پرش به محتوا

تجاوز: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تجاوز در فقه سیاسی]] - [[تجاوز در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط  =}}
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = تجاوز
| عنوان مدخل  = تجاوز
| مداخل مرتبط = [[تجاوز در فقه سیاسی]] - [[تجاوز در جامعه‌شناسی اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =  
}}


== معناشناسی ==
== معناشناسی ==
تجاوز در لغت، گذشتن از حد، [[حق]] و [[عدل]] است<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج۵، ص۶۴۴۰.</ref> و در اصطلاح، هر گونه زیر پاگذاشتن [[حق]]، تجاوز به حساب می‌آید و این [[حق]]، می‌تواند فردی، [[اجتماعی]] و بین المللی باشد. در [[منطق]] [[اسلام]] تجاوز، [[شایسته]] [[انسان]] نبوده و شخص [[متجاوز]] حرمتی ندارد<ref>{{متن قرآن|وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ}} «و در راه خداوند با آنان که با شما جنگ می‌کنند، جنگ کنید اما تجاوز نکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۰؛ {{متن قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}} «(این) ماه حرام در برابر (آن) ماه حرام است و حرمت شکنی‌ها قصاص دارد پس هر کس بر شما ستم روا داشت همان‌گونه که با شما ستم روا داشته است با وی ستم روا دارید، و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۱۹۴؛ وسایل الشیعه، ج۱۹، ص۲۲؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۲۲ و ۱۵۳.</ref>. [[اسلام]]، [[سکوت]] در برابر تجاوز را جایز نشمرده و مقابله با آن را - حتّی در جایی که [[توسل]] به [[زور]] ممکن نباشد - به زبان و [[دل]] لازم می‌داند<ref>وسایل الشیعه، ج۱۱، ص۴۰۵.</ref>. یکی از مهم‌ترین اهداف [[انبیاء]]، [[نجات]] ملت‌های مورد تجاوز و تحت [[ستم]] بوده است و [[قرآن کریم]]، کوشش برای [[رهایی]] [[مردم]] [[مستضعف]] و [[محروم]] از تجاوز [[ستمگران]] را از [[وظایف]] اصلی [[جامعه اسلامی]] می‌داند<ref>{{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا}} «و چرا شما در راه خداوند نبرد نمی‌کنید و (نیز) در راه (رهایی) مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از این شهر که مردمش ستمگرند رهایی بخش و از سوی خود برای ما سرپرستی بگذار و از سوی خود برای ما یاوری بگمار» سوره نساء، آیه ۷۵.</ref>. در [[تعالیم اسلامی]]، معاون و [[راضی]] به [[عمل]] تجاوز در [[حکم]] [[متجاوز]] است<ref>وسایل الشیعه، ج۶، ص۴۱.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۶۵.</ref>.
تجاوز در لغت، گذشتن از حد، [[حق]] و [[عدل]] است<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج۵، ص۶۴۴۰.</ref> و در اصطلاح، هر گونه زیر پاگذاشتن [[حق]]، تجاوز به حساب می‌آید و این [[حق]]، می‌تواند فردی، [[اجتماعی]] و بین المللی باشد. در [[منطق]] [[اسلام]] تجاوز، [[شایسته]] [[انسان]] نبوده و شخص [[متجاوز]] حرمتی ندارد<ref>{{متن قرآن|وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ}} «و در راه خداوند با آنان که با شما جنگ می‌کنند، جنگ کنید اما تجاوز نکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۰؛ {{متن قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}} «(این) ماه حرام در برابر (آن) ماه حرام است و حرمت شکنی‌ها قصاص دارد پس هر کس بر شما ستم روا داشت همان‌گونه که با شما ستم روا داشته است با وی ستم روا دارید، و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۱۹۴؛ وسایل الشیعه، ج۱۹، ص۲۲؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۲۲ و ۱۵۳.</ref>. [[اسلام]]، [[سکوت]] در برابر تجاوز را جایز نشمرده و مقابله با آن را - حتّی در جایی که [[توسل]] به [[زور]] ممکن نباشد - به زبان و [[دل]] لازم می‌داند<ref>وسایل الشیعه، ج۱۱، ص۴۰۵.</ref>. یکی از مهم‌ترین اهداف [[انبیاء]]، [[نجات]] ملت‌های مورد تجاوز و تحت [[ستم]] بوده است و [[قرآن کریم]]، کوشش برای [[رهایی]] [[مردم]] [[مستضعف]] و [[محروم]] از تجاوز [[ستمگران]] را از [[وظایف]] اصلی [[جامعه اسلامی]] می‌داند<ref>{{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا}} «و چرا شما در راه خداوند نبرد نمی‌کنید و (نیز) در راه (رهایی) مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از این شهر که مردمش ستمگرند رهایی بخش و از سوی خود برای ما سرپرستی بگذار و از سوی خود برای ما یاوری بگمار» سوره نساء، آیه ۷۵.</ref>. در [[تعالیم اسلامی]]، معاون و [[راضی]] به [[عمل]] تجاوز در [[حکم]] [[متجاوز]] است<ref>وسایل الشیعه، ج۶، ص۴۱.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۶۵.</ref>
 
=== نسبت با مفهوم ظلم ===
=== نسبت با مفهوم ظلم ===
{{همچنین|ظلم}}
{{همچنین|ظلم}}
خط ۱۵: خط ۲۱:
{{عربی|عدوان}} نیز در همین گستره معنایی است که امری [[ممنوع]] می‌باشد<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۵۳.</ref>: {{متن قرآن|وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}}<ref>«و یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید» سوره مائده، آیه ۲.</ref>.
{{عربی|عدوان}} نیز در همین گستره معنایی است که امری [[ممنوع]] می‌باشد<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۵۳.</ref>: {{متن قرآن|وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ}}<ref>«و یکدیگر را در نیکی و پرهیزگاری یاری کنید و در گناه و تجاوز یاری نکنید» سوره مائده، آیه ۲.</ref>.


پس به هر کدام از این معانی یا واژگان برگرفته از آن، که مراجعه می‌کنیم، می‌توانیم نوعی از ناعدالتی و مرحله‌ای از [[تجاوز به حقوق دیگران]] را بیابیم که نمود بارز آن در [[امور سیاسی]]- [[اجتماعی]] است.<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۵۷.</ref>
پس به هر کدام از این معانی یا واژگان برگرفته از آن، که مراجعه می‌کنیم، می‌توانیم نوعی از ناعدالتی و مرحله‌ای از [[تجاوز به حقوق دیگران]] را بیابیم که نمود بارز آن در [[امور سیاسی]]- [[اجتماعی]] است<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۵۷.</ref>.


==تعریف [[عدوان]] ([[تجاوز]])==
==تعریف [[عدوان]] ([[تجاوز]])==
خط ۵۰: خط ۵۶:


عکس این مسئله نیز درست است؛ به این معنا که اگر شخص مدافع از [[نیت]] طرف مقابل برای انجام تجاوز، [[آگاه]] نباشد و به ضرب و [[جرح]] او اقدام نماید، سپس مشخّص شود که فرد مقابل در شُرف انجام تجاوز بوده است، ضمان و دیه بر مدافع [[واجب]] نیست، هر چند او در عملش [[دفاع از خود]] بر [[خداوند متعال]] تجرّی کرده است؛ زیرا موضوعِ انتفای ضمان و دیه، تجاوز [[واقعی]] است، هر چند علم نیز طریقِ احراز موضوع [تجاوز] است.<ref>[[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت (کتاب)|پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت]]، ص 40-43.</ref>
عکس این مسئله نیز درست است؛ به این معنا که اگر شخص مدافع از [[نیت]] طرف مقابل برای انجام تجاوز، [[آگاه]] نباشد و به ضرب و [[جرح]] او اقدام نماید، سپس مشخّص شود که فرد مقابل در شُرف انجام تجاوز بوده است، ضمان و دیه بر مدافع [[واجب]] نیست، هر چند او در عملش [[دفاع از خود]] بر [[خداوند متعال]] تجرّی کرده است؛ زیرا موضوعِ انتفای ضمان و دیه، تجاوز [[واقعی]] است، هر چند علم نیز طریقِ احراز موضوع [تجاوز] است.<ref>[[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت (کتاب)|پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت]]، ص 40-43.</ref>
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']]
# [[پرونده:100762.jpg|22px]] [[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|'''عدالت سیاسی در قرآن کریم''']]
# [[پرونده:1100622.jpg|22px]] [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت (کتاب)|'''پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت''']]
{{پایان منابع}}


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۷۵: خط ۷۴:
* [[جهاد]]
* [[جهاد]]
{{پایان مدخل وابسته}}
{{پایان مدخل وابسته}}
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']]
# [[پرونده:100762.jpg|22px]] [[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|'''عدالت سیاسی در قرآن کریم''']]
# [[پرونده:1100622.jpg|22px]] [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت (کتاب)|'''پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت''']]
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:تجاوز]]
[[رده:اصطلاحات سیاسی]]


{{ارزش‌های اجتماعی}}
{{ارزش‌های اجتماعی}}
۱۱۴٬۴۱۷

ویرایش