پرش به محتوا

رهبری سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۲: خط ۱۲:


== [[ضرورت وجود امام]] و [[رهبر سیاسی]] از دیدگاه [[قرآن]] و [[سنت]] ==
== [[ضرورت وجود امام]] و [[رهبر سیاسی]] از دیدگاه [[قرآن]] و [[سنت]] ==
شاید نتوان در [[قرآن کریم]] آیه‌ای را یافت که به صراحت از [[ضرورت]] وجود [[رهبر سیاسی]] به‌طور مطلق ([[معصوم]] یا غیر [[معصوم]]) در [[جامعه]] [[سخن]] گفته باشد؛ اما این مسئله در [[روایات]]، بازتاب فراوانی یافته است؛ به‌گونه‌ای که [[پیشوایان]] [[راستین]] [[دین اسلام]] در سخنان خود بارها به [[ضرورت وجود امام]] و [[رهبر سیاسی]] در [[جامعه]] اشاره کرده‌اند<ref>در تدوین این بخش، از بحث از کتاب رهبری در اسلام، نوشته محمد محمدی ری شهری کمک گرفته شده است.</ref>. در‌این‌باره [[امام على]] {{ع}} خطاب به [[خوارج]] که منکر این [[حقیقت]] بودند، فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۰.</ref>
شاید نتوان در [[قرآن کریم]] آیه‌ای را یافت که به صراحت از [[ضرورت]] وجود [[رهبر سیاسی]] به‌طور مطلق ([[معصوم]] یا غیر [[معصوم]]) در [[جامعه]] [[سخن]] گفته باشد؛ اما این مسئله در [[روایات]]، بازتاب فراوانی یافته است؛ به‌گونه‌ای که [[پیشوایان]] راستین [[دین اسلام]] در سخنان خود بارها به [[ضرورت وجود امام]] و [[رهبر سیاسی]] در [[جامعه]] اشاره کرده‌اند<ref>در تدوین این بخش، از بحث از کتاب رهبری در اسلام، نوشته محمد محمدی ری شهری کمک گرفته شده است.</ref>. در‌این‌باره [[امام على]] {{ع}} خطاب به [[خوارج]] که منکر این [[حقیقت]] بودند، فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۰.</ref>


[[نقل]] شده است که روزی یکی از [[خوارج]] وارد [[مسجد]] شد و گفت: {{عربی|"لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ"}}، یکی دیگر از هم‌کیشان وی نیز همین جمله را تکرار کرد. [[امام على]] {{ع}} خطاب به [[مردم]]، با ابطال سخن [[خوارج]] تأکید کردند که [[اصلاح]] کار [[مردم]] با وجود یک [[امیر]] [[صالح]] يا [[فاجر]] است. [[مردم]] گفتند: [[دلیل]] [[نیاز]] به [[رهبر]] نیکوکار را می‌دانیم. اما [[نیاز]] به [[فاجر]] چرا؟ [[امام]] فرمودند: "در [[حکومت]] [[فاجر]]] [[مؤمن]] [[فرصت]] عمل پیدا می‌کند و به [[فاجر]] مهلت داده می‌شود... و راه‌های شما [[امن]] می‌گردد و بازارهایتان پابرجا می‌ماند و درآمدها توزیع، و با دشمنانتان [[پیکار]]، و [[حق]] ضعیف از [[قوی]] ستانده می‌شود"<ref>عبدالله بن محمد بن ابی شیبة، مصنف ابن ابی شیبة، ج۱۵، ص۳۲۷.</ref>. [[امیر]] بیان در سخنی دیگر فرمودند: "...فرمانروای [[ستم‌پیشه]] بهتر است از [[فتنه]] و [[آشوب]] دائمی"<ref>ابوالفتح کراجکی، کنز الفوائد، ج۱، ص۱۳۵؛ حسن بن ابی الحسن دیلمی، اعلام الدين، ص۱۸۵.</ref>. در [[نظام حکومتی اسلام]]، همگان به [[اطاعت از والی]] موظف شده‌اند. این آموزه‌ای است که نخستین [[پیشوای مسلمانان]]، یعنی [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} فرمودند<ref>{{متن حدیث|اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا لِمَنْ وَلَّاهُ اللَّهُ الْأَمْرَ فَإِنَّهُ نِظَامُ الْإِسْلَام‏}}، شیخ مفید، الامالی، ص۱۴.</ref> و دیگر [[امامان]] نیز بر آن تأكيد<ref>امام رضا {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|الْإِمَامُ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ}}، محمد بن علی بن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب {{عم}}، ج۱، ص۲۴۶.</ref> و تصویری رفیع از [[منصب امامت]] ارائه کردند. برای نمونه، [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: «[[جایگاه]] [[رهبر]] چونان ریسمانی محکم است که مهره‌ها را [[متحد]] ساخته، به هم پیوند می‌دهد. اگر این رشته از هم بگسلد، مهره‌ها پراکنده شده، هرکدام به سویی خواهند افتاد و هرگز جمع‌آوری نخواهند شد»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۶.</ref>
[[نقل]] شده است که روزی یکی از [[خوارج]] وارد [[مسجد]] شد و گفت: {{عربی|"لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ"}}، یکی دیگر از هم‌کیشان وی نیز همین جمله را تکرار کرد. [[امام على]] {{ع}} خطاب به [[مردم]]، با ابطال سخن [[خوارج]] تأکید کردند که [[اصلاح]] کار [[مردم]] با وجود یک [[امیر]] [[صالح]] يا [[فاجر]] است. [[مردم]] گفتند: [[دلیل]] [[نیاز]] به [[رهبر]] نیکوکار را می‌دانیم. اما [[نیاز]] به [[فاجر]] چرا؟ [[امام]] فرمودند: "در [[حکومت]] [[فاجر]]] [[مؤمن]] [[فرصت]] عمل پیدا می‌کند و به [[فاجر]] مهلت داده می‌شود... و راه‌های شما [[امن]] می‌گردد و بازارهایتان پابرجا می‌ماند و درآمدها توزیع، و با دشمنانتان [[پیکار]]، و [[حق]] ضعیف از [[قوی]] ستانده می‌شود"<ref>عبدالله بن محمد بن ابی شیبة، مصنف ابن ابی شیبة، ج۱۵، ص۳۲۷.</ref>. [[امیر]] بیان در سخنی دیگر فرمودند: "...فرمانروای [[ستم‌پیشه]] بهتر است از [[فتنه]] و [[آشوب]] دائمی"<ref>ابوالفتح کراجکی، کنز الفوائد، ج۱، ص۱۳۵؛ حسن بن ابی الحسن دیلمی، اعلام الدين، ص۱۸۵.</ref>. در [[نظام حکومتی اسلام]]، همگان به [[اطاعت از والی]] موظف شده‌اند. این آموزه‌ای است که نخستین [[پیشوای مسلمانان]]، یعنی [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} فرمودند<ref>{{متن حدیث|اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا لِمَنْ وَلَّاهُ اللَّهُ الْأَمْرَ فَإِنَّهُ نِظَامُ الْإِسْلَام‏}}، شیخ مفید، الامالی، ص۱۴.</ref> و دیگر [[امامان]] نیز بر آن تأكيد<ref>امام رضا {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|الْإِمَامُ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ}}، محمد بن علی بن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب {{عم}}، ج۱، ص۲۴۶.</ref> و تصویری رفیع از [[منصب امامت]] ارائه کردند. برای نمونه، [[امام علی]] {{ع}} فرمودند: «[[جایگاه]] [[رهبر]] چونان ریسمانی محکم است که مهره‌ها را [[متحد]] ساخته، به هم پیوند می‌دهد. اگر این رشته از هم بگسلد، مهره‌ها پراکنده شده، هرکدام به سویی خواهند افتاد و هرگز جمع‌آوری نخواهند شد»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۶.</ref>


از جمله [[دلایل]] [[نیاز به وجود امام]]، [[حفظ نظام اجتماعی مسلمانان]] و جلوگیری از [[اختلاف]] و [[تفرقه]] است. در‌این‌باره [[حضرت زهرا]] {{س}} نیز در [[خطبه]] معروف فدکیه بر این آموزه تأکید کرده‌اند<ref>{{متن حدیث|فَفَرَضَ... الطَّاعَةَ نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ الْإِمَامَةَ لَمّاً مِنَ الْفُرْقَةِ... ‏}}، محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، علل الشرایع، ج۱، ص۲۴۸؛ همو، من لايحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۸. گفتنی است این سخن [[حضرت زهرا]] {{س}} در منابع قدیمی‌تر چنين نقل شده است: {{متن حدیث|طاعتنا نظاماً و إمامتنا أمناً من الفرقة}}، ر.ک: احمد بن ابی طاهر بن طيفور، بلاغات النساء، ص۲۸. ضمن آنکه در نهج البلاغه به عنوان سخن امام على {{ع}} نقل شده است: نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} در‌این‌باره به تفصیل به جزئیات [[فلسفه وجودی]] [[امام]] در [[جامعه]] اشاره کرده‌اند. ایشان بقای نوع [[انسانی]] را بر وجود یک [[رئیس]] متوقف دانسته که [[مردم]] در پرتو [[رهبری]] او به [[نبرد]] با [[دشمنان]] برمی‌خیزند. در این [[نظام]] است که [[نماز جمعه]] اقامه می‌شود؛ [[حق]] [[مظلوم]] از [[ظالم]] گرفته شده؛ [[شریعت]] [[حفظ]] می‌شود و...<ref>محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۰۰-۱۰۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۲۵۵ تا ۲۸۰.</ref>
از جمله [[دلایل]] [[نیاز به وجود امام]]، [[حفظ نظام اجتماعی مسلمانان]] و جلوگیری از [[اختلاف]] و [[تفرقه]] است. در‌این‌باره [[حضرت زهرا]] {{س}} نیز در [[خطبه]] معروف فدکیه بر این آموزه تأکید کرده‌اند<ref>{{متن حدیث|فَفَرَضَ... الطَّاعَةَ نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ الْإِمَامَةَ لَمّاً مِنَ الْفُرْقَةِ... ‏}}، محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، علل الشرایع، ج۱، ص۲۴۸؛ همو، من لايحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۸. گفتنی است این سخن [[حضرت زهرا]] {{س}} در منابع قدیمی‌تر چنين نقل شده است: {{متن حدیث|طاعتنا نظاماً و إمامتنا أمناً من الفرقة}}، ر.ک: احمد بن ابی طاهر بن طيفور، بلاغات النساء، ص۲۸. ضمن آنکه در نهج البلاغه به عنوان سخن امام على {{ع}} نقل شده است: نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} در‌این‌باره به تفصیل به جزئیات [[فلسفه وجودی]] [[امام]] در [[جامعه]] اشاره کرده‌اند. ایشان بقای نوع [[انسانی]] را بر وجود یک [[رئیس]] متوقف دانسته که [[مردم]] در پرتو [[رهبری]] او به [[نبرد]] با [[دشمنان]] برمی‌خیزند. در این [[نظام]] است که [[نماز جمعه]] اقامه می‌شود؛ [[حق]] [[مظلوم]] از [[ظالم]] گرفته شده؛ [[شریعت]] [[حفظ]] می‌شود و...<ref>محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۰۰-۱۰۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۲۵۴ تا ۲۵۶.</ref>


== [[رهبری سیاسی امام معصوم]] در آینه [[قرآن]] ==  
== [[رهبری سیاسی امام معصوم]] در آینه [[قرآن]] ==  
۱۱۳٬۶۶۷

ویرایش