی بن حسام، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۱۱؛ حاکم نیشابوری، محمد، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۷؛ هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقه، ص۱۷۵؛ هیثمی‌نور الدین علی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۰۳؛ طبری، محب الدین، ذخایر العقبی، ص۳۹؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة، ج۸، ص۲۶۶؛ ابن اثیر، علی بن ابی الکرم، اسد الغابة، ج۶، ص۲۲۴؛ ذهبی، ابی عبدالله محمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۴۹۲.</ref>. | |||
بر اساس این [[روایت]]، رضایت و [[نارضایتی]] [[حضرت فاطمه زهرا]]{{س}}، محور [[خشنودی]] و ناخشنودی خداوند قرار داده شده و این [[حقیقت]]، بیانگر عصمت مطلق و همه جانبه آن حضرت، است. چه اینکه خداوند جز به [[اعمال صالح]] خشنود نمی‌گردد و هیچ گاه به [[گناه]] و [[سرپیچی]] از فرمانش رضایت نمی‌دهد. اگر [[حضرت زهرا]]{{صل}} به گناه دست می‌زد و یا [[فکر]] انجام آن را در سر می‌پروراند، به چیزی خشنود گردیده بود که [[خدا]] از آن خشنود نیست؛ در حالی که در این روایت، [[رضایت الهی]] پیوندی ناگسستنی با خشنودی [[فاطمه]]{{س}} یافته است. | |||
'''[[روایت]] [[اسوه]] بودن حضرت [[فاطمه]]{{س}} برای [[امام زمان]]{{ع}}''' | |||
[[امام زمان]] {{ع}} در روایتی، حضرت [[فاطمه]]{{س}} را به عنوان [[اسوه]] و الگوی خویش معرفی فرموده‌اند: {{متن حدیث|اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ}}، [[الگو]] و اسوۀ نیکوی من دختر [[فرستاده خدا]] ([[فاطمه زهرا]]{{س}}) است<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۲۸۶.</ref>. | |||
بدیهی است که فاطمه [[زهرا]] {{س}} پرورش یافته [[مکتب]] [[نبوی]] و [[جان]] [[پیامبر]]{{صل}} است؛ لذا اگر [[حضرت مهدی]]{{ع}} فاطمه زهرا{{س}} را الگوی خویش معرفی می‌فرماید، در [[حقیقت]] [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} را الگو دانسته است؛ چون [[مکارم اخلاقی]] پیامبر در پاره تن وی جمع است و فاطمه{{س}} آئینه تمام نمای پیامبر{{صل}} است. از طرفی اگر [[امام]] که شکی در [[عصمت]] او نیست، شخص دیگری غیر از امام را به عنوان الگوی خویش معرفی نماید، بدان معناست که آن شخص نیز [[حجت]] بوده و در نتیجه [[معصوم]] است یعنی هرگز [[خطا]] و اشتباهی از او سر نمی‌زند و الا [[الگوگیری]] شخص معصوم از غیر معصوم عقلا و شرعا مردود است. | |||
'''[[حدیث کساء]]''' | |||
یکی از جریاناتی که در زمان [[پیامبر]] خاتم{{صل}} اتفاق افتاد، ماجرای جمع شدن پنج [[نور]] [[مقدس]]؛ [[پیامبر خاتم]]، [[امیرالمؤمنین]]، [[حضرت زهرا]]، [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} در زیر عبا یا کسای [[رسول خدا]]{{صل}} در [[خانه حضرت فاطمه]]{{س}} است. در [[حدیثی]] با همین نام نقل شده که هنگامی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و چهار نفر از [[اهل بیت]] آن حضرت زیر عبا جمع شدند، [[پیامبر]]{{صل}}[[ دست]] به سوی [[آسمان]] بلند کرد و چنین [[دعا]] کرد «پروردگارا! اینان اهل بیت من هستند، آنها را از هر [[رجس]] و [[پلیدی]] [[پاک]] گردان» سپس [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«[[خداوند]] فقط مى خواهد پليدى و [[گناه]] را از شما [[اهل]] بيت دور كند و كاملًا شما را پاک سازد» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> نازل گشت و این چنین [[خدا]] دعای پیامبرش را [[مستجاب]] کرد. | |||
از چنین شان نزولی، پیرامون این جریان به روشنی دو نکته قابل استفاده است: | |||
# نخست اینکه مراد از اهل بیت{{ع}} همین کسانی هستند که زیر عبا قرار گرفته‌اند که حضرت [[فاطمه]]{{س}} هم یکی از آنهاست<ref>اگر چه در این مورد بین [[اهل سنت]] [[اختلاف]] نظر وجود دارد. ر.ک: تفسیر کبیر، فخر رازی، ج۲۵، ص۱۶۸؛ البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج۳، ص۴۹۲، ولی مشهور بین آنها با توجه به شان نزولی که برخی دیگر از اهل سنت نقل کرده‌اند این است که: «مراد از اهل بیت [[همسران پیامبر]]، علی، فاطمه، حسن و حسین{{ع}} هستند. رک، ارشیف ملتقی اهل الحدیث، ج۲۳، ص۴۱۰. </ref>. | |||
# دوم اینکه خداوند [[اراده]] کرده است که هر گونه پلیدی را از اهل بیت{{ع}} دور کند. از این روی اهل بیت{{ع}} در دو [[مقام]] [[اعتقاد]] و عمل، به [[عصمت]] رسیده‌اند<ref>مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج۲۵، ص۱۶۸.</ref>.<ref>المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۹، ص۳۰۹. </ref> | |||
گذشته از آنچه گفته شد عبارت {{متن حدیث|اِلاّ فی مَحَبَّةِ هؤُلاَّءِ الْخَمْسَةِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکساَّءِ}} «مگر به خاطر [[دوستی]] این پنج نفری که زیر عبا هستند». در [[حدیث]] معروف [[کساء]] و [[سیاق]] این حدیث، به خصوص دو جمله‌ای که می‌فرماید: [[آسمان‌ها]]، [[زمین]]، [[ستارگان]] و افلاک و... را به خاطر [[محبت]] این پنج نور مقدس آفریدم، نیز دلالت بر عصمت آنها دارد. توضیح اینکه در اینجا [[خداوند متعال]] [[آفرینش]] تمام [[کائنات]] را با کلمه «إلّا» که بعد از [[نفی]] آمده، به خاطر [[محبت اهل بیت]]{{ع}} دانسته است. [[حصر]]، عبارت است از [[اثبات]] حکمی برای موردی معین و نفی آن [[حکم]] از موارد دیگر<ref>جواهر البلاغه، ص ۱۳۵.</ref>. بر این اساس در اینجا معنا چنین می‌شود: آفرینش فقط به خاطر محبت اهل بیت{{ع}} است، نه کسی دیگر! به عبارت دیگر؛ غرض از [[آفرینش جهان]]، محبت اهل بیت{{ع}} است، این انحصار نشان دهنده [[عصمت]] کامل آنهاست؛ زیرا [[محبت]] تبعیت‌آور است<ref>سوره آل عمران، آیه۳۱.</ref>. یعنی بدون چون و چرا از محبوب باید [[پیروی]] کرد، حال اگر آن محبوب، [[معصوم]] نباشد، [[پیروی]] از او موجب [[گمراهی]] است و گمراهی هرگز مورد تائید [[الهی]] نخواهد بود. پس انحصار محبت در [[اهل بیت]]{{ع}}، به معنای پیروی بی‌چون و چرا از آنهاست و این همان [[عصمت اهل بیت]]{{ع}} است. | |||
'''روایات برخی از [[القاب حضرت فاطمه]]''' | |||
در برخی [[روایات]] القابی برای [[حضرت فاطمه ]]{{س}} نقل شده که یا به صراحت بر [[عصمت]] آن حضرت دلالت می‌کنند و یا به صورت غیر مستقیم این معنا را می‌رسانند. برخی از آن القاب عبارت‌اند از: | |||
# [[فاطمه]]: امام صادق {{ع}} فرمود: فاطمه نامیده شده چون از هر گونه [[شر]] و [[بدی]] [[بریده]] شده است<ref>{{متن حدیث|سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ مِنَ الشَّرِّ}}، علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۳.</ref>. امام صادق {{ع}} از طریق [[پدران]] گرامیش نقل کردند که: [[رسول خدا]] به فاطمه فرمود: آیا می‌دانی چرا فاطمه نامیده شده‌ای؟ على {{ع}} پرسید: یا [[رسول الله]]! علت این نام‌گذاری چیست؟ فرمود: زیرا فاطمه و پیروانش از [[آتش]] بازداشته شده‌اند<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} يَا فَاطِمَةُ أَ تَدْرِينَ لِمَ سُمِّيتِ فَاطِمَةَ قَالَ عَلِيٌّ يَا رَسُولَ اللَّهِ لِمَ سُمِّيَتْ قَالَ لِأَنَّهَا فُطِمَتْ هِيَ وَ شِيعَتُهَا مِنَ النَّارِ}}؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۴۶۳.</ref>. | |||
# بتول: در مورد علت نام‌گذاری ایشان به بتول، از علی {{ع}} [[روایت]] شده که فرمود: از [[پیامبر]] سوال شد که معنای بتول چیست؟ زیرا ما از شما شنیدیم که می‌گفتید [[مریم]] و فاطمه بتول هستند. پیامبر فرمود: بتول زنی است که هرگز عادت ماهیانه نمی‌شود. همانا حیض در [[دختران]] [[انبیاء]] [[مکروه]] است. همچنین در علت [[انتخاب]] [[لقب]] بتول برای آن حضرت از [[امام جواد]] {{ع}} روایت شده است که: "به این علت فاطمه را بتول نامیدند که از زرق و برق [[دنیا]] گسسته بود و به [[عبادت]] [[خداوند]] پیوسته بود"<ref>{{متن حدیث|سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ {{س}} بِالْبَتُول: لِانْقِطَاعِهَا إِلَى اللَّهِ تَعَالَی}}، عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم والمعارف و الأحوال من الآیات والأخبار والأقوال، مستدرک فاطمه از امام جواد، ص۸۰.</ref> | |||
# [[معصومه]]: در برخی منابع روایی، [[لقب]] «[[معصومه]]» به معنای کسی که [[معصوم]] از هر [[گناه]] و خطایی است نیز به حضرت [[فاطمه]]{{س}} نسبت داده شده است که صریح در [[عصمت]] آن حضرت است<ref>ر.ک: ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۵۷؛ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، فی زیارة السیدة الزهراء، ۱۴۱۷ق، ص۱۱۲.</ref>. | |||
# حوراء انسیه: از [[ابن‌عباس]] روایت شده که [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: «دخترم فاطمه حوریه‌ای در چهره [[آدمیان]] است. او هیچ‌گاه [[خون]] ندید و مردی با او تماس نگرفت. خداوند بدین سبب او را فاطمه نامید که او و دوستدارانش را از [[آتش دوزخ]] [[رهایی]] بخشید»<ref>احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۳۳۱، ح۶۷۷۲؛ علی بن حسام الدین متقی هندی، کنزالعمال، ج۱۲، ص۱۰۹.</ref>. از آنجا که فرشتگان الهی هرگز به گناه آلوده نشده و معصوم‌اند، پس کسی که در خلقتش نیز به حوریه، که نوعی فرشته پاک است، تشبیه شده، از آلودگی‌ها نیز منزه است<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا (کتاب)|درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا]]، ص۳۶ ـ ۵۰.</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 1. سید منذر حکیم؛ | |||
| تصویر = 11518.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = سید منذر حکیم | |||
| پاسخ = آیت الله '''[[سید منذر حکیم]]''' در کتاب ''«[[درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا (کتاب)|درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
== [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] == | == [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] == | ||