افزایش علم غیب معصوم در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

== روایات افزایش علم ==

اما در مورد روایاتی که اشاره به افزایش پذیری [[علم]] [[امام]] دارند باید گفت: در کتاب کافی بابی تحت عنوان: {{عربی|لولا أنّ الائمه یزدادون لفقد ما عندهم}} وجود دارد که روایات آن اشاره به افزایش علم [[امامان]] دارد،<ref>ر. ک. خاتمی، سیداحمد، در آستان امامان، ملائکه و دیدار با امامان، ماهنامه پاسداران اسلام، ش ۲۴۸، صفحه؟؟ ؟</ref> برخی از این روایات عبارتند از:  

# [[امام صادق]] {{ع}} در روایتی می فرمایند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۳۸، ح ۱</ref> علم آن است که شب و روز زیاد می‌گردد و از جانب خداوند به ما افاضه می‌شود.»<ref>ر. ک. عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟ ؟</ref>

# زراره می‌‏گوید از [[امام باقر]] {{ع}} شنیدم می‌‏فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی،؛ ج ۱، ص ۲۵۵</ref> اگر بر علوم ما اضافه نمی‌‏شد تمام می‌‏گشت. زراره گفت: "بر علوم شما چیزی‌ اضافه می‌‏شود که [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} آن را نمی‌‏دانسته؟" فرمودند: اگر بخواهد چیز تازه‌‏ای‌ بر علوم ما اضافه شود، اولاً بر [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} عرضه می‌‏شود، سپس بر [[امامان]] یکی‌ پس از دیگری‌، تا به ما منتهی‌ شود.<ref>ر. ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۸۷؛ غرویان، محسن، میرباقری، سیدمحمد حسین، غلامی، محمدرضا، بحثی مبسوط در آزمایش عقاید، ص ۳۳۹؛ بیابانی اسکویی، محمد، امامت، صفحه؟؟ ؟</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} به ابی یحیی صنعانی فرمود:<ref>مجلسی، محمدباقر، بحار‌الأنوار، ج ‌۲۶، ص ۸۸</ref> ای ابایحیی برای ما در شب‌های جمعه شأنی است از شئون؛ در این شب‌ها ارواح انبیای گذشته و ارواح اوصیای گذشته و روح امامی که زنده است را به آسمان برند تا به دور عرش خداوند هفت دور طواف کنند و نزد هر کدام از ستون‌های عرش دو رکعت نماز بخوانند و سپس آنها را به بدن‌های خود برگردانند، آن گاه [[انبیا]] و اوصیا لبالب از شادی شوند و امامی که در میان شما است، انبوه فراوانی در دانش او افزوده شود.<ref>ر. ک. رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟ ؟؛ وکیلی، محمد حسن، [[علم غیب]] [[امام]] (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)، صفحه؟؟ ؟؛ نادم؛ محمدحسن، افتخاری، سیدابراهیم، منابع علم امام از دیدگاه متکلمان قم و بغداد، ص ۶۱؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۴۷ـ ۴۹</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند:<ref>محمد بن حسن الصفار، بصائر الدرجات، ص ۳۹۵</ref> «اگر علوم ما در شب و روز افزایش نمی‌یافت حتما آگاهی و دانش ما محدود و تمام می‌شد.»<ref>ر. ک. خاتمی، سیداحمد، در آستان امامان، ملائکه و دیدار با امامان، ماهنامه پاسداران اسلام، ش ۲۴۸، صفحه؟؟ ؟؛ غرویان، محسن، میرباقری، سیدمحمد حسین، غلامی، محمدرضا، بحثی مبسوط در آزمایش عقاید، ص ۳۳۹</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۵۴، ح ۳</ref> هیچ شب جمعه‌ای نیست مگر این‌که برای اولیاء الهی در آن سروری است، راوی گوید: عرض کردم: فدایت شوم، آن سرور چگونه است؟ حضرت فرمود: هنگامی که شب جمعه می‌شود [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} و [[ائمه]] {{عم}} عرش را درک می‌کنند و من هم با ایشان همراه هستم، پس جز با علمِ استفاده شده برنمی‌گردم و اگر این‌طور نبود حتماً آنچه نزد من بود تمام می‌شد.<ref>ر. ک. تحریری، محمدباقر، جلوه های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۳۹؛ منصوری رامسری، خلیل، بی کرانگی علم امام معصوم، صفحه؟؟ ؟؛ رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟ ؟؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟ ؟</ref>

# در روایتی طولانی ابوبصیر از [[امام صادق]] {{ع}} نقل می‌کند:<ref>اصول کافی، ج۱، ص ۲۳۸، روایت ۱؛ بصائرالدرجات، ص ۱۷۰، روایت ۱، و ص ۱۷۱، روایت ۳ و ۵</ref> حضرت اموری را به عنوان علم خویش بیان کردند، مانند اینکه [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} به [[امام علی|علی]] {{ع}} هزار باب علم تعلیم فرمود که از هر بابی هزار باب دیگر باز می‌شد، و نیز نزد ایشان جامعه، جفر و مصحف [[فاطمه زهرا|حضرت زهرا]] و علم آنچه بوده و موجود می‌شود تا روز [[قیامت]] می‌باشد، لکن فرمودند: اینها علم نیست، علم آن است که شب و روز حادث شده و تدریجاً امور یکی پس از دیگری تا روز قیامت تحقق می‌یابد.<ref>ر. ک. تحریری، محمدباقر، جلوه های لاهوتی، ج ۱، ص ۱۳۹؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ص ۴۷ـ ۴۹</ref>

# در روایت دیگری [[امام صادق]] فرمودند:<ref>محمد بن حسن الصفار، بصائرالدرجات، ص ۱۳۱</ref> به ارواح پیامبران و اوصیایی که از دنیا رفته‌اند و نیز به روح وصی‌ای که در میان شما زندگی می‌کند، اجازه داده می‌شود که به آسمان صعود کنند تا این که به عرش پروردگار برسند (...) آن گاه پیامبران و اوصیا در حالی که سرشار از شادمانی و سرور هستند و وصی‌ای که در میان شما زندگی می‌کند، بسیار بسیار به علمش افزوده می‌گردد.<ref>ر. ک. منصوری رامسری، خلیل، بی کرانگی علم امام معصوم، صفحه؟؟ ؟</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۴، ح ۶۴۹</ref> اگر بر دانش ما افزوده نمی‌شد بی‌علم می‌ماندیم.<ref>ر. ک. هاشمی، سیدعلی، علم امام تام یا محدود، وبگاه خبرگزاری فارس</ref>  

# [[امام کاظم]] {{ع}} می‌فرمایند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱ ص ۲۶۴</ref> علم امام سه جهت دارد: الف) علوم مربوط به زمان گذشته؛ ب) علوم مربوط به زمان آینده؛ ج) علوم حادث و جدید و نو ظهور. اما علوم گذشته برای ما تفسیر شده است یعنی اخبار گذشته را [[پیامبر]] {{صل}} برای ما توضیح داده است. اما علوم آینده در جامع و مصحفی نوشته شده که نزد ماست. و اما علوم حادث و نو ظهور، نتیجه [[الهام]] [[حق]] بر دل [[امام]] و ابلاغ به گوش اوست. برترین نوع علم ما همین نوع است.<ref>ر. ک. عسکری امام خان، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم، صفحه؟؟ ؟</ref>

# محمد بن سلیمان دیلم از پدرش نقل می‌کند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۴۸۹</ref> به [[امام صادق]] {{ع}} گفتم: "قربانت من از شما شنیدم که چند بار فرمودید اگر نباشد که ما به علم خود بیفزاییم آن چه داریم به آخر رسانیم؟" [[امام]] {{ع}} فرمودند: اما احکام حلال و حرام را خداوند تمام و کمال بر [[پیامبر]] خود نازل کرده و به امام نیز دانش جدیدی افزوده نشود. عرض کردم: "پس این زیادی چیست؟" امام فرمود: در چیزهایی دیگر است جز حلال و حرام. محمد بن سلیمان عرض کرد: "چیزی به علم خود افزوده کنید که بر [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} نهان بود؟" امام فرمود: نه، دستور علم تازه از خدا به فرشته رسد و فرشته آن را نزد رسول خدا برد و گوید یا محمد پروردگارت تو را چنین و چنان فرموده است. [[پیامبر]] به فرشته می‌‌فرماید آن را نزد علی ببر، پس او نزد علی آید و او فرماید آن را نزد حسن ببر و او هم فرماید آن را نزد حسین بر و همچنین به هر یک از [[ائمه]] عرضه شود تا به ما رسد.»<ref>ر. ک. رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟ ؟</ref>

# زراره از [[امام باقر]] {{ع}} پرسید: <ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵۵</ref> "آیا برای شما چیزی از علوم هست که رسول خدا آن را نمی‌دانست؟" امام فرمود: «هرگاه علمی به ما دهند اول آن را بر رسول خدا عرضه کنند، سپس بر همه امامان تا به ما برسد.»<ref>ر. ک. رستمی، محمدزمان، آل بویه، طاهره، علم امام، صفحه؟؟ ؟؛ غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟ ؟</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} می فرمایند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵۸</ref> هر گاه امام اراده کند به چیز جدیدی علم پیدا کند، خداوند آن را به او تعلیم می‌کند. <ref>ر. ک. غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟ ؟</ref>

# [[امام باقر]] {{ع}} می‌فرمایند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۶۸، ح ۳</ref> همانا هر سال در شب قدر تفسیر و تبیین امور بر ولی امر [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} نازل می‌شود. در آن شب امام درباره کار خودش چنین و چنان دستور می‌گیرد و در رابطه با امور مردم نیز به چنین و چنان مأمور می‌شود، و علاوه بر این برای ولی امر در هر روز علم مخصوص و مکنون و عجیب خدای عزوجل پدید می‌گردد؛ همان‌طور که در شب قدر نازل می‌شد؛ سپس این آیه را خواند "و اگر درخت‌های روی زمین قلم شود و دریا برای آن مرکب گردد و هفت دریای دیگر بدان بپیوندد، .... <ref>ر. ک. بیابانی اسکویی، محمد، امامت، صفحه؟؟ ؟</ref>

# ابوبصیر می گوید از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می فرمود:<ref>محمد بن حسن الصفار، بصائر‌الدرجات، ج ۱، ص ۲۳۲</ref> به تحقیق به ما در شب و روز افزوده می‌شود، که اگر به ما افزوده نگردد هر آنچه نزد ماست به اتمام خواهد رسید. ابو بصیر گفت: فدایتان گردم چه کسی آن را نزد شما می‌آورد؟ [[امام]] فرمود: به تحقیق از میان ما کسانی هستند که آن را می‌نگرند، و از میان ما کسانی هستند که علم در دل ایشان به شکل مفصل قرار می گیرد، و از میان ما کسانی هستند که با گوش خود می شنود مانند صدای زنجیری که به لب تشت می کشند. به ایشان عرض کردم چه کسی آن علم را برای شما می آورد، فرمود مخلوقی که با عظمت تر از حضرت جبرئیل و حضرت میکائیل است.<ref>ر. ک. وکیلی، محمد حسن، علم غیب امام(تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)، صفحه؟؟ ؟</ref>

# [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: عالم ما غیب نمی‌داند و اگر خداوند عالم ما را به خودش واگذار کند، مانند بعضی از شما خواهد بود؛ ولی به او لحظه به لحظه آموخته می‌شود.<ref>ر. ک. هاشمی، سیدعلی، علم امام تام یا محدود، وبگاه خبرگزاری فارس</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} می فرمایند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی ج ۱، ص ۲۵۴</ref> شب جمعه [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] و [[امامان]] و من هم با آن‌ها، با عرش الهی برخورد می‌کنیم. و من بر نمی‌گردم مگر با علمی که تازه استفاده کرده‌ام. واگر چنین نباشد، آنچه نزد ماست تمام می‌گردد.<ref>ر. ک. بیابانی اسکویی، محمد، امامت، صفحه؟؟ ؟</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: چیزی از علم، از خدا خارج نشود، جز اینکه ابتدا به [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} وارد شود، سپس به [[امام علی]] {{ع}} برسد و سپس به [[امامان]] دیگر یکی پس از دیگری تا در نتیجه امام آخر از امام اول عالم‌تر نباشد.<ref>ر. ک. نیرومند، رضا، مرتضوی، سیدمحمد، محمدزاده نقاشان، الهام، رابطۀ الهام و تحدیث در علم امامان شیعه، ص ۶۶ـ ۶۸</ref>

# صفوان بن یحیی می گوید: از [[امام کاظم]] {{ع}} شنیدم می‌فرمود: [[امام باقر]] {{ع}} فرموده است: اگر نبود که به علم ما افزوده می‌شد علم ما به پایان می‌رسید.<ref>ر. ک. کرم زاده، علی، بررسی و تحلیل علم امام از دیدگاه صدوق، کلینی و مفید، ص ۶۴</ref>