علم مستفاد معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها
←علم اکتسابی و موهوبی
(←منابع) |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;"> | ||
==علم اکتسابی و موهوبی== | ==مقدمه== | ||
*در یک تقسیم علم امام بر دو قسم است، علم مستفاد و علم اکتسابی، علم مستفاد علمی است موهوبی و علم اکتسابی علمی است که از راه های تجربی به دست می آید. | |||
== چیستی علم اکتسابی و مستفاد (موهوبی)== | |||
*علم اکتسابی، علمی است که از راه‌های حسی و تجربی و عقلی می‌توان به دست آورد. این‌گونه علوم با توجه به شدت و ضعف یا صحت و سُقم حواس و دیگر ابزارها، شدت و ضعف می‌پذیرد.<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 44؛ هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 98</ref> بخشی از علوم پیامبران و امامان(علیهم السلام)، به شیوه‌های عادی مانند حواس یا تعقل کسب می‌شود، تردیدی نیست که این بخش از دانش آنان اکتسابی است و دیگر مردم نیز می‌توانند با استفاده از این شیوه‌ها به دانش‌های مشابه برسند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 98 و ص 269</ref> | *علم اکتسابی، علمی است که از راه‌های حسی و تجربی و عقلی می‌توان به دست آورد. این‌گونه علوم با توجه به شدت و ضعف یا صحت و سُقم حواس و دیگر ابزارها، شدت و ضعف می‌پذیرد.<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 44؛ هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 98</ref> بخشی از علوم پیامبران و امامان(علیهم السلام)، به شیوه‌های عادی مانند حواس یا تعقل کسب می‌شود، تردیدی نیست که این بخش از دانش آنان اکتسابی است و دیگر مردم نیز می‌توانند با استفاده از این شیوه‌ها به دانش‌های مشابه برسند.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 98 و ص 269</ref> | ||
*در مقابل علم اکتسابی علم اکتسابی غیر رسمی<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 44</ref> و به عبارتی علم موهوبی<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 269</ref> قرار دارد، علمی که ابزار آن را حق تعالی معرفی نموده است، به گونه ای که اگر معرفی نکرده بود، یا اصلاً قابل کسب نبود و یا به کمال و تمام قابل دسترسی نبود. مانند علمی که به وسیله تقوا می‌توان به دست آورد: «إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً»<ref>سورۀ انفال، آیۀ 29</ref> این علم اکتسابی است، ولی ابزار آن تقواست.<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 44</ref> | *در مقابل علم اکتسابی علم اکتسابی غیر رسمی<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 44</ref> و به عبارتی علم مستفاد و موهوبی<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص 269</ref> قرار دارد، علمی که ابزار آن را حق تعالی معرفی نموده است، به گونه ای که اگر معرفی نکرده بود، یا اصلاً قابل کسب نبود و یا به کمال و تمام قابل دسترسی نبود. مانند علمی که به وسیله تقوا می‌توان به دست آورد: «إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً»<ref>سورۀ انفال، آیۀ 29</ref> این علم هم اکتسابی است، ولی ابزار آن تقواست.<ref>ر.ک. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص 44</ref> | ||
==نظر برخی از بزرگان== | ==نظر برخی از بزرگان== | ||
*برخی از علما مانند سیدمرتضی به تبع شیخ مفید، علم مستفاد را علم مُحدَث می دانند یعنی علمی که از ابتدا نبوده و سپس ایجاد شده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ویژگی های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه، صفحه؟؟؟</ref> علم مستفاد اگر چه اصالتا برای اشاره به علوم غیرذاتی به کار می‌رود و معنای آن نفی ذاتی بودن علم امام است؛ اما به طور ضمنی به موهوبی بودن این علوم نیز اشاره دارد. در روایات آمده است ارواح امامان(علیهم السلام) در هر شب جمعه به عرش الهی عروج می‌کند و باز نمی‌گردند، مگر با علمی مستفاد. این علم هرچه باشد و به هر اندازه باشد، علمی موهوبی است؛ زیرا به روش‌های عادی قابل اکتساب نیست و مخصوص امامان(علیهم السلام) است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ویژگی های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه، صفحه؟؟؟</ref> | *برخی از علما مانند سیدمرتضی به تبع شیخ مفید، علم مستفاد را علم مُحدَث می دانند یعنی علمی که از ابتدا نبوده و سپس ایجاد شده است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ویژگی های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه، صفحه؟؟؟</ref> علم مستفاد اگر چه اصالتا برای اشاره به علوم غیرذاتی به کار می‌رود و معنای آن نفی ذاتی بودن علم امام است؛ اما به طور ضمنی به موهوبی بودن این علوم نیز اشاره دارد. در روایات آمده است ارواح امامان(علیهم السلام) در هر شب جمعه به عرش الهی عروج می‌کند و باز نمی‌گردند، مگر با علمی مستفاد. این علم هرچه باشد و به هر اندازه باشد، علمی موهوبی است؛ زیرا به روش‌های عادی قابل اکتساب نیست و مخصوص امامان(علیهم السلام) است.<ref>ر.ک. هاشمی، سیدعلی، ویژگی های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه، صفحه؟؟؟</ref> | ||